“Бізге бір ағылшынның, қара нәсілді жігіттің, яки бір еуропалықтың қазақша сөйлегенінен дым пайда жоқ. Ол тотықұсқа бәленше деп айт немесе маймылға қолыңды көтер деген сияқты нәрсе” депті Садық Шерімбек. Abai.kz сайтына сұхбат берген технократтың ой-пікірін ықшамдап ұсынғанды жөн көрдік.
Мен 2015 жылы Кореяда болдым. Күнде Самсунгтың орталығында, Кореяның ЭКСПО орталығында болам. Ана жақта ғылымның жасап жатқан не бір игіліктерін көресіз. Бір күні білім саласындағы инновациялар, бір күні агросаладағы инновациялар, көлік тасымалдау саласы, смарт қалалар… енді қоғам ретінде сұмдық дамып кеткен. Шкала 100-ге кетіп қалған.
Мен сол Кореяда жүрем да, Қазақстанда не боп жатыр деп әлеуметтік желідегі, фейсбуктағы жазбаларды оқимын. Қарасам, “Шыңғыс хан қазақ па?” “Намазды қалай оқу керек?” “Салафиттер пәлен, анау анандай” деген сияқты он жылдан бері әлі талқыланып келе жатқан тақырыптар сөз болып жатады.
Қоғамда даму жоқ, ізгілену жоқ. Бір тақырыпты қайталап отырудан жалықпаймыз. Мына жақты көрем, ана қоғамды көрем… Сосын мен жай ғана жарылдым…
Егер, біздің қоғамның стандартымен, ойлау шеңберімен қалып кететін болсаңыз, тура баяғы әңгімелерден аспайсыз.
Бізде қазір әдебиетте де, поэзияда да, кинода да болып жатқан катастрофа -тақырып жоқ.
Тақырып мынау ғана: ауылдан келеді немесе ауылға барады. Кинолардың бәрі солай.
Әдебиетте де. Мұны біз аграрлық әдебиет деп атаймыз. Кеңес өкіметінде ауыл туралы әңгіме өте көп жазылды. Себебі, олар үшін қазақтардың ауылда қалып, мал бағып қалуы тиімді еді. Сол үшін біздің әдебиет кеңестік пропагандаға керемет қызмет етті.
Бізге ауыл деген кәдімгідей романтика. Әрине ауылды жақсы көреміз ғой. Бірақ, мына нәрсені түсінуіміз керек.
Бізде былай да, әбден әдебиетті сіңіріп алған бір жігіт, “Қой, мен кеттім ауылдан” дейді да қалаға кетеді. Қалаға келеді, жұмыс іздеуге тырысады. Бір жерге ұрынады. Екі-үш ай жүргеннен кейін ауылды сағындым дейді.
Түсінесіз бе, бұл дұрыс емес. Бізде, әдебиет солай істеп қойған. Қалаға келіп жетістікке жетпесеңіз, ауылға сүмірейіп қайтып бару романтика болып саналады. Қаһармандық! Ауылға келдім мен. Ауылдың топырағына ештеңе жетпейді екен ғой дейді.
Оған шын мәнінде “ей, черт” деу керек. “Сен жолың болмаған лохсың” деу керек. Сен қалаға келдің бе, білім алып, жұмыс істеп бір жетістікке жетуің керек қой. Ауылға барғанда не істейді? Барған соң, бағанағы ауылымның топырағы деген бос әңгіме боп қалады. Топырақтан бөлек сиырдың тезегі, қойдың құмалағы деген нәрселер бар ғой…
Аграрлық әдебиеттің айтары осы. Жазушылардың жазатындары осындай стандартты нәрсе.
https://kaz.365info.kz/en-zhagympaz-deputat-nazarbaevtyn-esimin-konstitutsiyaga-kirgizbek-305536
Біз мына нәрсені түсінуіміз керек. Қазақ тіліне қатысты айтып отырмын.
Біздің тіліміз өте әмбебап тіл негізі. Біздің қазақ тілі – көне түркі тілінің тікелей мұрагері. Біз қара шаңырақта отырған ұлтпыз. 200 млн. түркі халықтары болса, барлығы түркі халықтары бір тілдің диалектілерінде сөйлейді.
Қырғызды түсінеміз, өзбек,түрік, әзірбайжанды түсінеміз. Демек, біз оны басқа тіл деп айта алмаймыз. Жай ғана бір тілдің диалектілері деп қана қарастыруымыз керек.
Сондықтан, қазақ тілі қара шаңырақта отырған халықтың тілі болғаннан кейін, бүкіл түркі әлемінің байланыстырушы күші болу керек.
Қайталап айтам, бізге бір ағылшынның, қара нәсілді жігіттің, яки бір еуропалықтың қазақша сөйлегенінен дым пайда жоқ.
Ол тотықұсқа бәленше деп айт немесе маймылға қолыңды көтер деген сияқты нәрсе.
https://kaz.365info.kz/khozyp-ketem-sakhaldy-zhigit-zholdybaevany-korgende-napsisine-ie-bola-almaj-khalatynyn-ajtty-297299