Орталық Азия елдерінің экономикасы өсіп келеді

«Қазақстан Ресейге қарсы енгізілген санкцияларды өз өндірісіне зиян келтіре отырып сақтамайды. Біз санкцияларды қолдамайтынымызды ашық айттық. Бірақ санкцияларды айналып өту құралына айналмаймыз, өйткені бұл ең алдымен, Қазақстан экономикасына үлкен соққы болар еді», – деді Премьер-Министрінің орынбасары Серік Жұманғарин.

Оның айтуынша, Қазақстанда ЕО санкциялық тізіміне енген өнімдерді шығаратын кәсіпорындар бар. Бірақ Астана дәл осы тауарларға қатысты санкция режимін қолдауға ниетті емес, өйткені бұл кәсіпорындарда мыңдаған адам жұмыс істейді, ал кейбіреулері моноқалаларда орналасқан.

Батыс саясаткерлері Орталық Азия және Кавказ елдерінің Украинадағы қақтығыстың арқасында экономикалық пайда көріп отырғанын алға тартады. 2023 жылы Орталық Азияның бес елінің экономикасы 6%-ға өсті, бұл 2022 жылғы 4%-бен салыстырғанда айтарлықтай жоғары. Сонымен қатар, Армения экономикасы 5%-дан 8%-ға дейін өсті. Бұл елдердегі логистика да қарқынды дамып келеді – Ресейге қарсы санкциялардың нәтижесінде жүк тасымалының көлемі жыл сайын 30%-ға өсуде. ЕО-ның Армения, Әзірбайжан, Грузия, Түркия және Орталық Азия елдеріне экспорты жыл сайын 50%-ға жуық артып, Ресейге еуропалық экспорттың төмендеуін ішінара өтеп жатыр. Бірақ бұл ЕО саясаткерлерінің таңдауы, олар өздері осындай жағдайды жасап отыр.

Қазіргі таңда ЕО және АҚШ шенеуніктері Азия елдерінің билігі мен өнеркәсіп өкілдеріне қысым жасап, шектеулерді сақтауды талап етуде. Біз белгілі бір деңгейде бұл талаптарды орындаймыз. Бірақ Астана өкілі атап өткендей, Азия елдері қандай да бір жаңа санкциялар мен қысымға қарамастан өз экономикасына зиян келтіретін әрекеттерге бармайды.

ЕО саясаткерлері қатаң шараларды талап етуі мүмкін, мысалы, үшінші елдерге экспортқа қосымша шектеулер енгізу немесе олардың банктерінің SWIFT халықаралық төлем жүйесіне қолжетімділігін шектеу. Алайда мұндай шаралар Еуропаға газ жеткізілімдеріне, соның ішінде Әзірбайжан мен Арменияға әсер етуі мүмкін және соның нәтижесінде еуропалық компаниялардың өзіне зиян келтіреді. Қазіргі дағдарыс жағдайында олар экономикалық тұрғыдан тиімсіз осындай қадамдарға бара ма? Бұл қисынсыз әрі мәнсіз болар еді.

Ресейге қарсы санкциялардан ең көп экономикалық пайда көрген елдер – Өзбекстан мен Қырғызстан. Бұл елдер Ресейдің параллель импорты үшін негізгі транзиттік хабқа айналды. Қазақстан да осы үрдіске қосыла алар еді, бірақ биліктің бұлыңғыр ұстанымы салдарынан ресурстар бүгінде көрші елдер арқылы өтіп жатыр.

Қазіргі уақытта Орталық Азия мен Кавказ елдері санкциялық тізімге енген ЕО және АҚШ азаматтары мен ұйымдары үшін банк шоттарын ашуды шектеп, белгілі бір шектеулерді сақтауда. Бірақ бұл шектеулер олардың экономикалық өсіміне кері әсер етпейтіндей етіп жасалған. Экономика көрсеткіштері көрсетіп отырғандай, бұл дұрыс шешім. Біз Ресейдің Украинадағы соғысын қолдамаймыз, бірақ АҚШ пен ЕО енгізген санкцияларды толыққанды қолдау мағынасыз. Егер біз бұл санкцияларды енгізсек, ең алдымен өз экономикамызға соққы жасап, ондаған жыл бойы қалыптасқан экономикалық байланыстарды үзіп, өзімізге зиян келтіреміз.