Дөрекі аударылған жарнама қазақ тілді аудиторияның ашуын келтіреді – сарапшы

Сарапшылар қазақ тілді аудиториямен ақпаратты қабылдау ерекшеліктері туралы өз пікірлерімен бөлісті. Қазақ тілінде қандай жарнама жасаудың қажеті жоқ деген кеңестерін айтты.

Қазақ тілінде құнды ақпарат табу қиын

Qadam Asia құрылтайшысы Айнұр Қалдығұлова үш жыл бұрын жүргізілген қазақ тілді аудиторияны зерттеуі туралы айтып берді:

— Мен бір ЖОО-ның қазақ және орыс тілді топтарда дегенмен бір оқытушыда оқитын студенттер деңгейі жер мен көктей болатынына қатты таң қалдым.

Қазақ тілді топ, өкінішке орай, маркетингтік және PR кейстер туралы аз білетін болды

Маған да оқытушы ретінде мәселенің мәнісі қызық болды. Балалар грантта оқитын сияқты, олар оқи алады, бәрін түсінеді. Қазақ тілді топ үшін сапалы контент жасалмайтыны белгілі болды.

Айнұр Қалдығұлова

Мен олардың қызығатын салаларын зерттей бастадым. Instagram және Facebook-ті барлық жастар сияқты қолданды. Негізінен шоубизнес жұлдыздарына жазылған, әртүрлі өсекті оқиды, бірақ бизнес туралы ештеңе білуге тырыспайды.

Әлеуметтанушылармен бірлескен зерттеу себебін көрсек: қазақ тіліндегі контент өте әлсіз. Бизнес, қоғам, психология, жеке даму тақырыптары қарапайым түрде берілмейді.

Қазақ тілді аудиторияның портреті

— Біз зерттелетін аудиторияны шартты түрде үш бөлікке бөлдік. Олардың 15% – ын біздің әлеуметтанушылар маргиналдар деп атады. Бұл жұмыс істемейтін, үлкен қалаларға келіп, көбінесе алаяқтықпен айналысатын адамдар.

55% құрайтын басқа санатты шартты түрде “жұмысшылар” деп атады. Бұл дәрігерлер мен мұғалімдерді қоса алғанда, квазимемлекеттік және мемлекеттік секторлардың қызметкерлері. Олардың дауысы жоқ, олар әлеуметтік сайттарда өз пікірлерін білдіруде белсенді емес, бірақ белсенді медиа тұтынушылар.

Қалған 30%-ды біз материалист деп атадық. Бұл әртүрлі марафондарға белсенді қатысатын әлеуметтік желі қолданушылары. Әріптес-маркетологтар оларды жиі гив-хантер деп атайды, – дейді Қалдығұлова.

Қазақ тілділер ең көп қайда шоғырланған?

Зерттеу шеңберінде қазақ тілі аймақтарға байланысты бөлінетіні анықталды.

— Негізінен қазақ тілін Алматы облысында және Оңтүстік Қазақстанда — Шымкент, Түркістан облыстарында қолданады. Батыс Қазақстанда Ақтау мен Атырау бар. Зерттеуді жалғастыра отырып, біз халықтың басым бөлігі қазақ тілінде сөйлейтін және ақпаратты тұтынатын қалаларға Қарағанды және Семей қалалары да жататынын анықтадық. Сондай-ақ, біз қазақ тіліндегі контент менталитет пен диалектіні ескерусіз қалыптасатынын анықтадық. Мысалы, жарнамалық хабарламаларды жасау кезінде ескерілмейді.

Ал барлық аймақтың өзіндік диалекті болады.

және қабылдауы да басқа, – дейді сарапшы.

Жақсы мен жаман

Онымен қазақ тіліндегі контентті өндіруге маманданған NBR компаниясының тең құрылтайшысы Серікхан Мұхамеджанов та келіседі. Ол қазақ тілді аудиторияның жарнаманы қабылдауы туралы байқауларымен бөлісті. Бұл қабылдау оң және теріс болуы мүмкін. Оның командасы жүргізген сауалнама мынаны анықтады

мини-юбкадағы қызбен болған жанжалды роликті қазақ тілді аудитория өте жақсы және жылы қабылдады

Бірақ орыс тілді желі қолданушыларының арасында, керісінше, бейне наразылық тудырды. Кейбір белсенділер тіпті қысқа киім киюді қолдайтын бейне хабарламаларды жазды.

Видеоны қазақ тілді аудитория жақсы қабылдады, ал жартылай жалаңаш балалары бар баннерді сынға алды

Ал Шымкентте жартылай жалаңаш балалар бейнеленген түрлі жарнама қазақ тілді азаматтардың наразылығын тудырды. Нәтижесінде кәсіпкерлерге билбордтарды бөлшектеуге тура келді.

Кейде барлық мағынасы жоғалады

Мұхамеджанов жарнамадағы мәтін қазақ тіліне қате аударылған кезде қазақ тілінде сөйлейтін қазақстандықтар жиі ашуланатынын айтады. Өйткені, сауатсыз аударма жарнамалық хабарламаның мағынасын толығымен бұрмалайды.

Серікхан Мұхамеджанов

Мысалы, Lenovo компанияларының жарнамаларын аударуда қателер болды. “Бізде Қазақстанда немесе Алматыда” деген мағынаның орнына “осы жерде” деген мағына берілді, бұл хабарды ашпайды.

— Profit компаниясының жарнамасында тек мағынасы бұрмаланып қана қоймай, грамматикалық қателер де болды, сондықтан оларды әлеуметтік желілерде мазақ етті. Баннерде “Еуропа брендтері” тіркесінің аудармасында қателер болды. «Цены заморожены» деген мәтін аудармадан кейін мағынасын жоғалтты.

Жақында Magnum мердігерлері оны “біз ашылдық” емес, “біз ашыдық” деп аударған баннер жасап шығарды.

Азық-түлік сататын бренд жағдайында бұл өте өрескел қателік”, – дейді сарапшы.

Қазақ тілінде хабарлар аз

Кейде қазақ тілді желі қолданушылары қазақ тілінің мүлдем қолданылмайтынына наразы болады. Мұхамеджанов мысал ретінде танымал адамдармен болатын Kcell LIVE talk шоуын келтіреді.

Бағдарламада неге қазақ тілінде сөйлемегені туралы ескертулер көп болды

— Бұл танымал брендтің қазақ аудиториясын қалай назарға алмайтындығының мысалы және ол жауап ретінде компанияны «жек көре» бастайды. Ал шын мәнінде шоу жап-жақсы болуы мүмкін”, – дейді ол.

Қазақ тіліндегі сәтті жарнама

Бірақ Серікхан Мұхамеджановтың айтуынша, сәтті жарнамалық кейстер де бар, онда ұрандарды қазақ тіліне аудару сөзбе-сөз болуы міндетті емес, бастысы мағынасын өте жақсы жеткізу. Мысалы, “жұмақ ләззаты” дегенді “адамдар жұмақта өмір сүреді” деген мағынада емес, “осы керемет дәмді көріңіз” деген жобада аударылды.

— Ақпаратты қазақ тілді аудитория дұрыс қабылдайтын тілде жеткізу керек.

Барлық маңызды нәрселер бағаланады

— Дұрыс маркетингтен жақсы мысал келтіре аламын. Маскүнемдік туралы психологпен қазақ тіліндегі толық мақаланы айтсақ болады. Қазір бұл тақырыпты психологтар, оның ішінде орыс тілді ресурстар жиі көтермейді, дегенмен бұл мәселе ешқашан өзектілігін жоғалтпайды. Жарнаманы аударудың тағы бір сәтті мысалы – “Жақсылық сыйла” қайырымдылық акциясы.

Жалпы,

қазақ тілді аудитория қайырымдылық тақырыбын әрдайым жақсы қабылдайды. Біздің елде тіпті “асар” ұғымы бар»,

бүкіл әлем бірігіп бір нәрседен зардап шеккендерге көмектеседі.

Сондай-ақ, бөліскіміз келетін сәтті кейс, бұл қарапайым адамдар үшін заттарды сату бойынша сайттың қазақ тілінде жазылған мақалалары. Мақсат-адамдарға өте кең таралған алаяқтық схемалар туралы айту.

Мақалалар көпшілікке жарияланды, ақпарат мүмкіндігінше қарапайым және қолжетімді болды. Міндет технологиямен әрдайым таныс емес халыққа өз картасының деректерін жіберуге болмайтынын, әйтпесе одан ақша ұрланатынын түсіндіру болды, – дейді Мұхамеджанов.