«Саны бар, сапасы жоқ!». Дипломы бар, білімі жоқ маман кімге керек? – сенатор

Ащы да болса айтайын…

«Біріншіден, ащы болса да айтуымыз керек, білім мен ғылым саласында бірізді жүйелік бағыттың болмауы осы саланы басқарудағы халықаралық стандарттарға сілтеме жасау арқылы толассыз өзгерістер мен реформалар жасау, бағдарламалар қабылдап ақша бөлдіру алға шықты.

Мұрат Бақтиярұлы

Сонымен бірге алда жасалатын реформаларда не қамтылады, жасалып жатқан реформалардың нәтижесі қандай, қандай жетістікке жеттік, қандай олқылықтарымыз бар деген жан-жақты зерттеу сараптамасы жоқ.

Бізде білім мен ғылымға дүкенде жатқан тауар ретінде қарау пиғылы басым.

ЖОО-ның, оның ішінде, ұлттық мәртебесі бар университеттерде 100-150 мың теңге жалақыға еңбек ететін ғалымдардан қандай сапалы білім мен ғылымды дамытуды талап етуге болады.

Екіншіден, жоғары білімі бар мамандарға деген сұраныс есепке алынбай, кадрлар есепсіз дайындалуда. Мысалы, соңғы 17 жылдың ішінде 2 млн.-нан астам жастар ЖОО бітіріп шықты. Бұл әр жыл сайын 130 мың адам жоғары білім алып шығады деген сөз.

https://kaz.365info.kz/renzhimesin-sagadiev-ystazdar-ystemakhysyn-nege-alalap-berip-zhatkhanyn-tysindirdi-311732

Мәліметтерге сүйенсек,

бұлардың 30- проценті ғана өз мамандықтары бойынша жұмысқа тұрады екен.

«Ақшаңды төле де, оқи бер» принципімен қабілет, біліміне қарамай, жаппай білім беру етек алғалы, жастарымыздың дені қаржы шығындап, 4-5 жыл уақыттарын жұмсап алған дип­ломдары қажет болмай қалуда.

Яғни біз жыл сайын мемлекет пен ата-аналардың қаражаттары есебінен қазіргі нарық қажет етпейтін он мыңдаған жоғары білімді мамандарды даярлап, жұмыссыздар санын қолдап көбейтіп отырмыз. Бұл еліміздегі ЖОО-ы өздерінің өңірлеріне қажетті мамандарды назарға алмайтындығын көрсетеді.

Бізге кім және не керек?

Осы жерде сұрақ туындайды:

бізге бәсекеге қабілетті жоғары білімді мамандар керек пе, әлде, әйтеуір, жоғары білімі бар екенін растайтын дипломы бар жастар керек пе?

https://kaz.365info.kz/prezident-ket-dese-gana-ketemin-sagadiev-ozinin-otstavkasy-turaly-252756

Министрлік осы мәселені енді нақты анықтап алуы тиіс.

Білім және ғылым министр­лігі, Еңбек және әлеуметтік даму министрлігі, Ұлттық экономика министр­лігімен бірлесе отырып, келешекте әр түрлі сала бойынша жоғары білімді қанша маман керек екендігін алдын ала болжап, сұранысқа орай, мамандар даярлауды ретке келтіру керек, деп есептеймін.

Үшіншіден, көптеген ЖОО-ң материалдық-техникалық базалары өте төмен, бұрынғы ескірген біліми-ғылыми әдістемелік база жағдайында өмір сүріп отыр. Сондықтан да,

еліміздегі коммерциялық ЖОО-ның көпшілігі сапалы білім бере алмай, тек қаржы жинау құралына айналып отырғаны шындық.

Мысалы, білім деңгейі төмен, ешқандай дайындығы жоқ талапкерлер ҰБТ-дан төмен балл алғанымен, олар ЖОО-ның шығармашылық мамандықтарына жаппай қабылданып, бір семестрден кейін өзге мамандықтарға ауысып кетіп жатады. Мұндай заң бұзушылықтар еліміздегі көптеген ЖОО-да жаппай сипат алып бара жатыр.

https://kaz.365info.kz/mygalimderdin-ajlygyn-koteruge-akhsha-zhokh-bakhytzhan-sagyntaev-307262

Біз бұл мәселені Бұдан бұрында бірнеше рет көтергенбіз. Өкінішке қарай, министрлік тарапынан мұндай келеңсіздікті тоқтататын құқықтық нормативтік актілер осы кезге дейін қабылданған жоқ.

Сан емес, сапа қажет

Елбасымыз жуырда ғана ЖОО-ғы сын көтермейтін жағдайды шұғыл өзгертуді, әсіресе,

сапасыз білім беретін оқу орындарының санын қысқарту туралы берген тапсырмасына министрлік құлықсыздық танытып отырған сияқты.

https://kaz.365info.kz/otirik-bari-eks-ministr-kharagysova-zhalakhyga-khatysty-symdykh-malimdeme-zhasady-301102

Салыстырмалы түрде қарасақ,

1991 жылы Қазақстанда небары 55 ЖОО-ы, оның ішінде бар болғаны екі университет жұмыс істеп, ел экономикасының барлық салаларын жоғары білікті мамандармен қамтамасыз етсе, қазір ЖОО-ның саны 131-ге жетіп, олардың 82-і университет мәртебесіне ие болып отыр.

Классикалық формадағы университетке сай келмейтіндерді университет мәртебесінен айырып, профильдік бағыттағы институт не академия статусына түсіру тетіктерін жасау керек.

Біз ЖОО-ры саны бойынша әлемде алдыңғы орынға шыққанымызбен, өкінішке қарай, онда беріліп жатқан білімнің сапасы сын көтермейді.

Дүниежүзі университеттерінің рейтингісін жариялау орталығының мәліметі бойынша,

еліміздегі бірде-бір ЖОО-ы әлемнің ең үздік 1000 университетінің қатарына кірмегені осыған дәлел болса керек.

Ендеше, мәселе оқу орындарының санында емес, ең алдымен, оның деңгейі мен сапасы биік халықаралық талапқа сай болып, оның дип­ломы дүниежүзінде мойындалып бәсекеге қабілетті болуында.

https://kaz.365info.kz/bergeli-zhatyrmyz-goj-bilim-vitse-ministri-zhalakhy-turaly-ajtkhan-kharagysovaga-zhauap-berdi-301975

Әлемде жоғары білім – жалпы білім, ғылым және мәдениеттің тоғысқан жері. Жоғары білім кәсіби машықтану алаңы.

Демек, министрлік “білім сапасы – өмір сапасының негізі” деген ұстанымды басшылыққа алып, осы бағытта еңбек етуі керек”.