Тоқаев: біздің Конституция жаңа өлшемге ие болады

Президент сайты үндеудің толық мәтінін жариялады.

“Таяудағы халыққа Жолдауымда мен саяси жаңғыртудың ауқымды бағдарламасын ұсындым.

Ол қоғамда, бұқаралық ақпарат құралдарында жан-жақты талқыланды. Сарапшылар мен азаматтық белсенділер өз бағаларын берді. Барлық ұсыныстар қолдауға ие болды.

Жолдауда белгіленген бастамалар біздің саяси жүйемізді түбегейлі өзгертуге бағытталған. Олар азаматтардың мемлекеттік басқаруға қатысуын кеңейту және саяси процестерді терең демократияландыру туралы көпжылдық сұранысынан туындады.

Оларды тиімді іске асыру үшін Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар енгізу қажет болды. Басқаша айтқанда, конституциялық реформа қажет болды.

Сондықтан менің тапсырмам бойынша негізгі заңға өзгерістер енгізу жобасын дайындау үшін арнайы жұмыс тобы құрылды, оның құрамына көрнекті құқықтанушы ғалымдар, тәжірибелі сарапшылар, уәкілетті органдардың өкілдері кірді.

Барлық новеллалар егжей-тегжейлі қаралғаннан кейін түзетулер жобасы Конституциялық Кеңеске жолданды. Бұл орган оның Конституция ережелеріне сәйкестігі туралы қорытынды берді.

Енді біз конституциялық реформаны жүзеге асырудың мәресіне жеттік.

Негізгі заңға енгізілген түзетулер біздің еліміз үшін тағдыршешті мәнге ие. Өзгерістер Конституция баптарының үштен біріне қатысты болады. Біздің Конституциямыз жаңа өлшемге ие болады.

Сондықтан мен бұл мәселені республикалық референдумға шығаруды ұсындым, өйткені мұндай ауқымды өзгерістер халықтың еркі негізінде жүзеге асырылуға тиіс.

Прогрессивті әлемде плебисцит тікелей демократияның айқын формаларының бірі болып табылады. Алайда Қазақстанда бұл тиімді демократия институты толық көлемде іске қосылмаған.

27 жыл бұрын өткен референдумнан кейін, қолданыстағы Конституция қабылданған кезде, барлық кейінгі конституциялық реформалар парламентте мақұлданды.

Негізінде, бұл заңды тәжірибе. Бірақ мен жаңа Қазақстан құрудың жаңа кезеңінде біз еліміз үшін тағдыршешті шешімдерді бүкіл халық болып қабылдауға тиіспіз деп сенемін.

Сондықтан бүгін мен 5 маусымда Конституцияға өзгерістер мен толықтырулар қабылдау мәселесі бойынша республикалық референдум өткізу туралы Жарлыққа қол қойдым.

Конституциялық түзетулер жобасы бойынша азаматтардың жалпыға бірдей дауыс беруі біздің демократиялық қағидаттарға берік ұстанымымызды көрсетеді.

Алдағы референдум әрбір азаматтың Қазақстанның болашағын айқындайтын тарихи оқиғаға тікелей қатысуына мүмкіндік береді.

Конституциялық реформа бүкіл мемлекеттік модельді кешенді түрде трансформациялауға бағытталған.

Түзетулер “супер-президенттік” басқару формасынан ықпалды парламенті мен есеп беретін үкіметі бар президенттік республикаға түпкілікті көшуді бекітуге арналған.

Конституциялық реформа биліктің өкілді тармағын едәуір күшейтеді, тежемелік әрі тепе-теңдік жүйесін нығайтады, мәслихаттардың субъективтілігін арттырады.

Мәжіліс пен облыстық мәслихаттардың депутаттарын сайлаудың аралас мажоритарлық-тепе-тең моделін енгізу сайлаушылардың көзқарастары мен пікірлерінің барлық спектрін неғұрлым толық көлемде қамтуға мүмкіндік береді.

Аудандық және қалалық мәслихаттар депутаттарын сайлаудың толық мажоритарлық жүйесін енгізу азаматтар үшін өңірлердегі өмірге неғұрлым тиімді ықпал етуге мүмкіндік ашады.

Конституцияның жаңа редакциясында президенттің тең дәрежелі мәртебесін барлық саяси партиялар мен қозғалыстардан бекіту жоспарлануда.

Президенттің жақын туыстары үшін квазимемлекеттік секторда саяси лауазымдар мен басшылық лауазымдарды атқаруға тыйым салынады.

Түзетулердің маңызды блогы құқық қорғау саласына қатысты.

Конституциялық сот құру, адам құқықтары жөніндегі уәкіл мәртебесін конституциялық деңгейде бекіту, өлім жазасына сөзсіз тыйым салу – осы қадамдардың барлығы азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын жан-жақты сақтауға бағытталған.

Алдағы конституциялық реформа еліміздің дамуындағы жаңа кезеңді белгілейді.

Құрметті отандастар!

Біз бірге жаңа Қазақстан, әділетті Қазақстан құрамыз!

Біздің мемлекетімізде әрбір азаматтың құқығы қорғалатын болады.

Барлығы бірдей мүмкіндіктерге ие болады.

Әр адам өзінің қабілеттері мен дағдыларына байланысты жетістікке жетіп, қоғамда өз орнын таба алады.

Қоғамдық және жеке құндылықтардың жаңаруы болады.

Біз мемлекеттік жүйені жетілдіреміз, қоғам мен билік арасындағы сындарлы диалогты қамтамасыз етеміз.

Осылайша біз екінші Республика құрамыз.

Осы міндеттерді табысты іске асыру үшін конституциялық реформа қажет.

Қазіргі реформаның ерекшелігі — президент өкілеттігін күшейту емес, мемлекетті жетілдіру, жаңғырту және нығайту.

Баршаңызды еліміздің болашағы үшін, болашақ ұрпақ үшін референдумға белсенді қатысуға шақырамын!

Сіздер біздің ұлттық мүдделерімізден туындайтын барлық бастамаларды қолдайтындарыңызға сенімдімін.

Еліміздің жарқын болашағы — біздің қолымызда!

Күшіміз — бірлікте!”, — деп мәлімдеді президент.