Нұр-Сұлтан
Қазір
2
Ертең
-1
USD
449
-1.43
EUR
484
-3.48
RUB
4.86
0.00

Қазақстанды жаңа қақтығыс аренасына айналдыруға тырысуы мүмкін – Сұлтанов

Болат Сұлтанов, халықаралық және өңірлік ынтымақтастық зерттеу институтының директоры

Қазақстан мен Қытайды ежелден келе жатқан екі жақты стратегиялық қарым-қатынас байланыстырады, ол уақыт өте келе нығайып келеді, деп есептейді Алматыда өткен Халықаралық ғылыми конференцияға қатысушылар. Сонымен қатар, кейбір сарапшылардың пікірінше, кейбіреулер бұл қарым-қатынасты бұзуға тырысуы да мүмкін. Конференцияда тарих ғылымдарының докторы Болат Сұлтанов осындай пікір білдірді. Оның айтуынша, бүкіл өңір державалардың қызығушылығын тудырып отыр.

Орталық Азия – геостратегиялық өңір

Өз сөзінде Сұлтанов еліміздің географиялық тұрғыдан орналасуы бізді барынша мұқият болуға мәжбүрлейтінін атап өтті.

– Қазақстан Қытай, Ресей және ислам әлемі арасындағы геосаяси үшбұрышта жатыр. Сондықтан халықаралық жағдайдың шиеленісуі жағдайында біздің өңірдегі ұлы державалардың саясаты біз үшін ерекше қызығушылық тудырады, — деп атап өтті Сұлтанов.

Сарапшы АҚШ-тың қазіргі президенті Джо Байденнің 2021 жылы АҚШ-тың сыртқы саяси стратегиясының мәнін мынадай сөздермен түсіндіргенін еске салды: “Америка қайтып келді. Америка бұдан былай әлемдік аренадан шығуына жол бермейді және қайтадан көшбасшы болуға дайын”. Ал басты қауіп ретінде Ресей мен Қытайды атады. Соңғысы

Американың әл-ауқатына, қауіпсіздігіне және демократиялық құндылықтарына қауіп төндіреді және “Америка Құрама Штаттарымен бәсекелесуге” тырысады

– Сонымен бірге Джо Байден АҚШ егер өз мүддесі үшін болса, Қытаймен ынтымақтасуға дайын екенін айтты”, – деді ол.

Жыл бойы американдық көшбасшы Қытайға қауіп төндіріп келді, атап айтқанда, әлемдік экономикада ол Батыс белгілеген ережелер бойынша әрекет етуі керек екенін мәлімдеді.

Сұлтанов АҚШ-тың 2020 жылғы стратегиясын еске түсірді, оның айтуынша

Орталық Азия Штаттардың ұлттық қауіпсіздігі үшін маңызды геостратегиялық аймақ болып табылады

Сарапшы Вашингтон өңірге, атап айтқанда Қазақстанға да назар аударуын күшейтеді деп есептейді. Сонымен қатар, АҚШ Ауғанстаннан кеткеннен кейін жағдай шиеленісе түсуде.

– Мемлекеттер Бейжіңнің Мәскеумен жақындасуына кедергі жасауға, оның ішінде ЕАЭО-ның “Белдеу және жол” мегажобасымен ұштасуын болдырмауға тырысатыны түсінікті. Американдық саясаткерлердің ойларында

Орталық Азияда Ресей мен Қытай арасын бөлетін кедергіні жасау жоспары

пісіп-жетілуі мүмкін екенін жоққа шығаруға болмайды. Ресей мен Еуропа арасында құрылған кордонға ұқсас, – деді ол.

Ақпараттық соғыс күшеюде

Сондай-ақ, сарапшы АҚШ ҚХР-ға қарсы ақпараттық соғысты күшейтеді деп санайды. Атап айтқанда, Қытай тарапынан экономикалық экспансия қаупі бар екеніне аймақ тұрғындарын сендіруге тырысу керек. Десек де, Қазақстанның және бүкіл аймақтың ең ірі несие берушісі Қытай емес екенін жақсы біледі.

Біздің экономикамызға салынған тікелей шетелдік инвестициялардың 330 млрд АҚШ долларының жартысынан астамы ЕО-ға тиесілі

Қытайдың үлесі бар болғаны 19,2 млрд долларды (4,7%) құрайды. Салыстырып көрейік, Нидерландының үлесі — 90,4 млрд, АҚШ — 48,4 млрд, Швейцария – 25,8 млрд.

Сұлтановтың пікірінше, бір жағынан АҚШ пен ұжымдық Батыстың, екінші жағынан Қытай мен Ресейдің арасындағы қарым-қатынастар одан әрі шиеленіскен жағдайда,

Қазақстан ШЫҰ мүшесі ретінде Орталық Азиядағы Бейжің үшін сенімді тылды қамтамасыз етуі тиіс,

Ресей мен Қытай арасындағы берік байланыстырушы буын болып қала беруі, ЕАЭО мен Жібек жолының экономикалық белдеуінің түйісуіне ықпал етуі қажет.

Сөз сөйлеуші Қасым-Жомарт Тоқаевтың сөздерін келтірді:

“Біздің еліміз Тәуелсіздіктің төртінші онжылдығының табалдырығында тұр. Қазірдің өзінде бұл оңай болмайтыны байқалады. Сондықтан біз кез келген сын-тегеуріндер мен қауіп-қатерге дайын болуға, үздіксіз жетілуге және әрқашан алға жылжуға тиіспіз”.

Геосаяси шиеленістер ушығып келе жатқан кезде біздің сыртқы саяси стратегиямыз мынадай бағыттарға бағытталатын болады:

  • біздің стратегиялық әріптестеріміз – Ресеймен, Қытаймен және Орталық Азия мемлекеттерімен достық қарым-қатынастардың мызғымастығы
  • жетекші әлемдік державалармен және ықпалды өңірлік мемлекеттермен тең құқылы және өзара тиімді ынтымақтастық
  • прагматизмге негізделген сындарлы және теңгерімді сыртқы саясатты жүзеге асыру
  • қандай да бір мемлекеттерге қарсы шықпау және халықаралық дауларға араласпау
  • өзіне алған екіжақты және көпжақты міндеттемелерді сақтауға бейілділік.

Ынтымақтастықтың басым бағыттары

— Жоғары деңгейде басымдық берілетін Қазақстан-Қытай стратегиялық ынтымақтастығы ерекше маңызға ие болуда, — деді Сұлтанов.

Ол басымдылық берілуі тиіс Қазақстан-Қытай ынтымақтастығының бағыттарын атап өтті:

  • Қазақстан экономикасына Қытай инвестицияларын тарту
  • Қазақстан экспортын Қытайға және Оңтүстік-Шығыс Азия елдерінде жүргізу
  • “Нұрлы жол” мен ЕАЭО стратегияларын Жібек жолы Экономикалық белдеуімен ұштасуына жәрдемдесу
  • Қазақстанда шығыс пен батысты, солтүстік пен оңтүстікті қосатын магистральдық жолдардағы транзиттік-логистикалық Еуразиялық хабты дамыту
  • трансшекаралық су ресурстарын әділ және ұтымды пайдалану үшін “Су дипломатиясы” шеңберінде Қытаймен келіссөздер процестерін жедел аяқтау

Ол сонымен қатар бірнеше цифрларды келтірді. Қазақстанның Қытаймен сауда айналымының үлесі 2020 жылы Қазақстанның жалпы саудасының 18,1%-ын құрады. 2020 жылдың қорытындысы бойынша елдер арасындағы өзара сауда 4%-ға өсіп, 15,4 млрд АҚШ долларын құрады. Бұл ретте Қытайға экспорт — 9 млрд, импорт — 6,4 млрд.

2021 жылдың алғашқы екі айында ғана тауар айналымы 20%-ға артып, 3,5 млрд АҚШ долларын құрады.

Перспективалы бағыт – Қытайға азық-түлік экспорттау

Сұлтанов Қытай біздің ірі инвесторларымыздың бестігіне кіретінін (инвестициялардың жалпы көлемінің 4,7%) атап өтті. Қытайдың Қазақстанға тікелей инвестицияларының (ТШИ) жалпы көлемі 2005 жылдан бастап 2020 жылға дейін 19,2 млрд АҚШ долларынан асты. 2020 жылы Қытайдан Қазақстанның қаржылық емес секторына ТШИ — шамамен 600 млн. Қазақстаннан Қытайға ТШИ көлемі 667,2 млн.

Екіжақты индустриялық-инвестициялық ынтымақтастық бағдарламасы аясында біздің аумақта 24,5 млрд АҚШ доллары сомасына 56 заманауи өнеркәсіптік кәсіпорын салу жоспарланып отыр.

Қазақстанда 700-ден астам бірлескен Қазақстан-Қытай кәсіпорындары жұмыс істейді

Сұлтанов Қытаймен сауда-саттықтың перспективалы бағыты ауыл шаруашылығы өнімдерін экспорттау болуы мүмкін екенін атап өтті. ҚХР азық-түлік нарығының жылдық көлемі 1,5 трлн АҚШ долларын құрайды. Қазір Қытай Латын Америкасы, Австралия, Жаңа Зеландия елдерінен азық-түлік импорттауда.

– Қытайда халық санының өсуі, өмір сүру деңгейінің жоғарылауы азық-түлікке, оның ішінде экологиялық таза өнімдерге сұраныстың артуына әкелді. Бұл біздің ауыл шаруашылығы өндірушілерімізге Қытай нарығына шығуға және орнығуға нақты мүмкіндік береді. Қазіргі уақытта

Қытайға өз тауарларын экспорттауға 600-ге жуық отандық бидай, сиыр еті, шошқа еті, соя, бал, балық, рапс, жоңышқа, жүгері, ұн және ұн өнімдерін өндірушілер рұқсат алды,

– деді Сұлтанов.

Жалғасы бар

Серіктестер жаңалықтары
© «365 Info», 2014–2024 info@365info.kz, +7 (727) 350-61-36
050013, ҚР, Алматы қ., «Керемет» ықшамауданы, 7 үй, 39 корпус, 472 кеңсе
Қате байқасаңыз, оны белгілеп Ctrl+Enter басыңыз