Сарапшылар Ashyq қосымшасының деректерін Мемлекеттік кірістер басқармасына беруде жеке деректердің құпиялылығына қауіп төнетінін көрді.
Бизнесмендер жағдайдың ақылға сыймайтындығына наразы болды. Ashyq қосымшасын қолдана отырып, кез-келген мекемеге немесе дүкенге кірген адамдардың бәрі бірдей сатылым жасамайтыны анық. Бұдан өзге, осыған дейін Цифрлық даму, инновациялар және аэроғарыш өнеркәсібі министрі
Бағдат Мусин Ashyq деректері Мемлекеттік кірістер Басқармасына берілмейді деп сендірді. Алайда, бұл тек уәде күйінде қалды
Кәсіпкерлердің шағымдарынан кейін салық қызметкерлері жіберген хаттар кері қайтарылды. Комитеттің ресми өкілі Ержан Байтанаев мұндай іс-әрекеттер мемлекеттің бизнесті қорғау және қолдау жөніндегі саясатына нұқсан келтіретінін атап өтті.
Сонымен қатар, Қалалық санитарлық-эпидемиологиялық бақылау департаменті басшысының орынбасары Сәдуақас Байғабыловтың айтуынша, Ashyq деректері фискалдық органдарға қалай түскені туралы цифрлық даму министрлігінен сұраған дұрыс.
— Біздің ведомство тек “жасыл”, “сары” және “қызыл” деген мәртебеге жауапты. Ал деректерді түсіруді цифрлық даму министрлігі жүзеге асырады, қол жетімділік тек соларда бар. Салық қызметкерлерінің өздеріне де сұрақ қоюға болады. Өйткені қолданыстағы жүйе деректерді екінші немесе үшінші тұлғаларға беруді қарастырмайды, — деп атап өтті ол.
Экономист Рүстем Жансейітовтің пікірінше, Ashyq жүйесі деректерінің бұл таралуы мемлекетке сенуге болмайтынын кезекті рет көрсетіп отыр.
– Осындай жолмен бізді мемлекет атынан банкирлер де, қаржыгерлер де жарға жықты. Алдымен олар бізге ештеңеден қорықпау керектігін айтады, содан кейін берген уәделерін өздері бұзады.
Түсінемін, қазір шенеуніктер бюджетті толтыру үшін қаражат іздеп жатыр, бірақ бұл бизнесті “қорқыту керек” дегенді білдірмейді
Оның үстіне, көптеген салық қызметкерлері кейде өздерінің іс-әрекеттеріне нақты түсінік бере алмайды – жақында мен де осындай жағдайға тап болдым. Мұндай шенеуніктер тым асыра сілтейтіні таңқаларлық емес, олардан бәрін күтуге болады.
Рүстем Жансейітов, дереккөзі: Atameken Business Channel
Бағдат Мусинге келетін болсақ, менің ойымша, оның жағдайға ықпалы аз — ол жоғарыдан не айтады, соны бізге жеткізеді, — дейді Жансейітов.
Ол “Болашақ” бағдарламасы бойынша шетелде білім алған шенеуніктердің неліктен әлемдік трендтерді ұстануға тырыспайтынын, жергілікті деңгейде жұмыс істейтінін түсінбейді.
– Салықшыларға қатысты бұл жағдай – бизнестің мемлекетке деген ғана емес, жалпы халықтың мемлекетке деген сенімсіздігін нығайта түсті,
– дейді экономист.
Саясаттанушы Максим Казначеев те салық төлеушілер жыл соңында салық жинау жоспарын орындауға тым белсене кірісті деп санайды. Олар кез-келген тәсілді пайдаланудан тартынбайды және бизнеске қысым жасайды. Оның айтуынша,
ешкім Ashyq мәліметтерін салық органдарына арнайы жіберген жоқ, мәртебесі бойынша оларға қол жетімді
– Меніңше, Ashyq кодтары бойынша алынатын деректердің құпиялылығы туралы мәселе Үкіметтің қарауына берілуі тиіс. Бұл жерде Қазақстан азаматтарының цифрлық қауіпсіздігі мәселесі толық күшейе түсті. Және
егер салық төлеушілер мұндай деректерді ала алса, оларды басқа мүдделі ойыншылар да оңай пайдалана алады
Мысалы, бұл ақшаны цифрлық айла-шарғы жасау арқылы жымқыру үшін үлкен капиталдың қозғалысын бақылайтын қылмыстық құрылымдар.
Максим Казначеев
Мәселе мынада, деректерді өңдеуге және берумен байланысты мемлекеттік жүйелер осындай іс-әрекеттер үшін барлығына ашық. Бұл жағдайда мен салық органдарының мұндай әрекеттерді қоғамдық кеңістікке шығармауды неге ойламайтынын түсінбеймін. Мүмкін, олар бизнесмендер үндемей отырады деп ойлаған шығар. Бірақ олай емес, — деп қорытындылады саясаттанушы.