Бақылау және ақша: Адвокатура туралы заңға түзетулер енгізудің құпиясы

— елдің барлық заңгерлерінің бір ұйымға жинау және

— 1 АЕК және одан жоғары мүшелік жарналарды төлеуге мәжбүрлеу.

Айта кетейік, бұл міндетті мүшелік жарналарды төлеушілер елімізде ондаған мыңды құрайды. Демек, кенеттен біреу бір ұйым құрып және онымен бірге миллиондаған теңгеге қаржы ағынын құруға шешім қабылдады. Кім?

Бұл жерде осындай құрылымды құру және заңгерлердің жаңа шығындары (мүшелік жарналар) сайып келгенде қарапайым қазақстандықтардың қалтасына түсетінін түсіну керек. Біз бәріміз заңгерлік көмек үшін одан да көп төлей бастаймыз және ол қол жетімді бола бермейді.

Біріншіден, бұдан ең аз қамтылған қазақстандықтар зардап шегеді, олар үшін заңгерге жүгіну қол жетпес бақытқа айналады. Бұның бәрі не үшін? Шын мәнінде, қарапайым халықтың қалтасына түсетін жаңа кедергілер пайда болады, бұның жақсы өзгеріске әкелуі екіталай. Бұл шын мәнінде халыққа қажет пе?

Бастаманы “ҚР заң консультанттары палаталарының қауымдастығы” ЗТБ көтеріп отыр. Ұйымды бұрынғы судья, прокурор және сенатор Серік Ақылбай басқарады. Қауымдастықтың ұсынуымен заң саласын реттеудің жаңа тетіктерін ойлап табу бойынша жұмыс басталды. Барлық заңгерлерді адвокаттардың үлгісі бойынша бірыңғай республикалық бірлестікке біріктіруге тырысуда. Идея бір топ депутаттарға ұнап қалды. Олар рекордтық мерзімде заң жобасын жасап қабылдап үлгерді.

Тәуелсіз заңгерлер енді сот-құқық қорғау жүйесінің бұрынғы қызметкерлерінің бақылауында жұмыс жасағылары келмей жұмыстарын тоқтатуға дайын.

Жылына 12 АЕК өз қалтасынан ешкім төлеуге дайын емес.

Құқықтық нонсенс

Қазақстан заң консультанттары палаталары қауымдастығының бақылау-тексеру органының басшысы Александр Пономаренко мәжбүрлі интеграцияның басты мақсаттары төмендегідей дейді:

• елдің барлық заңгерлерін бақылау
• ақша

Ал алдын ала есептеулер бойынша, жыл сайын республикалық органға 300 млн теңгеге жуық қаражат түседі. Мұндай бюджеттен кім бас тартады?

Айтпақшы, қолданыстағы заңнамаға сәйкес аймақтық палаталардағы мүшелердің ең азы 50 адам. Түзетулерде бұл санды 4 есеге ұлғайту қарастырылып отыр. Бұл жағдайда заңгерлер түсіністікпен қарап отыр.

— Мен палаталардың ең аз санын 200 мүшеге дейін ұлғайтуды түсінемін және қолдаймын, – дейді Пономаренко. – Бірақ болашақ республикалық заң консультанттары алқасының заңды құрылымы, яғни палаталардың міндетті мүшелігіне негізделген коммерциялық емес ұйым — бұл құқықтық нонсенс болып табылады.

Мұндай қондырманы құру палаталардың заңды тұлғалар ретіндегі құқықтарын шектейді. Бұл тек заңмен тікелей қарастырылған жағдайда ғана рұқсат етілген. Ол өзін-өзі реттеу туралы заңда жазылған. Алайда, өкінішке орай, заңды тұлғалар үшін бұл жағдай қолайлы емес. Сондықтан, өзін-өзі реттеу туралы заңға түзетулер енгізбестен, палаталардың алқаға міндетті мүшелігі туралы норма өзін-өзі реттейтін ұйымның істеріне заңсыз араласудан басқа ештеңе емес.

Қарапайым тілмен айтқанда, палаталар алқасы өзін — өзі реттейтін ұйым екендігі туралы ұғымдар мен көріністердің мағынасы ауысады.

Біздің көз алдымызда түсініксіз мақсаттағы салымдардың кезекті құрдымы пайда болды. Бірақ бюджет көлемі жақсы – жылына 285 млн теңге.

Бұл сонымен қатар Қазақстандық заңгерлер одағының толық бақылауында.

Жақсы жұмыс

— Ол қалай жұмыс істейді?

— Оның алдыңғы түрі Нұр-Сұлтан қаласындағы «ҚР заң консультанттары палатасы ассоциациясы» сияқты. Қазір оның құрамына 18 палата кіреді.

біз қазір қарсы болып отырған түзетулер бұл қауымдастық алқаның құрылтай съезін өз бетінше шақыра алуына мүмкіндік беруі үшін енгізілген

Ал онда оның жарғысы мен басшылығы бекітіледі. Ал қалған 69 аймақтық палата оған қосылуы керек болады.

— Кеңес пен ассоциацияға республиканың барлық заңгерлер палатасын өздеріне қарату шешімі себебінен ақша жетпей жатыр деп ойлайсыз ба?

— Алдымен жоғарыда айтылған ассоциация мен оған қарасты 18 палатаның 1,5 жылда не жұмыс атқарғанына назар аударайық? Мүшелер саны – 2500-ге жуық. Мүшелік жарғы айына 1 АЕК-дан.

Яғни 18 айда ассоциация 117 млн теңге алуы керек еді немесе ай сайын 6,6 млн-нан түсім көріп отыруы керек.

Бұл қаражат қайда кетті? Я палатаның, я ассоциацияның қаржылық есебі ашық дереккөздерде табылмады. Алайда kompra.kz қызметіндегі есепке және төленген салық көлемінің талдауына қарасақ,

ассоциацияның 5 қызметкерінің жалақы қоры орташа есеппен 1,5 млн теңгені құрайды екен.

Мен Серік Ақылбай мен Әбдікәрім Ақжановтың осындай жалақы алатынына қуаныштымын. Сонымен бірге олардың кейбірі жалақысын одақтан да алады.

Қоғамдық бастамалардан

– Төленген салықтардың мөлшерін талдау көрсеткендей, Алматы қаласы заң конусльтантлері палатасының төрағасы Бауыржан Мақұлбаев айына шамамен 10 мың теңге жалақы алады. Ал бұл жыл сайын палатаға мүше болатын 300-ге жуық адам мен түсетін 10 миллионға жуық теңгені есепке алғандағы көрсеткіш.

Нұр-Сұлтан заң конусльтантлері палатасының төрағасы Әнуарбек Сқақов және оның қызметкерлері есеп бойынша екі ай ішінде шамамен 1,5 миллион теңге жалақы алады.

Ал палатаға жылына 530-ға жуық мүше және 16,5 млн.теңге жарна келеді.

Кейбір палаталарда, менің білуімше, қауымдастық алдында үлкен қарыздар бар. Жәрдемақының мұндай әділетсіз бөлінуіне наразы топ та табылады. Бұл жерде бір сұрақ туындайды: бұл алқаны құрудағы асығыстық қауымдастық жойылғаннан кейін барлық сәтсіздігі мен шығындарын тып-тыныш есептен шығаруға деген ұмтылыспен байланысты болса ше?

Мәселеге мән берсек

Александр Пономаренко қазақстандық заңгерлер одағының іс-әрекеттерінде ұлттық қауіпсіздікке қауіп төндіреді деген ойда.

— Олар шынымен де көлеңкелі заңды үкімет құрды. Олар мемлекеттік институттар жұмысын бұлыңғыр етті, мемлекетті жекеменшікпен шатастырды. Олар заң саласын түгелдей дерлік жекешелендіргісі келді.

Мен кейбір мемлекеттік мекемелер мен құқық қорғау органдарының қызметкерлерінің одаққа мүше болуының заңды екеніне күмәнданамын.

Ал одақтың мүшесі болып табылатын заң консультанттары палаталары қауымдастығының құрылымдары ашық емес қаржылық қызметті жүзеге асырады. Олар өзін-өзі реттейтін ұйымдардың қаржылық ақпаратты көпшілікке жария ету туралы заңнаманың талаптарын бұзады.

Осының бәрінен кейін адвокаттар мен журналистерге заң консультанттары палаталарының республикалық алқасы өндірісті тәртіпке келтіруге көмектеседі деп айта ма? Сіз былықты нақты сол жерде көрдіңіз бе?