Жұмыр жердің бетінде жұртты таңқалдырған үңгірлер өте көп. Соның бірі және бірегейі АҚШ-тың Кентуки шататындағы Флинт-Мамонтов үңгірі. Оның ұзындығы 288 шақырым (кей деректер 500 шақырым дегенді келтіреді). Оның бір шетінен кіріп, екінші шетіне шығу үшін туристерге қанша уақыт кететінін есептей беріңіз…
Ұзындығы жағынан екінші орында тек гипстен тұратын Украинадағы Оптимис деп аталатын үңгір. Оның ұзындығы 144 шақырым. Бұлардан кейін Швейцариядағы Хеллох және Украинадағы Озерная деп аталатын үңгірлер. Олардың ұзындығы 130 және 104 шақырымнан. Ал ең терең үңгір ол Испаниямен Францияны бөліп жатқан Пиреней тауындағы Пьер-Сен- Мартен. Оның тереңдігі 1332 метр. Енді түсіп көр оған!
Ал қазақ даласында да қилы тарихтан сыр суыртпақтайтын, ертегі-аңыздарға арқау болған жүздеген үңгірлер бар.
Қаратаудағы «Қатынқамал», Шығыс Қазақстандағы «Ақ бауыр», Шыңғыстаудағы «Қоңыр әулие» (Қоңыр әулие атты үңгір Баянауыл аймағында да бар) «Бектауата» және т.б. Бұлардың қай-қайсы да өткеннен сыр шертері анық.
https://kaz.365info.kz/olgender-khajtyp-kele-me-auyldagy-ajdarhan-atanyn-okhigasy-275637
Ал Шыңғыстаудағы Қоңыр әулие үңгірі жөнінде де қызықты әңгімелер-аңыздар көп.
Соның бірі жарты әлемді басып алып, ұлы империя құрған, шығыстан шыққан Ұлы қаған Шыңғысханның мүрдесінің осы жерде жатуы жайында. Аңыз солай дейді.
Үңгірдің түбінде тұнып жатқан шағын көлдің тұңғиығында үлкен қара сандық бар, оның ішінде Шыңғысханның жауһар тастарымен алтындары яғни қазынасы осында сақтаулы. Ал қара сандықты ішкім ашып ішіндегісін алмау үшін, сандыққа ешуақытта өлмейтін өте улы қара қоңыздар салынған дейді аңыз.
Қалай айтсақ та, аңыздың өзегінде қаншалықты шындық барын кім білсін, әйтеуір Қоңыр әулие үңгірінің құпиясы әлі ашыла қойған жоқ.
Ақшарқат Ахметбек
https://kaz.365info.kz/khydaj-da-bar-zhyn-da-bar-galymdar-transta-zhazylgan-kone-hattyn-mazmynyn-anykhtady-279381