Қазақстан 2021: доллар бағамы мен мұнай бағасы қандай болады? – экономистер болжамы

“Қолданбалы экономиканы зерттеу орталығы (AERC)”сарапшыларының пікірінше, 2021 жылы теңгенің құлдырауы күтілмейді. Дегенмен, доллар біртіндеп өседі. Сонымен бірге, мұнай бағасының болжамы да жақсарды, бұл біздің экономикамызға оң әсер етуі керек.

Соңы. Бірінші бөлімді де оқыңыз.

Шолудың толық мәтіні AERC ресми сайтында жарияланған.

Инфляция өседі, бірақ кірістер де артады

Сарапшылардың пікірінше

2021 жылы доллар орташа есеппен 430,9 болады. Бұл 2020 жылмен салыстырғанда 4,3%-ға жоғары

Бұрын теңге 4,8% құнсызданады деп есептелген, бірақ

мұнай бағасының болжамы жақсарды, бұл оң өзгерістерге әкелді

2021 жылдың қорытындысы бойынша номиналды ақшалай кірістер, AERC-ға сәйкес, 10,2% – ға өседі. Мұнда да ақпан айындағы болжаммен салыстырғанда жақсару бар.

— Соңғысы Қ.-Ж. Тоқаевтың 2021 жылы мұғалімдердің жалақысын 25%-ға арттыру жөніндегі жұмысты жалғастыру тапсырмасына сәйкес келеді. Медицина қызметкерлеріне — 30%, әлеуметтік-медициналық мекемелердің қызметкерлеріне – 45%. Бағалау бойынша, бұл шара 1 миллионнан астам адамды қамтыуы тиіс, — деп жазады авторлар.

2021 жылдың қорытындысы бойынша орташа жылдық тұтыну инфляциясы 2020 жылға қарағанда 7,4% деңгейінде болжануда, алдыңғы болжам бар болғаны 6,5% болды. Өсім келесі шарттармен түсіндірілді:

• жұмсақ монетарлық жағдайында жиынтық сұранысты арттыратын фискалдық ынталандыру жалғасуда
• теңгенің долларға қатысты әлсіреуі 2021 жылы 4,3%-ға болжануда

Сондай-ақ, сарапшылар 2021 жылы өнеркәсіп өнімдерін өндірушілердің баға индексінің 32,6%-ға күшті өсуін болжады. Бірақ мұнда 2020 төмен базасы үлкен рөл атқарды,

бастау неғұрлым төмен болса, шығу соғұрлым оңай болады

Негізінен өндіріс секторындағы белсенділіктің тез қалпына келуі болжанып отыр. Өңдеу өнеркәсібі мен құрылыста өнеркәсіптік бағалардың өсуі байқалады.

— Сондай-ақ, елдегі баға деңгейінің өсуіне бензин бағасының өсуі айтарлықтай үлес қосатынын атап өткен жөн. Мәселен, бәсекелестікті қорғау және дамыту агенттігінің 2021 жылғы 16 сәуірдегі соңғы деректері бойынша, Қазақстанда бензиннің қымбаттауы барлық өңірлерде байқалды, — делінген баяндамада.

Табыстың өсуі біз қалағандай жоғары емес

Сондай-ақ, авторлар жиынтық сұраныс негізінде номиналды ЖІӨ мен экономикалық өсу болжамын жасады.

AERC болжамына сәйкес 2021 жылы үй шаруашылықтарының түпкілікті тұтынуға арналған шығыстары 2020 жылмен салыстырғанда небәрі 3,1%-ға өседі. Бұрын 3,9% еді.

— Бұл халықтың нақты ақшалай табыстарының өсу қарқынын қайта қарауға байланысты (бұрын 3,4%-ға қарағанда 2,6%).

Нақты ақшалай кірістер өсімінің неғұрлым төмен қарқынын күту инфляцияның жоғары болжамымен түсіндіріледі,

– деп жазады сарапшылар.

Авторлар нақты экспорт көлемінің өсу қарқынын 2,7% деңгейінде болжайды. Бірақ сауда серіктестерінің экономикалық қалпына келуі жағдайында. Бұл мұнай мен газ конденсатына сұраныстың артуына әкелуі тиіс.

Дегенмен, ақпан айындағы болжам жоғары болды. Бірақ сауда серіктес елдердің өсу процесі күтілгеннен төмен. Сондықтан сандарды қайта қарап, азайтуға тура келді.

Нақты импорт көлемі 2021 жылы болжамға сәйкес 1,5%-ға өседі,

бірақ дағдарысқа дейінгі кезеңдегі өсімнен әлі де төмен болады (2019 жылы +10,8%)

Негізінен, қымбаттайтын импорттық тауарларға сұраныстың төмендеуіне байланысты. Мұның себебі теңгенің құнсыздануы да, жалпы халықтың нақты ақшалай кірістерінің өсу қарқынының төмендігі.

Алғышарттар мен нәтижелер өзгеріссіз қалды

Авторлар елдің нақты ЖІӨ-нің 2021 жылмен салыстырғанда 2020 жылы 3,4% – ға өсуін болжайды. Салыстыру үшін, ақпан айында жиынтық сұраныс тарапынан — 5,7% деңгейінде экономикалық өсудің неғұрлым жоғары қарқыны болжанды.

– 2021 жылға жиынтық сұраныс тарапынан нақты ЖІӨ өсу қарқыны болжамының төмендеуі бірінші кезекте

үй шаруашылықтарының түпкілікті тұтынуға арналған шығыстарының өсу қарқынын қайта қараумен,

жоғарыда айтылғандай, негізгі капиталдың жалпы жинақталуы және нақты экспорт төмендеу бағытына байланысты, — деп жазады олар.

Өңдеу өнеркәсібі 2021 жылы болжамға сәйкес 2020 жылмен салыстырғанда 5,7%-ға өседі. Бұл ақпан айындағы мәліметтерге сәйкес келеді, өйткені өңдеудің негізгі алғышарттары өзгеріссіз қалды.

Тау-кен өнеркәсібінен 2020 жылмен салыстырғанда 2,5%-ға өсуі күтілуде және бұл ақпан айындағы болжамнан (0,5%) жоғары,

мұнай бағасының да, өндіру көлемінің де өсуіне байланысты

2021 жылы құрылыс көлемі 11%-ға өседі деп болжануда, бұл ақпан айындағы болжамға сәйкес келеді.

— Сонымен қатар, 2021 жылы құрылыс көлемінің жоғары өсу қарқынының болжамы ҚР Үкіметінің Тұрғын үй құрылысын ұлғайту және 2021 жылдың соңында 17 млн шаршы метр тұрғын үйді пайдалануға беру жоспарларымен сәйкес келді, бұл туралы 2021 жылғы 26 қаңтарда Үкіметтің кеңейтілген отырысында хабарланды. Бұл 2020 жылмен салыстырғанда 11,1%-ға жоғары (2020 жылы 15,3 млн шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді), – деп жазады авторлар.

Негізгі драйверлер – өңдеу өнеркәсібі және құрылыс

Көтерме және бөлшек сауда, автомобильдер мен мотоциклдерді жөндеу секторына карантиндік шаралар тікелей әсер етті. Нәтижесінде 2019 жылдың ұқсас кезеңімен салыстырғанда 2020 жылдың қаңтар-желтоқсан айларында 7,3%-ға төмендеді.

– Карантиндік шектеулер шеңберінде ірі сауда нүктелерін, СОСО-ны жабу жөніндегі шаралар осы секторға барынша теріс әсер етті. Алайда, “онлайн” режиміне көшу есебінен сектордың жаңа жағдайларға біртіндеп бейімделуін назарға ала отырып, AERC 2021 жылы 2,4% деңгейінде қалыпты өсуді болжайды. Ақпан айында деректер бірдей болды.

Осылайша, болжамға сәйкес, Қазақстанның нақты ЖІӨ 2021 жылы 2020 жылмен салыстырғанда 4,3%-ға өседі.

– 2021 жылы Қазақстанның экономикалық қалпына келуінің негізгі драйверлері өңдеу өнеркәсібі мен құрылыс болады. Бұл ретте болжам ақпан айымен салыстырғанда жақсарды

тау-кен өнеркәсібінің, сондай-ақ көлік және қоймалау секторының жоғары өсу қарқыны есебінен

2021 жылға арналған ЖІӨ болжамын ескере отырып, жиынтық сұраныс 3,4% құрады, 2021 жылы Қазақстанның нақты ЖІӨ қарқынының консенсус-болжамы 3,9% құрайды, — деп түйіндеді сарапшылар.