Жаппай құрылыс елдегі білім сапасын қалай нашарлатуы мүмкін?

Қарағанды, Павлодар және Батыс Қазақстан облыстары екінші жыл қатарынан жаңа балабақшасыз отыр

Мектептерге келетін болсақ, 2021 жылы республикада 90 мектеп салынды. Олардың жартысына жуығы (43) Түркістан облысына, тағы 13-і Жамбыл облысына тиесілі.

Айтпақшы, мектеп құрылысы соңғы төрт жылда ең жоғары деңгейде, алайда ауданы бойынша кішірейіп келеді. Орташа алғанда, 2021 жылы салынғандардың әрқайсысы 437 орынға, 2020 жылы 706 орынға есептелген.

Сонымен қатар, ірі қалаларда оқушыларға көп жағдайда орын жетіспейді, балалар үш ауысымда оқуға мәжбүр. Мұның бәрі құмырсқаның илеуіне ұқсас жаңа тұрғын үй кешендерінің белсенді құрылысы аясында орын алуда.

“Құрылыс құбыжықтары” көп пәтерлі үйлерді көптеп салуда, алайда мектептер мен балабақшалар салу қажеттілігін мүлдем ескермейді

Еріксіз сұрақ туындайды: бәлкім мемлекет оларды мұны істеуге міндеттеуі керек шығар?

Ақша табудың кезекті тәсілі

Депутат Ирина Смирнова бүгінгі таңда құрылысшылардың әрбір тұрғын үй кешенін мектеппен және балабақшамен қамтамасыз етуге міндеттемелері бар екенін атап өтті. Алайда олар ақылы немесе тегін бола ма, міне, мәселе.

– Құрылысшылар мемлекеттік мектептер мен балабақшалар салу туралы мүлдем ойламайды. Олар үй-жайлар салып, жеке тұлғаларға сатады – осыдан жеке мектептер мен жеке балабақшалар пайда болады.

Нақты тегін мемлекеттік мектептер салу туралы мәселені алға қою керек

Егер балабақшалар туралы айтатын болсақ, олар бүгінде негізінен жеке сектор, жеке бизнес. Және бұл, жалпы, жаман емес. Жеке меншік балабақшалар шағын болғандықтан, көп баланы қабылдамайды, әр балаға назар аудару ықтималдығы жоғары болады. Сонымен қатар, мемлекеттік балабақшалармен бірдеу жеке меншік балабақшалар бар — мен нақты білемін. Егер әкімдік мемлекеттік қолдау кезінде жұмыс істеуге келісетін кейбір балабақшалар үшін белгілі бір баға шектерін қойса, мұндай үрдісті жалғастыруға болады.

Сонда мемлекет үшін бұл арзанға түседі: қымбат ғимараттар салудың қажеті болмайды. Бізде мемлекет үшін салынатындар, әдетте, өте қымбатқа түсетінін білеміз, өйткені онда құрылысшылар ақша табады. Жеке меншік иесі салған кезде бұл өте арзан ғимарат, өйткені ол оны өзі үшін салады”, — дейді ол.

Бейберекет құрылыс

Смирнованың айтуынша, бүгінде салынған аумақтардың ішінде үлкен аудандардың пайда болуын мұқият бақылау керек.

– Алматыда құрылыс басталған сәттен жоспарлау санитарлық талаптарға сәйкес жүргізілді. Құмырсқаның илеуіне ұқсас үйлердің құрылысы қала құрылысының барлық түрлерін бұзу болып табылады. Шын мәнінде,

жаңа ғимараттар қаланың шетінде орналасуы керек – қала кеңейіп, теңгерімді түрде және нормаларға сәйкес салынуы керек

Оған қоса жаңа мектептер салынуы тиіс. Қазір біз ескі мектеп стадиондарын жаңалау бойынша құрылыс жүріп жатқанын көріп отырмыз, өйткені оқу орындарының жетіспеушілігінен кеңейту қажеттілігі туындайды, кеңейтімдер жасалуда және т.б. Бұл мүлдем қолайсыз – бұлай болмауы керек.

Мен Лондон мен Женевада іссапарларда болдым және осы қалалардың орталығында үлкен мектеп аулаларын көрдім. Оларға ешкім ештеңе тұрғызбайды

Бұл оқу алаңдары мекемелердің меншігі болып табылады және баланың жүріп-тұруы үшін қажет.

Қазақстанда қала құрылысы саясатын мұқият қайта қарап, барлық осы жаңа құрылыстарды қала орталығынан тыс жерлерге шығару керек деп санаймын. Жаңа шағын аудандар мен қала маңын санитарлық нормаларды сақтай отырып салу қажет. Алматыдан басқа, бұл нормалар бүгінде Нұр-Сұлтан, Шымкент және кейбір қала маңында сақталмайды, — дейді депутат.

Оның пайымдауынша, соңғы уақытта мектептер салынып, есептелген аз орын елді мекенге байланысты болуы мүмкін. Кейбір ауылдарда, мысалы, үлкендерін салудың қажеті жоқ.

Жемісіп көріп жатырмыз

Сонымен қатар, US News & World Report білім беру үшін үздік елдер рейтингінде Қазақстан посткеңестік елдерден тек Өзбекстанды басып озып, 78 елдің ішінен 71-орынды иеленді. Рейтинг көшбасшылары АҚШ, Ұлыбритания және Германия болды. Ең әлсіз позиция Гватемалада. Рейтинг азаматтардың сауалнамалары негізінде жасалады және дамыған мемлекеттік білім беру жүйесінің болуы тұрғысынан елдерді бағалайды.

Елдегі білім сапасы, оның ішінде азаматтар орта білім алғаннан кейін сол елдегі университетке түсу мүмкіндігін қарастыра ма деген ұстаныммен бағаланады

Осы рейтингте үшінші орында тұрған Германияда білім беру жүйесі міндетті мектепке дейінгі білім беруді қарастырады. Оқушы төрт бастауыш сыныпты аяқтағаннан кейін, үлгеріміне байланысты орта мектептің үш бағытының бірін таңдау керек.

Бұл:

• Realschule колледжіне баратындарға арналған гимназия (пәндерді тереңдетіп оқытатын мектеп – ред.)
• “Ақ жағалылар” мансабына арналған қарапайым орта мектеп
• Hauptschule – бес жыл бойы оқушыларды шағын кәсіби біліктілікті талап ететін салаларда жұмыс істеуге дайындайтын мектеп

Қабырғалар мен мұғалімдер

Германия мысалында онда оқыту жүйесі қаншалықты ойластырылғанына көз жеткізуге болады. Қазақстан туралы бұлай айта алмаймыз.

Ирина Смирнованың айтуынша,

бұл халықаралық зерттеу Өзбекстан мен Қазақстаннан тек Африка елдері ғана артта қалғанын өте жақсы көрсетті

— Бұл жағдайда білім беру сапасы барлық жағынан, оның қаншалықты ойластырылғандығы, оның сатылары арасындағы өзара іс-қимыл жақсы ұйымдастырылған ба, орта білім базасы оны жалғастыруға жеткілікті ме, барлығы қарастырылды. Жалпы, біз өзгеру туралы байыпты ойлануымыз керек.

Мектептердің жетіспеушілігі және мектебі жоқ құмырсқаның илеуіне ұқсас үйлердің жаппай салынуы бізді сапалы білім беруден алыстататын болады. Бұл жай сандар емес. Бұл шындық, нәтижесінде өте нашар нәтижелерге әкеледі

Біз бұл туралы үнемі айтып отырамыз және мұндай зерттеулер мұны растайды. Бірақ, әрине, мектептер қажет болса да, бірақ бұл бастысы емес. Ең бастысы – жақсы мұғалімдердің болуы. Жаңа мектептер салынса да, балаларымызға кім сабақ береді? Мұнда мұғалімнің білім сапасы туралы сұрақ туындайды. Оны да көтеру керек, – деп түйіндеді депутат.