Ел таңдау алдында тұр — болашақта биткойн-майнерлерден түсетін ауқымды салық түсімдерін құрбан ету немесе атом электр станциясы арқылы энергетикалық қиындықтарды шешу.
Қытайдан Қазақстанға кеншілердің келуі елдің энергия жүйесінде қиындықтар туғызды. Энергетика министрлігі биткоин кеншілеріне байланысты энергия тұтынудың күрт өскенін хабарлады. Сұраныстың едәуір артуы ішкі нарықта тапшылық тудырды, бұл бірнеше аймаққа электр энергиясын жеткізудің тоқтатылуына әкелді.
Президент Тоқаев 19 қарашада қаржы секторының өкілдерімен кездесуде АЭС салу елдің электр инфрақұрылымына жүктемені азайтуға көмектеседі деп мәлімдеді:
“Болашаққа көз жүгіртсек, атом электр станциясын салу туралы шешім қабылдауға тура келеді”, – деді ол.
Тоқаев бұл ұсынысты биткоин өндіру үшін қуатты арттырумен тікелей байланыстырмады. Алайда, кеншілерді қолдаудан бас тарту осы кеншілерден түсетін 1,58 миллиард доллар көлеміндегі салық түсімдеріне қауіп төндіреді.
Бұл ретте электр энергиясының жетіспеушілігі Xive компаниясын Қазақстаннан кетуге мәжбүр етті. Xive-тің негізін қалаушылардың бірі Дидар Бекбау 25 қарашада Твиттерде “желіден электр қуатын берудің шектелуіне” байланысты өз компаниясының тау-кен фермасын жабуға мәжбүр болғанын айтты.
Банкирлермен сол кездесуде Тоқаев елдің криптоквалюта индустриясының қазіргі жағдайы туралы өз пікірін білдірді. Жалпы, тау-кенге мемлекет үлкен үміт артатынын растады.
“Криптовалюталар – бұл объективті фактор, оны елемеуге болмайды. Олардың ағымдағы қаржы жүйесіне әсер ету әлеуетін нақты бағалау қажет.
Елде крипто-валюта биржаларын құру үшін теңдестірілген нормативтік ортаны қалыптастыру бойынша жұмысты қайта бастау керек. Олай болмаған жағдайда, яғни,
біз биткойн өндіру бойынша әлемде екінші орын аламыз және қаржылық қайтарымына іс жүзінде қол жеткізе алмаймыз”,
— деді президент.
Қазіргі уақытта Қазақстанда 50 тіркелген крипто-майнинг компаниясы және тіркелмеген саны белгісіз компаниялар бар.
Атом электр станциясын салу туралы шешім кеңес дәуірінде ядролық сынақтардан зардап шеккен ел үшін маңызды болып табылады.
Айтпақшы, Қазақстандағы жалғыз АЭС 1999 жылы жабылды. Әңгіме әлемдегі алғашқы тәжірибелік-өнеркәсіптік реактор туралы болып отыр. Ол 1973 жылы Ақтауда пайдалануға берілді. Баламалы қуаты 350 МВт, нақты қуаты 150 МВт. Ол су жылыту және суды тұщыландыру үшін пайдаланылды. Реактордың жұмысы АҚШ-тың жаңа тұщыландыру және жылыту жабдықтарына қаражат бөлуіне, сондай-ақ қалған отынды кәдеге жаратуға байланысты тоқтатылды.
Бүгінгі таңда БН-350 реакторлық қондырғысы “Маңғыстау атом-энергетикалық комбинатының” құрамына кіреді. Ол жұмыс істемейді, бірақ оны ұстап тұруға жылына 1,2 млрд теңгеге жұмсалады, бұл электр энергиясының тарифіне кіреді.
Соңғы ақпаратқа сәйкес, “Росатом” компаниясымен 2020 жылы реакторды қайта жөндеу туралы келісім жасалды, бірақ пандемияға байланысты бұл мәселе белгісіз мерзімге кейінге қалдырылған тәрізді.