Жаңа жылға қарай долларға деген сұраныс максимумге жетті

Қараша айында доллар 1,7%-ға қымбаттап, Ұлттық банктің 1 желтоқсандағы ресми бағамы бойынша 434,16 теңгеге дейін көтерілді. Бұл қолма-қол ақша нарығындағы дүрбелеңге және тіпті айырбастау пункттерінде тапшылыққа әкелді.

Естеріңізге сала кетейік, Досаев мырза жақын арада Ұлттық қордан берілетін трансферттер көлемінің айтарлықтай қысқарғаны туралы ескертті, одан алынған доллардың айырбасталымы Ұлттық Банкке теңгенің долларға қатысты айырбас бағамын ұстап тұруға көмектесетін. Тек қараша айында қордан $617,2 млн, ал өткен жылдың 11 айында – $8 млрд 765,6 млн сатылды.

Мемлекеттік компаниялардың шетелдік валютаны міндетті түрде сатуын да қосуға болатын жаппай қолдау болмағанда (күздің соңғы айында $315 млн), Ұлттық Банктің валюталық резервтері нөлге жақын болар еді, өйткені олар қазірдің өзінде 15 жыл бұрынғы деңгейде тұр.

Валюта нарығындағы жағдайды тұрақтандыру үшін Ұлттық Банк өткен жылы алғаш рет қараша айында айдың соңғы екі күнінде $239,1 млн-ды құрайтын Елеулі интервенция жұмсауға мәжбүр болды.

Интервенциялардан басқа, шетел валютасы мемлекеттік қарызды төлеуге және Үкіметтің шоттары бойынша басқа да операцияларға жұмсалды, бұл күздің соңғы айында Ұлттық Банктің валюталық активтерінің $576 млн-ға төмендеуіне әкелді. Ал 11 айда Ұлттық Банктің интервенциясына $1 млрд 814,3 млн жұмсалды.

Валюталық айырбас нарығы

Дегенмен, Дасаевтың ауызша айтқан белгілерінен басқа, теңгенің жақындап келе жатқан әлсіреуін Қазақстан қор биржасының (KASE) валюталық айырбас нарығының жандануы да көрсеткендей болды.

Естеріңізге сала кетейік, қыркүйек айында тамыз айына қарағанда айналым айтарлықтай өсті – 18,7%. Қазан айында тағы 18,8%-ға өсті. Қарашада валюталық айырбас мәмілелерінің көлемі 29,7%-ға –  $2 млрд 618 млн-ға дейін өсті. Абсолюттік мәнде $599,2 млн-ға артқан. Бұл ағымдағы жылдың ай ббойынша көлемі жағынан үшінші нәтижесі – тек қаңтар мен ақпанда ғана жоғары болды.

Бұл банктердің осы нарықта үстемдік ететін американдық валютаға деген қажеттілігінің артқанын анық көрсетеді

11 айдың қорытындысы бойынша мұнда “Қазақстан Халық банкі”, ForteBank және Bank RBK айрықша белсенділігімен ерекшеленді. Айта кету керек, қазіргі қараша айының нәтижесі өткен жылмен салыстырғанда 3,2 есе көп — ол кезде мәмілелер көлемі тек $810,3 миллионды құраған болатын.

Валюталық айырбас нарығы

Айналымдар өсуінің айқын серпіні KASE доллар айырбас-нарығында да қалыптасты, онда қазан айында қыркүйекке қарағанда 5,8%-ға төмендеді. Қараша айында осы сектордағы сауда-саттық көлемі 39,8%-ға – $3 млрд 803,6 млн-ға дейін артты. Абсолютті мәнде – $1 млрд 82,0 млн-ға көбейді. Өтіп бара жатқан жылда бұл былтырғы жылғы қарашадағы мәмілелер көлемінен 1,6 есе асатын ең жоғары айлық нәтиже болды.

Сонымен қатар, бұл соңғы екі жылдағы ең үлкен айналым, және олар коронавирустық пандемияға байланысты төтенше жағдай режимі жарияланған 2020 жылғы наурыздың (3 миллиард 455,3 миллион доллар) деңгейінен де асып кетті.

Айта кетерлігі, мәмілелер көлемі KASE айырбас-нарығында саудаланатын басқа да негізгі валюталар бойынша айтарлықтай өсті.

Бірыңғай еуропалық валюта бойынша айналым қараша айында қазан айымен салыстырғанда 1,6 есе (1,6 млн еуроға дейін), ресей валютасы – 27,4% (5 млрд 785,1 млн рубльге дейін), қытай валютасы – 1,9 есе (156,7 млн юаньға дейін) өсті.

Теңгелік баламада KASE инвалюта айырбас нарығындағы сауда-саттықтың жиынтық көлемі қазан айына қарай 41,2%-ға – 1,6 трлн теңгеге дейін ұлғайды, бұл өткен жылдың айлық максимумы болып табылады.

Өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 11 айда 29,7%-ға – 13 трлн 593,4 млрд теңгеге дейін өсім қалыптасты.

Қазақстан қор биржасында (KASE) АҚШ долларымен жүргізілетін сауда-саттық көлемі, млн USD

Ескерту: * — KASE деректері негізінде есептелді