Шикізат пен құрылыс материалдарының бағасы қымбаттап келе жатқаны бірінші ай емес. Кейбір түрлерінің бағасы 300%-ға дерлік қымбаттады. Бұл өндірушілерге де, тұтынушыға да айтарлықтай әсер етеді. Әсіресе, бұл мемлекеттік тапсырыс бойынша жұмыс істейтін кәсіпорындар туралы айтсақ. Жобалық-сметалық құжаттама мемлекеттік сатып алу жүйесінде үш жылдан бері іске қосылды, ал материалдардың бағасы ай сайын өсіп келеді. Нәтижесінде жобаның түпкілікті құны да айтарлықтай көтеріледі.

Бұл туралы Мәжіліс депутаттарының бір тобы премьер-министрдің орынбасары Роман Склярдың атына жолдаған сауалында жазады.

300 пайызға жуық қымбаттаған

Отандық кәсіпорындар шикізат пен материалдар бағасының күрт өсуіне байланысты мәжілісмендерге шағым айтқаны бірінші рет емес. Атап айтқанда, құрылыс компаниялары, машина жасау зауыттары мен металл өңдеу кәсіпорындары. Кәсіпкерлер бағаның өсуін “өндірісті тоқтатуға алып келетін шешілмейтін қиындық” деп атайды. Әсіресе, егер әңгіме мемлекеттік сатып алулар жүйесі туралы болса.

— Мәселен, бүгінде бейінді құбырдың құны тоннасына 735 мың теңгені құрайды, ал бюджеттен берілетін құрылыс сметаларында ол 198 мың теңгеден көрсетілген.  Болат электрмен дәнекерленген құбырлардың ағымдағы құны 580 мың теңге, ал сметада 172 мың теңге делінген, яғни осы екі позиция бойынша ғана қымбаттаудың мөлшері 280%-ға дейін құрайды, – деп жазады депутаттар.

Олар құрылыста материалдар 60%-ға, ал машина жасауда және металл өңдеуде 80%-ға дейін қымбаттады деп мәлімдейді.

Бұл ретте мемлекеттік сатып алу жүйесіндегі жобалау-сметалық құжаттама үш жыл бойы қолданыста болады.

Егер кәсіпкерлер сметаны қайта есептеу туралы өтініш жасаса, ол қанағаттандырылмайды. Осылайша мәжілісмендердің мәлімдеуінше, мемлекеттік органдар немесе ұлттық компаниялар үшін тапсырыстарды орындайтын

фирмалар, нәтижесінде бастапқыда көрсетілген сомаға сатып ала алмайды

Ал шарттан бас тартқаны немесе оны бұзғаны үшін бұл кәсіпорын жосықсыз кәсіпорындар тізіміне енгізіледі және болашақта мемлекеттік сатып алуларға қол жеткізе алмайды.

Бағаны бұйрықтармен емес, нарықтық механизмдермен тежеу керек

– Материалдардың кейбір топтамасы бойынша мұндай жағдай нарық конъюнктурасына байланысты ғана емес, сондай-ақ мемлекеттік органдардың ебедейсіз іс-әрекеттеріне байланысты да орын алған.

Осылайша, 2021 жылғы 30 сәуірде Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі цемент импортына тыйым салды. Нәтижесінде кеден органдары ақысы төленген цементі бар көлікті кері қайтарды. Ал ішкі нарықта баға бірден 35%-ға өсті, – деп жазады депутаттар.

Сонымен қатар, монополияға қарсы агенттіктің мәлімдеуінше,

кей жағдайларда құрылыс материалдарының бағасы негізсіз көтеріледі

Ведомство бағаны төмендету қажеттілігі туралы 26 хабарлама жіберген.

Депутаттар бағаны бұйрықтармен емес, нарықтық механизмдермен тежеу керек деп санайды. Атап айтқанда, Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігі цемент импортына салынған тыйымды дереу алып тастауы керек. Немесе

егер отандық өндірушілердің мүдделері осыны талап етсе, тыйымды кедендік баждармен алмастыру керек

Айтпақшы, бұқаралық ақпарат құралдары тыйымның жойылғаны туралы хабарлады, бірақ қол қоюшылар “мұндай бұйрықтың жобасы әлі де келісілуде” екенін мәлімдеді. Ал құрылыс үшін әрбір босқа өткен жоғалған ай жаңа шығындар әкеледі.

–Металл прокатына қатысты айтсақ, біздің меморгандарымыз әзірге ойланып жүргенде, көрші Ресей үкіметі (осы өнімнің негізгі импорты келетін ел) нарықты молықтыру және өндірушілердің сөз байласуын шектеу бойынша шұғыл шаралар қабылдауда. БАҚ мәліметтері бойынша, Федералды монополияға қарсы қызмет (ФМҚ)

металпрокат нарығындағы тергеу аясында негізгі үш металл өндірушіге қарсы іс қозғады,

– делінген сұрауда.

Барлығына бірдей мүмкіндіктер берілуі керек

Сонымен қатар, Ресей билігі өндірушілердің мемлекеттік тапсырысын орындаушыларды  металл прокатымен жоспарланған баға бойынша қамтамасыз етуді тапсырды.

— Біздің пікірімізше, дәл осы жағдай Еуразия экономикалық одағы шеңберіндегі бірыңғай экономикалық кеңістік өзінің іс жүзіндегі пайдасын лайықты түрде дәлелдеуі тиіс жағдай, – делінген сұрауда.

Депутаттар Сауда және интеграция министрлігінен, сондай-ақ ЕЭК-тегі қазақстанның өкілдерінен

қазақстандық мемлекеттік тапсырысты жеткізушілерге осыған ұқсас қолдау шараларын ұсыну туралы Ресейлік тараппен келіссөздер жүргізуін талап етті.

Яғни, металл прокатын белгіленген бағамен қамтамасыз етуге қатысты. Бұл “ЕАЭО-ға мүше елдердің өндірушілеріне ұлттық (яғни тең) режим кепілдендірілгендігімен” дәлелденді.