Құлдыраған рубль — теңгеге мүмкіндік

Бұл ретте азық-түлік тауарларына бағаның өсу қарқыны жылдық мәнде 11,6%-дан 10,0%-ға дейін төмендеді, ал азық-түлік емес тауарлар бойынша баға серпіні 5,2%-дан 8,6%-ға дейін, халық үшін ақылы қызметтер бойынша – 3,9%-дан 7,1%-ға дейін жеделдеді.

2022 жылғы ақпандағы Қазақстан Республикасындағы инфляция, %

Инфляция импорты

Ресейде 2021 жылдың ақпан айының қорытындысы бойынша инфляция 3,5%-ға 9,2%-ға дейін өсті, бұл өткен айдағы 5,7%-дан әлдеқайда жоғары. Және Қазақстанда қалыптасқан динамикадан әлдеқайда жоғары.

Айта кетерлігі, қазір Ресейде азық-түлік өнімдері Қазақстанмен салыстырғанда жылдам өсуде, бұл бұрын-соңды байқалмаған. Жылдық мәнде олар 11,5%-ға, ал 2021 жылғы ақпанда – 7,7%-ға өсті.

Азық-түлік емес тауарлар бойынша бағаның өсу қарқыны Ресейде жылдық мәнде 5,7%-дан 9%-ға дейін жеделдеді, ал халыққа арналған ақылы қызметтер ақпан айында бір жыл бұрынғы 2,9%-бен салыстырғанда 6,1%-ға қымбаттады.

Қазақстанға Ресей тауарларын жеткізудің үлкен көлемін ескере отырып (2021 жылдың қорытындысы бойынша бұл елдің елімізге шетелдік өнімдерді әкелудің жалпы көлеміндегі үлесі 42,1%-ды құрады), енді бір мезгілде Ресейден инфляция импорты да өседі деп сеніммен айтуға болады.

2022 жылғы ақпанда Ресей Федерациясындағы инфляция, %

Дедолларизациядан дерублизацияға дейін

Қазақстан Үкіметі мен отандық бизнес қазір ішкі нарықтағы қазақстандық өнімнің үлесін кеңейту бойынша шұғыл шаралар қабылдауы қажет. Шынында да, 28 ақпанда Ресей Банкі директорлар кеңесінің шұғыл отырысынан кейін оның негізгі мөлшерлемесі 20%-ға дейін көтерілді, бұл жылдық инфляцияны шегергенде ақшаның нақты бағасының 10,8%-ға дейін өсуіне әкелді.

Қазақстан Ұлттық банкі де 24 ақпанда ақша-кредит саясаты жөніндегі комитеттің кезектен тыс отырысында өзінің базалық мөлшерлемесін 13,5%-ға дейін көтерді. Жылдық инфляция 8,7% болған кезде бұл 4,8% нақты ақша бағасын берді, бұл Ресеймен салыстырғанда әлдеқайда төмен.

Соңғы рет мұндай жағдай Қазақстанда ақшаның нақты бағасы төмен болған 2016 және 2017 жылдары қалыптасты. Алайда сол кезде Ұлттық Банктің жүйесіз ақша-кредит саясаты Қазақстан мен Ресейдегі ақшаның нақты бағасының айырмасында артықшылықты пайдалануға мүмкіндік бермеді.

Естеріңізге сала кетейік, ол кезде Ұлттық банкті Данияр Ақышев басқарған болатын, ол қазақстандық валюта бағамын ірі олигархиялық бизнес өкілдерінің қысымымен рубль үшін 5-6 теңге деңгейінде ресейлік валютамен айқын байланыстыру кезінде долларсыздандыруға бағам алған болатын.

Нәтижесінде ресейлік импорттың жалпы көлеміндегі үлесі айтарлықтай өсті, өйткені еркін жүзуге жіберілген теңгенің күрт девальвациясы қазақстандық кәсіпкерлерді халықтың сатып алу қабілетінің төмендеуі жағдайында өз өндірісінің технологиялық және техникалық базасын жаңарту үшін қаржы ресурстарынан айырды.

Енді Ұлттық банктің қазіргі басшылығының соңғы мәлімдемесіне қарағанда, соңғы жылдары қалыптасқан теңгенің рубльге қатысты айырбас бағамының деңгейі ол үшін бағдар болып табылмайды, өйткені Қазақстандағы құбылмалылық Ресеймен салыстырғанда аз дәрежеде өсті. Сонымен қатар, қазір арзандаған рубль ішкі нарықтағы отандық өндірушілердің позицияларына шынымен қауіп төндіруі екіталай, өйткені Ресей қазір өз халқын қамтамасыз ету үшін бірқатар тауарлардың, ең алдымен азық-түлік тауарларының экспортынан бас тартуға мәжбүр.

Негізгі мөлшерлеме деңгейі туралы мәселе қаралатын Ресей Банкі Директорлар Кеңесінің келесі кезекті отырысы ағымдағы жылдың 18 наурызына жоспарланған. Ұлттық Банктің ақша-кредит саясаты жөніндегі комитетінің кезекті жоспарлы шешімі 25 сәуірде жарияланады.