Қазақстанда мұғалімдер диплом сатып алып жатқанда, білім жағы ақсайды – сарапшылар

Батыс Қазақстан облысының бірқатар шағын орталықтары мен балабақшаларында педагогикалық білімі бар мамандардың жетіспеушілігі туындап отыр. Сонымен қатар, тексеру білім беру қызметіне қойылатын біліктілік талаптарының бұзылғанын анықтады: кейбір мұғалімдер біліктілікті арттыру курстарынан уақтылы өтпеген. Нәтижесінде екі білім беру ұйымына 600 мың теңге көлемінде айыппұл салды.

Көбірек тексерулер қажет

Мәжіліс депутаты Ирина Смирнованың айтуынша, қазір анықталған 112 дипломды айтпағанда, тіпті бір жалған дипломның өзі көп.

— Бір мұғалім бір уақытта бірнеше ондаған баланы оқытады. Мысалы, биология мұғалімі кем дегенде 16 сағаттық жүктеме алу үшін аптасына сегіз сыныпты оқытуы тиіс. Яғни, шамамен 240 оқушы пән бойынша тек жалған білім алады.

Сатып алынған дипломы бар мұғалімнің сыбайлас жемқорлыққа қатысты ойы болады. Тіпті, ол мектепте жақсы оқып, өз пәнін жақсы білетін болса да, оны оқыту әдістемесін білмейді

Тек бір ғана облыста 112 мұғалімнің жалған диплом алғаны анықталғанын білгенде, бұл үлкен мәселе екенін түсіну керек. Оны қазір құқық қорғау органдары шешуі керек. Білім басқармасының мәліметінше, елдегі барлық мұғалімдердің дипломдарының бар-жоғын тексеру қажет.

— Жалпы алғанда, басшы қызметкерін жұмысқа қабылдаған кезде, оның дипломын тексеруі керек — университетке шынымен диплом алған-алмағанын анықтау үшін тиісті сұрау салуы керек. Бұл тәжірибені барлық жерде енгізу керек.

Сонымен қатар, 2020 жылы Қазақстанда дипломның түпнұсқалығын тексере алатын сайт іске қосылды — бұл жұмысты жеңілдетеді. Ал жалған дипломмен жұмыс істеген мұғалімдерге өте қатаң шаралар қолдану керек. Себебі елдің болашағы алдындағы олардың жауапкершілігі өте жоғары,

– дейді Смирнова.

Ешқашан кеш емес

Оның айтуынша, мемлекет білім беруді шексіз қолдайтынын және мұғалімдердің жалақысын көтергенін ескере отырып, білім сапасының төмендеу себебін түсіндіру қиын. Мүмкін, “зұлымдықтың тамыры” сатып алынған дипломдарда жатқан болар. Смирнова сонымен қатар мұғалімдердің өздері БҚО-дағы жағдай қайталанбауы үшін біліктілікті арттыру туралы ұмытпауы керек екенін айтады.

— Қазір білім беру саласында мамандар жетіспейді, балабақша тәрбиешілерінің жетіспеушілігі өте үлкен. Кейбір тәрбиешілердің, көбінесе олардың көмекшілерінің мамандандырылған білімі жоқ. Қазір білім министрлігі осы жағдайды түзеткісі келеді

Тәрбиешілердің жалақысы 60-70 мың теңге болып тұрғанда, ешкім тәрбиеші болып жұмыс істегісі келмеді. Өйткені, тәрбиешінің жұмысы оңай емес, тіпті жақсы атақ әпермейтін жұмыс. Егер бұрын ата-аналар оларға құрметпен қарайтын болса, соңғы жылдары оларға қызмет көрсететін персонал ретінде қарайды. Менің ойымша, бүгінде бұл кадрлардың жетіспеушілігін қысқартуға ең болмағанда жалақының өсуі ықпал етеді, — дейді депутат.

ЖОО жанындағы қылмыстық топтар

Саясаттанушы Замир Қаражановтың айтуынша, бүгінде сатып алынған дипломдар мен басқа да құжаттар көптеген салаларда өзекті мәселе. Бір кездері докторлық диссертацияларды сатып алған шенеуніктер ұсталған еді.

– Мәселе мынада, бізде дипломдар мен ғылыми дәрежелер сатып алу аса қиын емес. Мұғалімдердің дипломдарының шынайылығын тексеріп қана қоймай, жасанды диплом жасаумен кім айналысатынын тексеру қажет

Қазақстанда құжаттарды қолдан жасағаны үшін қылмыстық іс қарастыратын бап бар. Жекелеген жоғары оқу орындарының басшылығы да қылмыстық іске тартылуы мүмкін екені жоққа шығарылмайды. Осылайша, білім берудегі сыбайлас жемқорлық оның сапасына әсер етеді”, — деп қорытындылады Қаражанов.