Жеңілдетілген ипотекалардың қарама-қайшылықтары: кейбіреулеріне жоғары табысына байланысты, енді біреулеріне табысы төмен болғандықтан берілмеуде

Ол бойынша соңғы алты айдағы табыстарын отбасының әрбір мүшесіне бөлгенде ең төменгі күнкөріс деңгейінің 3,1-інен аспауы тиіс

2021 жылы ең төменгі күнкөріс мөлшері 34 302 теңге. Сәйкесінше, бұл сома 106 336 теңгеге тең.

Мәжілісмендер тобы жақында бағдарламада кемшіліктер бар екенін хабарлады, ол кемшіліктер бағдарламаға қатысуға мұқтаждар адамдардың қатысу мүмкіндігін шектейді. Депутаттар өз ойларын вице-премьер Роман Склярға жолдаған сауалдарында білдірді.

Бағдарламаға қатысудың айқындаушы факторы зейнетақы жарналарын қоса алғанда, табысты растау болып табылады.

2021 жылғы 2 қыркүйектегі жағдай бойынша

қатысуға 14 897 адам өтініш білдірді, олардың 13 581-і несие алды, ал 1316 адамға берілмеді

 Көбінесе оларда зейнетақы жинақтарының жоқтығына және табыстың жеткіліксіздігіне байланысты бас тартты.

Бағдарлама шарттары бойынша несиені тек негізгі табыс болған жағдайда ғана алуға болады. Бұл еңбек және/немесе кәсіпкерлік қызметтен түскен табыс. Қосымша табыс тағы да сол зейнетақы жарналары болуы мүмкін (бірақ, егер негізгі табысы болса) және экологиялық төлемдер. Басқа жәрдемақылар табыс ретінде есептелмейді.

Қатысушылардың тізімін арттыру қажет

Депутаттар ең қиыны «Мүгедек балалары бар немесе оларды тәрбиелеп отырған отбасылар» санатының келісім алуы деп санайды. Өйткені, жәрдемақы негізгі табыс көзі болып есептелмейді.

Мүгедек баланы тәрбиелеуге берілетін жәрдемақы ең төменгі күнкөріс деңгейінің 1,4-і (48 023 теңге),

мүмкін бейресми жұмыстан түсетін табысы бар шығар.

– Мысалы, анасы мүгедек баланы жалғыз тәрбиелеп отыр. Оның ресми жұмысы жоқ, оның зейнетақы жарналары жоқ, сондықтан ол бұл бағдарламаға қатыса алмайды, тіпті бағдарламаның ережелеріне сәйкес қосалқы қарыз алушыларды тарта алмайды, өйткені ол төлемге қабілетсіз болып саналады, – деп атап өтті қол қоюшылар.

Сонымен қатар, депутаттар, егер жәрдемақы негізгі табысқа қосылған болса, мұндай отбасы іс жүзінде жеңілдікпен несиелеу бағдарламасы бойынша жеке тұрғын үй сатып ала алады деп есептейді. Немесе, кем дегенде, қосалқы қарыз алушыны тарта алады.

Олардың есептеуі бойынша, егер 8 жылға 10 миллион теңге несие алса, отбасы айына 52-53 мың теңге төлеуі тиіс. Сонымен қатар, кейбіреулер жалға берілетін тұрғын үй үшін де осы соманы (немесе одан да көп) төлейді.

– Осыған байланысты, болашақта қосалқы қарыз алушыны тартуға көмектесетін осы санаттағы тұлғаларға арналған жәрдемақыны негізгі табысқа қосуды қарастыру керек деп санаймыз», – делінген өтініште.

Жетім балаларда да осындай жағдай. Соңғы үш жылда мемлекеттік тұрғын үй қорынан

«жетім балалар мен ата-анасының қамқорлығынсыз қалған балалар» санатынан тек 3 мыңға жуық адам үй алған

Олардың кезекте тұрғандарының жалпы саны 60 мыңға жуық. Оларға кәдімгі ипотека бойынша баспана алу қиын.

Депутаттар бұл санатты да бағдарламаға қатысушылар тізіміне енгізуді ұсынды.

Ертерек қатысты – екі есе көп алды

Жеңілдетілген ипотекалық жобалардың бірі – «Шаңырақ». Оның негізгі шарты – өтініш берушінің табысы отбасының әрбір мүшесіне шаққанда ең төменгі күнкөріс деңгейінің 3,7-сінен аспауы керек.

Депутаттар бұл мемлекеттік қызметкерлердің бұл бағдарламаға қатысуына кедергі келтіреді деп санайды

– Мемлекет басшысының тапсырмасына сәйкес, жыл басынан бері мұғалімдердің жалақысы 25%-ға өсті және бұл үрдіс алдағы үш жылда да сақталатын болады. Сонымен қатар, коронавирустық пандемияға байланысты медицина қызметкерлері мен бюджеттік сала қызметкерлерінің де табысы айтарлықтай өсті.

Осыған байланысты, «Шағырақ» тұрғын үй бағдарламасын іске асыруды 2025 жылға дейін жалғастыруды қамтамасыз ету, сондай-ақ оған қатысушылардың ең төменгі күнкөріс деңгейін жоғарылату қажет деп санаймыз», – делінген өтініште.

Сондай -ақ, депутаттар «Бақытты отбасын» қаржыландыру туралы айтты. 2021–2024 жылдарға 36,4 мың несиеге 381 млрд теңге қарастырылған. Содан кейін жоспар 259,7 млрд теңгеге дейін қысқартылды. Рас, 2021 жылы ештеңе өзгерген жоқ, бірақ кейінгі жылдары

жалпы сома шамамен екі есе қысқарды, бірақ несиелердің саны өзгеріссіз қалды

Нәтижесі төмендегідей:

• 2021 – 10 мың несиеге 100 млрд
• 2022 – 9,6 мың несиеге 51 млрд
• 2023 – 9,4 мың несиеге 50 млрд
• 2024 – 7,4 мың несиеге 58,7 млрд

Яғни, егер бұрын бір несиеге (яғни, бір пәтерді сатып алуға) шамамен 10,6 миллион теңге жұмсалса, қайта қаралғаннан кейін – небәрі 5,3 миллион қарастырылған. 2021 жылы несие алуға үлгергендер сол 10,6 миллионды алады.

Депутаттар 5 миллион жеткіліксіз екені айқын және қаржыландыру көлемін қайтадан арттыру қажет деп санайды.