Нұр-Сұлтан
Қазір
2
Ертең
-2
USD
449
-1.43
EUR
484
-3.48
RUB
4.86
0.00

Қазақстан медицинасын қалай емдеуге болады? Дәрігерлерден 10 ұсыныс

Инвестициялардың екі есе өсуіне қарамастан, кері байланыс қалыптасқан жоқ: медицина сапасы жақсармады.

Осыған орай, беделді дәрігерлер тобы “денсаулық сақтауға тиімді және тұрақты 10 қадам” бағдарламасын жариялады. Құжат авторлары жүйені заманауи талаптарға жауап беретін деңгейге дейін түбегейлі реформалауды ұсынады.

Бағдарламаны әзірлеушілердің бірі профессор, Қазақстан репродуктивті медицина қауымдастығының президенті Вячеслав Локшин болды.

Үлкен медицина әрдайым үлкен қателіктерге ие

— Вячеслав Натанович, негізгіден бірден бастайық. Пандемия нені көрсетті?

— Пандемия бір үлкен проблеманы көрсетті — жоғары мектеп сапасыз дәрігерлерді шығарған. Бұған себеп, жоғары оқу орындарында санитарлық-гигиеналық факультеттердің әлдеқашан жабылғаны.

Бұл сәттің жалғыз оң жағы — жүйенің құлап қалмағаны. Пандемия әлемнің барлық елдерінде, соның ішінде дамыған елдерде де әлсіз жақтарды ашты. Көптеген жүйелер өмір сүру ұзақтығын арттыруға және сапасын жақсартуға бағытталды. Мұндай үлкен көлемде жұқпалы аурулармен бетпе-бет келу мүмкін емес делінген.

— Жұқпалы аурулар ауруханалары жабылды…

— Ал олардың төсектері көпбейінді ауруханаларға берілді. Еліміздің көптеген аймақтарында инфекциялық стационарлардың қалғаны жақсы болған. Бұл жүйені күйреуден құтқарып қалды.

Сондықтан,

біз санитарлық дәрігерлер мен эпидемиологтарды даярлау жүйесіне оралуды ұсынамыз. Олар бізге өте қажет

Дайындық барысында университет оқытушысына маңызды орын беру керек. Бұл олардың 90-шы жылдарға дейінгі орны. Ол кезде олардың жалақысы жақсы болған және ең бастысы олар қоғамда сыйлы болды. Клиникалық университет кафедрасының оқытушысы болу өте беделді болды.

Жоғары біліктілік емделушіден алшақтатты

— Алғашқы медициналық-санитарлық көмекті реформалауды ұсынасыз ба?

— Ол әрқашан денсаулық сақтаудың негізі болған және болып қала береді. Бұл туралы 1978 жылы алғашқы Алматы конференциясында айтылды. Ол кезде республиканың қажетті базасы болған. Форумға қатысушыларға аудандық ауруханалар, фельдшерлік-акушерлік пункттер және ауылдық дәрігерлік амбулаториялар таныстырылды. Жоғарыда айтылғандардың көпшілігін біз 90-шы жылдары жоғалттық…

— Содан ары қарай жалғасып кетті?

— Көптеген ФАП пен ауруханаларды жапты. Дәрігерлер жетіспеді. Сосын біз аймақтандырды шоғырландыруға көп көңіл бөлдік. Аудандық ауруханалардың дәрігерлері операция жасауды тоқтатты. Олардың заманауи диагностикалық жабдыққа қол жетімділігі қысқарды. Жас мамандар мотивацияларын жоғалтты. Барлығы автоматты түрде жоғары деңгейге өтті.

Бүгінгі күні білікті медициналық көмек алу үшін жүздеген шақырым жол жүру керек

Престиж бәрін шешеді

— Учаскелік дәрігерлер әрқашан бірінші болып көмекке келді. Олар денсаулық сақтауды дамытудың қазіргі кезеңінде пайдалы бола ма?

— Әрине пайдалы. Учаскелік дәрігер өз қоластындағыларды және олардың ауруларының тарихын жақсы білді. ФАП қазіргі жұмыстармен және аурулардың алдын-алуымен айналысты.

Дәрігердің беделі кәсіби дайындық бойынша да, жалақы деңгейі бойынша да жоғары болды. Мен әлі күнге дейін бүкіл отбасы мен айналасындағыларды білетін учаскелік педиатрды білем. Бұған оралу керек. Дәрігерлердің автомобильдерінде сәйкестендіру белгісі болуы керек. Дәрігердің белгілі бір артықшылықтары болуы керек.

— Бұл не береді?

— Мамандықтың беделін қайтару керек. Уақыт орнында тұрмайды. Бүгінгі цифрландыру деңгейінде мамандарға қойылатын кезектерді жоюға болады. Содан кейін бастапқы кезеңде ауруды диагностикалау және емдеу оңайырақ.

Осыған байланысты әлемдік тәжірибеге назар аударыңыз.

Дамыған елдерде ең жоғары жалақыны алғашқы медициналық-санитарлық көмек дәрігерлері алады

Ірі ауруханалардың мамандарының жалақысы аз, бірақ жеке клиникаларда қосымша ақша табуға болады.

Бизнесте тепе-теңдік болмайды

—- Вячеслав Натанович, максималды пайда табу үшін жеке клиникалар арсыз әрекеттерге бармай ма?

— Білмеймін. Әр жағдайды бөлек қарау керек. Тепе-теңдіксіз бизнес құлдырауға кетеді. Жеке кәсіпкердің қызығушылығы пайда табу мүмкін болған кезде болады. Инвестициялар — бұл емдеу мекемелері мамандарының өмір сүру сапасын жақсартуға кететін ақша.

— Мұның бәрін сырттан қалай тексеруге болады?

— Барлығы ақылға қонымды шектерде болуы керек. Мемлекеттік тапсырысты алған немесе тендерді жеңіп алған адамдарды — қандай жаңа жабдық сатып алғанын, қандай технологияларды игергенін міндетті түрде тексеру керек. Реттеуші медициналық көмек көрсету стандарттарын үнемі арттырып отыруы тиіс. Жеке кәсіпкерлер қаласын-қаламасын өз қызметкерлерінің дамуына салуына тура келеді.

Салдың ба — қолдан!

— Енді өзекті мәселеге көшсек. Жақында сыбайлас жемқорлыққа қарсы қызмет Алматы әкімдігі жайлы орта басқармасының бастығына қатысты сотқа дейінгі тергеуді жариялады. Оған модульдік госпиталь құрылысы кезінде 3,9 млрд теңге ұрланды деген айып тағылды. Қорытынды айқын: жеке адамның аурухана құрылысына қатысуы сыбайлас жемқорлықты жоймайды. Сіз бұған келісесіз бе?

– Жақсы сұрақ. Әңгіме BI Group компаниясы салған нысан туралы болып отыр. Жеке кәсіпкердің медициналық мекемелердің құрылысына қатысуы сыбайлас жемқорлықтың алдын алу бола алмайды. Мұнда тұрған ештеңе жоқ.

Сыбайлас жемқорлық тәуекелдерін барынша азайтуға тырысуға болады. Қалай? Германияда автобан салған компания оны 20-25 жыл бойы пайдаланады.

Жеке меншік иесі өзі үшін жасайды. Дәл осындай қағиданы Қазақстанда ауруханалар құрылысын салушыларға қолдануға болады

— Бұл мәселенің шешімі ме?

— Ішінара иә. Жеке меншік иесі, бизнес иесі ешқашан артық төлемейді. Ол сапалы материалдарды қолайлы бағамен сатып алады, құрылыс технологиясын бақылайды және жақсы нысанды тапсырады. Сараң адам екі рет төлейді және ол мұны жақсы түсінеді.

Мықты хирург көп қателіктер жібереді

— Кейінгі кезде дәрігерлердің жіберген қателіктері елді қатты таңқалдырып жүр. Мен форумдарда жазылғандарды қайталап уақыт жұмсағым келмейді, бұларды оқу жағымсыз екені түсінікті. Осыған қатысты өз көзқарасыңызды тұжырымдап айтып кетсеңіз?

— Әрине, бұл өте ертеден келе жатқан мәселе және сіз атап өткендей, үнемі қоғамның назарында. Бұл жерде дәрігерлерге қызыға алмайсың. Аурулардың саны шамамен 14 мың, науқастар — миллиардтаған адамдар. Қабылданатын хаттамалар көбінесе ұсынымдық сипатта болады.

Олар бетпе-бет тура келмейді. Адамдар әртүрлі, және аурудың ағымы әр адамда әртүрлі болады.

— Көбінесе дәрігердің өзі немесе медициналық мекеме мұндай фактілерді жасыруға тырысады.

— Келісемін, мұндай жайттар болып тұрады. Ұлы хирург Пирогов айтпақшы, қателіктерді жасыруға болмайды, оларды мамандар талдауы керек.

Мұнда жағдай туындайды, оны біржақты түсіндіруге болмайды. Күшті хирургтар көптеген асқынуларды кездестіреді. Олар көбінесе ең қиын науқастарды қабылдайды. Дәл осындай көшбасшылардың арқасында медицина ғылымы мен практикасы дамып келеді.

— Сіз не ұсына аласыз?

— Медициналық инциденттен немқұрайдылықты нақты ажырату және сараптамалық кеңестер құру.

Қателік жіберген кез келген дәрігер бойынша қорытындыны жоғары сыныпты сарапшылар беруі тиіс

Олардың ұлттық сарапшы болуға мүмкіндік беретін тиісті біліктілігі болуы керек. Осындай сараптама арқылы кез-келген резонанстық істер өтуі керек.

99,99% дәрігер науқасқа зиян тигізгісі келмейді. Иа, немқұрайлылық үшін ол жауап беруі керек. Емдеу күрделі және болжанбайтын процесс. Барлығын болжау мүмкін емес.

Кез-келген инъекция өліммен аяқталуы мүмкін

— Сізбен келіспеуге амалым жоқ. Онкологияның үшінші немесе төртінші сатысында науқасты құтқара алмаған дәрігерді айыптау қиын.

— Операция кезінде көп қан кету кезінде әйелді құтқара алмаған дәрігерді айыптау маған қиын. Мұндай өлім әлемдегі барлық жерде орын алады.

— Сондықтан, белгілі бір шек болуы тиіс?

— Иә. Адвокат қателік жіберді — алқа қорытынды шығарады. Бұл медицинада да болуы керек. Қатені сотта дәлелдеу керек. Дәрігерлердің тиісті сақтандыруы болуы керек. Әйтпесе, көп нәрсені жоғалтамыз. Ешкім хирург немесе анестезиолог болғысы келмейді. Сонымен қатар, кез-келген медициналық әрекет, кез-келген инъекция өліммен аяқталуы мүмкін. Анафилактикалық шокты ешкім жойған жоқ. Әр организм ерекше және басқаларға ұқсамайды. Бәрі болады.

Жақында аймақтардың бірінде 63 жастағы дәрігердің ісіне куә болдым. Маманның жұмыс тәжірибесі мол. Операция кезінде ол науқасты құтқара алмады. Дәрігер қателік жасамады, бірақ бәрібір кедергіге тап болды.

Емделуден гөрі ауырмаған оңай

— Вячеслав Натанович, біз дамыған елдердің медицинасын мысал ретінде жиі келтіреміз. Сапасы да, дәрігерлері де сауатты. Біз жергілікті дәрігерлерге сенбейміз. Бұған нақты себептер бар ма?

— Кейбір негіздер әлі де бар. Күрделі және жоғары технологиялық операция қажет болған кезде адамдар айқайлап, ақша жинап, науқасты шетелге жібереді.

Мәселені басқа жазықтықта қарастыру керек. Әдетте медицина сапасының жеке адамның денсаулығына әсері шамалы, 10-15% аспайды.

Емделуден гөрі ауырмаған оңай

Неғұрлым тиімдісі — ең көп таралған аурулардың алдын-алу. Қазір біз коронавирустық инфекцияны қалай жұқтырып алмауды білеміз. Ешқайда бармау, маска кию және қолыңызды жиі жуу. Бедеуліктің алдын — алу бойынша ұсыныстар бар — жыныстық жолмен берілетін ауруларды жұқтырып алмау, аборт жасамау және т.б.

— Сіз адамдарға өз денсаулығына өзі қамқорлық жасауды ұсынасыз ба?

— Иә. Маңызды компоненттер — дұрыс тамақтану және жаттығу. Бүгінгі күні сау болу үшін ешқандай ынталандыру жоқ. Кешіріңіз, біреуі әлі де бар — адам ауырып қалудан қорқады. Ол отбасын кім асырайтынын білмейді.

Мемлекет ынталандыруды — моральдық, психологиялық, материалдық тұрғыдан дамытуға және енгізуге міндетті. Сонда адамдар өз денсаулығына зиян тигізбеуді үйренеді.

Серіктестер жаңалықтары
© «365 Info», 2014–2024 info@365info.kz, +7 (727) 350-61-36
050013, ҚР, Алматы қ., «Керемет» ықшамауданы, 7 үй, 39 корпус, 472 кеңсе
Қате байқасаңыз, оны белгілеп Ctrl+Enter басыңыз