Мұнайдан түсетін пайда барған сайын төмендеп барады

Салыстыратын болсақ,

• бұл  2016 жылдың басынан бастап мұнай саудасы 1 миллиард доллардан аз болған алғашқы ай
• 2019 жылдың шілдесімен салыстырғанда мәмілелер көлемі 3,3 есеге төмендеді
• 2020 жылдың бірінші жартыжылдығындағы орташа айлық түсіммен салыстырғанда 3,5 есеге төмен.

Бірақ бір нюанс бар. Ресми деректер бойынша, 2016 жылғы тамызда республикадан шығарылған мұнай экспорты $5,3 млн-ды құрады, ал шетелге жөнелтілген шикізаттың жалпы көлемі бар болғаны 19 мың тоннаны құрады. Алдыңғы және келесі айлардың көрсеткіштерін ескере отырып, статистика деректерінде қате жіберілгенін жоққа шығаруға болмайды. Бірақ бұл сандар дәл болса да, биылғы шілдедегі көрсеткіштер соңғы 4 жылдағы ең нашар көрсеткіш болды.

Кім азырақ төлейтін болды

Маусыммен салыстырғанда мұнай экспорты $532,6 млн-ға қысқарды. Жаздың бірінші  айында қазақстандық мұнайдың негізгі сатып алушылары болған 15 елдің 14-інде  мәмілелер көлемі төмендеді.  11 жағдайда жеткізілімдердің нақты көлемі де қысқарды. Ең ірі сатып алушылармен жасалған келісімдер де айтарлықтай қысқарды:

• Бір ай ішінде Италияға шикі мұнай экспорты $135,6 млн долларға төмендеді
• Үндістан – $102,7 млн төмендеді
• Нидерланд – $73,6 млн
• Қытай – $64,6 млн
• Испания – $58,1 млн.

Осылайша, бір айда кейбір негізгі экспорттық бағыттар бойынша сату көлемі  2-3 есе төмендеді. Нәтижесінде, әдетте тізімнің соңында орналасқан Греция күтпеген жерден қазақстандық мұнайдың үшінші ірі импорттаушысы болды.

Алайда, сатудың кейбір бағыттары бойынша сату көлемі біршама өсті. Мысалы, Кореяға мұнай экспорты қайтадан басталды: шілдеде жалпы сомасы $21,4 млн долларға 142,1 мың тонна мұнай кетті. Брунейге сатылған мұнайдың түсімі одан да көп болды – 49,4 миллион доллар, ал маусым айында тек 8,2 миллион доллар болған еді. Бұдан басқа, маусым айында Қазақстан мұнайын сатып алмаған елдерге – соның ішінде Болгария ($9,3 млн), Грузия ($5,4 млн) және Германия ($0,3 млн) сату жүзеге асырылды.

Жыл басынан бері экспорт 2,9 млрд долларға қысқарды

2020 жылдың 7 айының қорытындысы бойынша мынадай көрініс қалыптасуда: Қазақстан шетелге көбірек мұнай жөнелтуде, ал кері бағытта қаражат аз келеді.

Мәселен, 2020 жылғы қаңтар-шілдеде жеткізілімдердің нақты көлемі 43,6 млн тонна шикі мұнайды құрады. Бұл өткен жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 4,55 млн-ға немесе 11,7%-ға артық.

Бірақ

сатудан түскен ақша 16,2%-ға аз түсе бастады. Қазір 15,8 миллиард доллар болса, бір жыл бұрын  18,7 миллиард доллар түскен еді. Бұл 2017 жылдан бергі ең нашар нәтиже

Негізінен еуропалық бағытта төмендеу байқалады. Франция, Италия және Испанияға экспорттың жалпы қысқаруы 2,4 миллиард долларды құрады.

Швейцарияға (-$290,1 млн), Румынияға (-$251,5 млн) және Нидерландыға (-$187,5 млн) сату көлемі айтарлықтай төмендеді. Ал Португалияға экспорт толығымен тоқтады.

Ал Азия бағытында қазақстандық мұнайға деген қызығушылық төмендеген елдер бар. Осылайша, Кореяға сату 7 айдың қорытындысы бойынша $943 млн-ға, Малайзияға – $487,6 млн-ға қысқарды.

Алайда, егер  ештеңеге қарамастан экспорт көлемі өсіп келе жатқан елдерге қарайтын болсақ, онда 6 негізгі «кеңейтілген» бағыттың 4-і дәл Азияда орналасқан:

• Үндістан – $962,6 млн (1,6 млрд дейін)
• Қытай – $341,2 млн (1 млрд дейін)
• Бруней – 281 миллион долларға (бір жыл бұрын сатылым болған жоқ)
• Жапония – $87,7 млн (381,9 млн дейін)

Сатылымы айтарлықтай өскен тағы 2 ел бар. Олар Хорватия (+159,7 млн) және Бельгия (+112,1 млн доллар).