ЕАЭО-дағы «Долларсыздандырудың үш киті» — ұлттық валюталарға көшу қаншалықты маңызды? — сарапшы

Жалғасы. Бірінші бөлімді де оқыңыз.

ЕАЭО-дағы “долларсыздандырудың үш киті”

“Берлек-Единство” Геосаяси зерттеулер орталығының (Уфа, РФ) этносаясат және конфликтологияны зерттеу секторының басшысы Артур Сулейманов экономикалық интеграцияның белгіленген стратегиялық бағыттарын талдады.

Сонымен қатар, сарапшы ЕАЭО-ның ортақ қаржы нарығына қатысты пікір білдірді.

— Біз қазіргі заманғы әлемдік валюта-қаржы сәулеті елеулі өзгерістерге ұшырап отырғанын түсінген кезде, өте баяу, бірақ дұрыс бағытта жылжып келеміз. Бұл архитектураны қайта пайымдап, жаңа интеграциялық түрткіні қалыптастыруға тура келеді, – деді ол.

Сондай-ақ, ол есептеулерді долларсыздандыру төңірегінде үнемі дау-дамай болып жататынын атап өтті. Бүгінгі таңда бұл мәселе бойынша бірлік жоқ. Сарапшы мәселеге өзіндік көзқарасын атап өтті.

ЕАЭО-да доллардың ықпалын төмендету үш негізгі “киттерге” негізделуде.

Бірінші: әлемдік валюталардағы есеп айырысулардың төмендеуі және ұлттық валюталарға көшу. Бұл саяси қозғалыс емес,

әділетті көпполярлы қаржы нарығын құруға қандай да бір әрекет

Екінші: бұл негізінен мемлекеттердің сауда-экономикалық егемендігін шектейтін батыстан, Америкадан тыс валюта жүйесінің шеңберінен шығу.

Үшінші: SWIFT халықаралық банк жүйесіне тәуелділіктің төмендеуі, шетелдік рейтингтік агенттіктердің конъюнктуралық бағалары.

Ресейге қарсы санкциялар бүкіл ЕАЭО-да көрініс табуда

— Кез келген жағдайда келешекте ЕАЭО-дағы доллардың әсерін қысқарту бойынша қандай шаралар қабылданбасын,

олар экономикалық себептер бойынша қабылданады

Менің ойымша, ЕАЭО елдерінің доллардың экономикадағы рөлімен түсініспеушілігін оң және прогрессивті бағалау керек. Мұндай әңгімелер бірінші жыл жүріп жатқан жоқ. Бірақ пандемиядан кейінгі дағдарыстың қазіргі жағдайы осы тақырып бойынша пікірталастардың жалғасуын қолдайды, — деді Сүлейманов.

Сондай-ақ, сарапшы атап өткендей

жекелеген мемлекеттерге қатысты батыстық санкциялар ЕАЭО-ның барлық ортақ нарығында көрініс табуда

Демек, Достастық елдер бірлестік аясында өз мүдделерін қорғау шараларын қабылдауы керек.

— Бұл жерде доллар есептеулердегі рөлінің төмендеуі, инфляцияның ұқсас тұрақты деңгейі, импортты алмастыратын жобаларды іске асыру туралы айтуға болады, бұл қандай да бір жолмен санкциялар мен шектеу шараларынан болатын залалды азайтудың тиімді тетігін жасауға мүмкіндік береді. ЕАЭО өзінің экономикалық стратегиясын жалғастырады және жекелеген елдермен қарым-қатынас орнатып қана қоймай, еркін сауда аймақтарын құруға тырысады,

бірақ басқа халықаралық ұйымдарда өз өкілдігін күшейте бастайды

Мысалы, БҰҰ-да, Дүниежүзілік кеден ұйымында (ДКҰ) және ДСҰ-да, – деп түйіндеді сарапшы.

Қазақстан төрағалығының басымдықтары

Әлемдік экономика және халықаралық қатынастар институтының директоры Әкімжан Арупов Қазақстанның ЕАЭО-ға төрағалық етуінің басымдықтарына назар аударды.

Біріншісі – өнеркәсіптік ынтымақтастық.

— Кейбір елдерде белгілі бір күштер ЕЭАО-ны дамыту тұжырымдамасын іске асырудан олар лезде іске аса қоятынына сенбейді. Маңызды шешімдер қабылдайтын адамдар еліміздің халқы олардан шынымен не ала алады деп ойлануы керек. Егер біз ЕАЭО шеңберінде өнеркәсіптік ынтымақтастықты дамытатын болсақ, онда мыңдаған адам жұмыс істейтін кәсіпорындар құратын болсақ, біз адамдардан белгілі бір қолдау аламыз, — деді ол.

Алайда

бірлескен өнеркәсіптік ынтымақтастыққа кең қолдау жоқ, —

дейді Арупов.

Екіншісі – әділ өзара сауда. Экономист 2020 жылғы статистиканы “біршама қайғылы” деп атады, бірақ

ол елдеріміздің ЕАЭО-ға қатысуымен байланысты емес

— Бұл жерде қазақстандық бизнес-қоғамдастықтың қолдауы қажет. Ол ЕАЭО қызметіне әрдайым комплиментті қарамайды, өйткені экономикалық сипаттағы емес қысымдарға өткір жауап қатады. Содан кейін БАҚ-та жаңалықтар пайда болады: шекарада қазақстандық жүк көлігі ұсталды, отандық көкөністерде пестицидтер табылды және т.б., — деді Арупов.

Үшінші басымдық — цифрландыру. Сарапшының пікірінше, “бұл жерде ЕАЭО-да барлығы анық жүріп жатыр”, біркелкі болмаса да. Бұдан басқа, цифрландыру экономиканың барлық салалары мен салаларын қозғамайды.

Еуразиялық транзиттік маршрут “даму локомотиві” ретінде

Сарапшы басқа мәселелерді де қозғап өтті.

— 2020 қиын жыл болды. Көптеген елдер бәсекелестік артықшылыққа ие болу үшін оқшаулауды пайдаланды. Шекаралар жабылып, тауарлар жеткізуде проблемалар туындады, кейбір өндірушілер монополистерге айналды. Қатаң бәсекелестік және үздіксіз пандемия жағдайында әлемдегі протекционизм процестері жалғасады”, – деді ол.

Сонымен қатар, экономист протекционизмнен басқа аймақтандыру процестері де жалғасатынына сенімді.

— Қазіргі уақытта ЕАЭО шеңберінде оған кіретін мемлекеттердің экономикасын дамытуға ықпал ететін қалыпты, жеткілікті ауқымды нарық қалыптасуда. Біз айтпасақ та, шағын мемлекеттердің өнімдерін еркін нарықтарда сату бүгінгі күні қиынырақ, – деді Арупов.

Бұдан әрі ол Қазақстан қойған кезекті басымдық туралы айтты. Бұл Еуразиялық транзиттік бағыт.

— Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевтың пікірінше:

осы саладағы ынтымақтастық сауда-экономикалық байланыстарды кеңейтуде шешуші рөл атқарады

Менің ойымша, бүгінгі таңда бұл қарым-қатынастарымызды дамытудың ең тиімді жолы, ол ең жылдам экономикалық нәтиже бере алады, – деді Арупов.

Арупов сыртқы нарықтарға шығуды кеңейту және үшінші елдермен қатынастарды белсенді дамыту басымдығына күмәнмен қарады. Көшбасшылар мен саяси элиталардың көзқарасы бойынша бұл түбегейлі маңызды. Бірақ Кубамен немесе Сербиямен ынтымақтастық қарапайым азаматтар үшін маңызды бола ма?

— Бізге бастамалар қажет. Егер сербтер Қазақстанмен бірлескен кәсіпорындар құрса, бізге бұл қызық. Егер қазақстандықтарға Кубада демалу оңай әрі арзан болса, ешкім қарсы болмайды. Қосымша сауда серіктестері ЕАЭО үшін айқын экономикалық тиімділіктермен болуы тиіс, – деп есептейді сарапшы.

Жалғасы бар