Ислам діні бойынша баланы екі жасқа дейін емізу абзал екендігін білеміз. Бұл – сонау VII ғасырда түскен Құранмен айғақталған ақиқат. Мұсылмандар күні бүгінге дейін осы ұстанымнан алыстаған емес. Батыс медицинасы ғана бұл қағидамен келіспей келді.
Әрі батыстың келіншектері “мүсінім бұзылады” деп омыраумен емізуден бас тартып, балаларын жасанды сүтпен асыраған. Тек соңғы жылдары осы тұрғыда көптеген жаңалықтар ашылып, олардың да көзі жеткендей болды. Ендеше нәрестені екі жасқа дейін емізудің бізге белгілі бірер пайдасын тізіп көрейік, деп жазады islam.kz.
Өзге діндер бала емізудің уақыты туралы не дейді?
Тек Құранда ғана емес, Алла тарапынан түсірілген басқа кітаптарда да баланы ананың өзі емізгендігі дұрыс екені анық жазылған.
Христиан дінінде. Інжілдің бірінші кітабында Ибраһим пайғамбардың әйелі Сара анамыздың қартайған жасында дүниеге сәби әкеліп, оны омырауымен өзі емізгені, кейін емшектен шығарғанда Ибраһимнің үлкен той жасағаны айтылады. Інжілдің келесі кітабында перғауын сарайы тапқаннан кейін Мұса пайғамбарды да мысырлық әйелге бермей, өз қауымының әйелі емізгені жазылған. Міне, осы жазбаларға қарап, христин дінін ұстаушылар да кезінде баланы анасының өзі емізуіне қатты мән берген. Олардың түсінігінше Отанға, елге, жерге деген махаббат балаға ана сүтімен дариды.
Иудаизм дінінде. Ислам дініндегідей иудаизмде де бала ана сүтімен кем дегенде 24 ай, көп дегенде бес жасқа дейін тамақтануы керек. Бала емізіп жүргенде ананың келесі жүктіліктен сақтанатыны да айтылады. Ең қызығы еврейлер жаңа туған нәрестені емізуді сол омыраумен бастаған дұрыс деп есептейді. Сонда бала ең алғашқы тамағын ананың жүрегіне жақын жерден алады екен. Еврейлерде бұл тақырыпта жиі жасырылатын жұмбақ та бар: “9 кетеді, 8 келеді, екеу құяды, біреу ішеді, 24 қызмет етеді”. Жауабы болса: “Кеткен 9 нәрсе – құрсақтағы 9 ай, 8 келген нәрсе – сүндеттелгенге дейінгі 8 күн, құятын – анасының екі омырауы, ішетін – нәресте, қызмет ететін 24 – емізілетін уақыт”, – деп келеді.
Индуизмде. Ежелгі Үндістанда б.з.д. ІІ ғасырларда баланы барлық ана өздері емізетін. Бірақ олар сәбиін дүниеге әкелгеннен кейін 5 күннен соң ғана, яғни “нағыз сүт” шыққаннан кейін бірақ емізетін болған. Соған қарағанда, бүгінгідей алғашқы уызы құнды саналмаса керек. Үнділердің ежелгі эпикалық жырлары “Махабхарата” мен “Рамаянада” да омыраумен емізу жөнінде аз айтылмайды. Уланған Шиваның ана сүтімен емделгені туралы да аңыз бар.
Ислам дінінде. Біздің дініміз баланы екі жасқа дейін емізуге кеңес береді. Құрандағы Бақара сүресінің 233-аятында: “Аналар балаларын толық емізгісі келсе, екі жыл емізіп барып тоқтатсын” делінген. Бала емізудің маңыздылығы сондай, Алла тағала Бақара сүресінің 233-аятында, Ниса сүресінің 23-аятында, Хаж сүресінің 2-ші, Қасас сүресінің 7-12-аяттарында, Лұқман сүресінің 14-ші, Ахқаф сүресінің 15-ші, Талақ сүресінің 6-аяттарында, яғни Құранның 14 жерінде кездестіреді. Тіпті ол Құранда бір-ақ рет кездессе де, мән-маңыз беруге тұратын еді. Өйткені ол Раббымыздың өз сөзі ғой!
Мұсылмандар «ханның қызы болса да, баласын өзі емізуі керек» деген қағиданы ұстанады. Олардың ұғымынша әр баланың өз анасының сүтіне құқығы бар. Белгілі философ әрі дәрігер Ибн Сина: «Бала емізу мен оның тамақтануына қатысты мына нәрсені айтуға болады. Ана мүмкіндігінше баласын өзі емізгені дұрыс. Өйткені оның сүті сәби ана құрсағында жатқанда тамақтанған сұйықтыққа ұқсайды. Дәл осы сұйықтық кейін сүтке айналып, омыраудан шыққандықтан нәресте бұл тағамға тез үйренеді. Бала өз анасының омырауын еміп өссе, көптеген ауру-сырқаулардан алыс болатындығын тәжірибе көрсетіп отыр. Емізу уақыты – жыл», – деп жазған.
Ана сүті баланың қажеттілігіне қарай ай сайын, жыл сайын, сағат сайын, тіпті сәт сайын өзгеріп тұрады екен.Тіпті 7 айлық болып, шала туған сәбидің анасының сүті де айы-күні жетіп, 9 айда босанған аналардың сүтіне қарағанда өзгеше болатын көрінеді. Нәресте дүниеге келе салысымен ана омырауынан сары түсті уыз шығады. Уыздың құрамы ақуызға, майға толы болады. Алғашқы күні 100 мл – 150 ккал, екінші күні 100 мл – 120 ккал болса, үшінші күні ол көрсеткіш 80 ккал-ға түседі екен. Осыдан-ақ уыздың калориясының қаншалықты жоғары екенін байқауға болады. Қазақта арық, аурушаң малды көрген адам: «Мынау уызына жарымаған ба?» деп жатады. Айтса айтқанындай, уызға жарыған бала да, төл де аурудан алшақ болады.
Алланың жаратудағы құдіретін көрмейсіздер ме, ана сүті балаға жазда салқын, қыста жылы болады екен. Мамандар ана сүтінің құрамындағы пайдалы дүниелердің көптігі сондай, нақты санын айта алмайды. Шамамен 400-500-ге жуық дейді. Ал қазір балалардың тамақтануына арналып шығарылған ең жақсы деген қоспа сүттердің құрамында ондай пайдалы заттар 40-50-ге дейін ғана.
Мұсылман ғалымдары Ниса сүресіндегі сүт аналардың балаларына үйленбеу туралы аятты ұзақ талқылады. Кейін ғылым баланың сүт арқылы ана ағзасындағы бүкіл ақпаратты қабылдайтындығын дәлелдегенде, Құран кереметіне тағы бір тәнті болды.
Екі жасқа дейін емізудің балаға пайдасы
Екі жасқа дейін емізудің анаға пайдасы
Сәбиді екі жасқа дейін емізудің балаға ғана емес, анаға да көптеген пайдалары бар екенін бүгінгі медицина мен ғылым жарыса дәлелдеуде. Бірақ мұсылмандар мұны сонау VII ғасырдан бері біледі және білгендеріне амал етеді. Олардың бұлай істеуіне Құрандағы «Емізуді толықтырғысы келген аналар балаларын толық екі жыл емізеді…» деген аят жеткілікті. Өйткені Раббымыздың бұлай деуінде үлкен хикмет бар. Рас, біз бұл мақаламызда Құранның бір аятының айналасында ашылған, дәлелденген ғылыми жаңалықтарды тізіп беруге тырыстық. Ал екі жасқа дейін емізудің біз білмейтін, әлі ғылымға белгісіз жаңалықтары қаншама шығар!..
Марфуға Шапиян