Елден ақша қайда кетіп жатыр? 2019 жылы шетелге 500 млрд теңге шығарылды

Кері бағытта ақша аударымдары – 29,4 млрд рубль. Айырмашылық — 37,2 млрд рубль және бұл рекорд.

Соңғы жылдары Қазақстаннан ақша аударымдары тұрақты өсіп келеді, соңғы айларда алшақтық тіпті ұлғаюда:

• 2019 жылдың наурыз-сәуір айларында шамамен 58%-ға көп;
• мамырда — 89%-ға;
• маусымда — 99-ға%;
• шілде және тамызда — 2,1 есе;
• қыркүйек және қазанда — 2,3 есе.

Ресейге аударымдар азайып, Түркияға өсіп келеді

2019 жылдың қазан айындағы аударым көрсеткіші нағыз рекорд орнатты. Сонымен қатар, 4 ай қатарынан шетелге жөнелтімдер көлемі 60 млрд теңгеден асады. Бұрындары бұл меже бір рет ғана алынған болатын: 2018 жылдың қазан айында — 61,6 млрд.

Барлығы 10 айда шетелге 539,6 млрд теңге жөнелтілді

2018 жылдың ұқсас кезеңінде көрсеткіш 499,2 млрд. құраған болатын. 2017 жылы — 398,8 млрд теңге.

Бұл ретте аударымдардың едәуір әртараптандырылуы байқалады. Жыл ішінде мына елдерге жіберілген қаражат көлемі өскен:

• Өзбекстанға — 24% (10 айда 119,5 млрд теңгеге);
• Қырғызстан — 30% (70,5 млрд-қа дейін);
• Түркияға — 32% (75,5 млрд);
• Тәжікстанға — 32% (11,6 млрд дейін).

Орталық Азия елдері мен Түркияға аударымдардың өсуі Қытай (бір жыл ішінде 17%-ға — 10 айда 29,7 млрд теңгеге дейін) және Ресей (10,4%-ға — 171,5 млрд теңгеге дейін) бағытындағы құлдырауды өтеуге мүмкіндік берді.

Жалпы, РФ ақша аудару жүйесінде сұранысқа аз елдердің қатарына кіріп келеді.

2018 жылдың ақпан айында барлық шетелдік аударымдардың 47,7% Ресейге кетті. 2019 жылдың қазан айында үлес 28,7%-ге дейін төмендеді.

Ресейде ақша аударылмайды

Ресейден Қазақстанға жіберілетін қаражат көлемінің үлесі де азайып барады. 2017 жылдың шілде айында барлық аударымдардың 65,5%-ы РФ келді, 2019 жылдың қазан айында — 33,7%. Бұл алынған қаражаттың күрт төмендеуі аясында орын алды:

• 2017 жылы орташа есеппен Ресейден Қазақстанға ақша аударым жүйелері арқылы 14,4 млрд теңге жіберілді;

• 2018 жылы – 15,1 млрд;

• 2019 жылғы қаңтар-қазанда — көрсеткіш 11,2 млрд теңгеге дейін төмендеді, ал соңғы үш ай ішінде 10 млрд-қа.

Жалпы, биылғы жылдың 10 айында РФ-дан Қазақстанға 122,3 млрд теңге жөнелтілді — былтыр осы кезеңде 149,3 млрд.теңге болған. Бұл төмендеу бірінші кезекте Цетробанк тарапынан шектеулермен түсіндіріледі.

Биылғы көктемнен бастап Қазақстанға айына 150 мың рубльден аспайтын сома ғана жіберуге болады

Бұл шараның мақсаты — көлеңкелі саудаға қарсы күрес.

Екінші жағынан, қазақстандықтар мына елдерден көп ақша аударылады:

• Кореядан (2019 жылдың 10 айында + 23% — 54,5 млрд дейін);
• Өзбекстаннан (+39% — 25,4 млрд-қа дейін);
• АҚШ-тан (+48% — 15,8 млрд.);
• Германиядан (+16% — 10 млрд теңгеге дейін).

Алайда, тіпті осы елдерден түскен аударымдар жиынтығы Ресейден түскен түсімдердің төмендеуін жаба алмайды.

Қорытынды ретінде: 2019 жылдың 10 айында Қазақстанға басқа елдерден ақша аударымдары жүйесі арқылы 289,7 млрд теңге аударылды. Бұл 2018 жылдың сәйкес кезеңіне қарағанда 3,6 млрд-қа аз.

Мұндай көрсеткіштер ақша аударымдары жүйесіндегі Қазақстанның донорлық рөлін барынша айқын бейнелейді