Жаңа министрлер кабинетіндегі “Патамушталар ұрпағынан” қалай арылуға болады? – сарапшылар

Жаңа министрлер кабинеті нені өзгертеді?

Саясаттанушы Максим Казначеев биліктегі бұл “Патамушталар ұрпағы” туралы талқылай отырып, Министрлер Кабинетінің жаңа құрамы күмән тудыратынын айтады.

– Министрлер Кабинетінің жаңа құрамынан жақсы ештеңе күтпеймін. Қазір Қазақстанның алдында тұрған сын-қатерлерді бізге ұсынылған әлеуметтік-экономикалық блок министрлерінің құрамы белгілі болғандай жеңе алмайды және ешқандай серпіліс болмайды. Бұл жағдайда жаңа Қазақстанды құру мүмкіндігі туралы сөз болуы мүмкін емес. Кадрларды мұндай іріктеудің жалғыз түсіндірмесі бар, мен Президенттің елді аз да болса тиімді басқара алатын жан-жақты білікті мамандардан құралған өзінің саяси командасы жоқ екенін көремін. Сондықтан ол қолда бар бюрократиялық материалмен жұмыс істеуге тырысады. Көз үйренген Президенттік кадрлық резерв.

– Біліксіз жастар билік эшелондарына қалай кіріп кетеді?

– Себебі мемлекеттік билік органдарындағы жұмыс шамамен он жыл бұрын өмірдің маңызды мансаптық кезеңі болуды тоқтатты. Дарынды және қабілетті адамдар бірден коммерциялық секторға барып, сол жақта табыс табуға тырысады. Кәсіби мамандардың ешқайсысы мемлекетпен байланысқысы келмейді. Ал кейбір талантты мамандар елден мүлдем кетіп қалады – мұндай мысалдар жиі кездеседі.

— Мемлекеттік аппаратқа саналы кадрларды қалай тартамыз?

– Мемлекеттік қызметке адамдарды тартe қағидасы мен уәжін өзгерту қажет. Бірақ мен коммерциялық сектордың мамандары мемлекеттік жұмысқа ағылуы үшін қазір жалақы қандай болуы керек екенін елестете алмаймын. Мемлекеттік қызметтегі жұмыс қазір бәсекеге қабілетсіз. Сондықтан скі форматта мемлекеттік қызметті ұйымдастырғаннан еш нәтиже болмайды.

Азаматтық қоғамның рөлі

Экономист Әсет Наурызбаевтың айтуынша, шенеуніктер мен мемлекет қайраткерлері  креслода жай ғана отырмай, тиімді болуы үшін, азаматтық қоғамның белсенді азаматтық ұстанымы болуы керек. Ал бірінші кезекте кәсіби қоғамдастықта.

– Әзірге

біздің кәсіби қоғамдастық лауазымды қызметтерді қорлауға төзімділік танытатын болса, министрліктерде біліксіз балалар отыратын болады

Жалғыз жолы – “шыдамды” болуды тоқтату. Еліміздің қырағы азаматтары болып, өздерінің кәсіби құзыреттері шеңберінде жағдайды өзгертуге тырысу керек.

Президент Парламент Мәжілісінің отырысында айтылу керек сөздерді айтты, барлық қателіктерді мойындап, қоғамға үміт берді — өтінемін, қатысыңыздар, әзірлеңіздер, алыңыздар деді. Енді азаматтық қоғам қазір оянуы, қосылуы керек. Бұл энергетиктерге де, дәрігерлерге де, экологтарға да, журналистерге де қатысты.

Билікте біліктілігі жоқтар

— Дегенмен биліктегі біліктілігі жоқтарды қалай алыстатуға болады? Сәтсіз сөйлеген сөздерінің арқасында күлкіге қалып, “Патамушта” деген лақап атқа ие болған бұрынғы Еңбек және әлеуметтік қорғау министрі Серік Әбденовты еске алайық – ол кезде оған бүкіл Қазақстан күлді. Кейіннен оны қызметінен босатты, бірақ орнына жаңадан жастар келді…

— Бұл жерде сұрақ қою керек: оның орнына кімді қоюға болады? Мұны қалай жақсы жүзеге асыруға болатынын  көрсететін тұтас тұжырымдама ұсынған кім бар? “Патамушта” мырза қандай істі атқара алмады? Бәрі де күле алады.

Егер қазір елдегі кәсіпқойлар Үкіметке кекесінмен күле қарайтын болса, барлық жаңа реформаларды кәсіби емес адамдар жүзеге асырады

Қоғамдық жұмыстарды білекті сыбана қолға алу керек. Егер қоғам осы мүмкіндікті жіберіп алса, ел бұрынғыдай болып қала береді. Бізде мамандар аз ба? Неліктен олар тек өз жұмыстарымен айналысады және қоғамдық қызметпен неге айналыспайды?

– Тіпті бір нәрсені өзгерткісі келетіндер бар болса да, оларды билікке кім алады?

– Алады. Мысалы, банкирлерге Ұлттық Банктің орынсыз әрекетіне қарсы шығуға кім кедергі? Тек қорқақтық. Небір миға сыймайтын әрекеттер орын алды – бұл мөлшерлемеге қатысты және айырбастау пункттеріндегі “олқылықтар”… күмәнді жаңадан шығарылған енгізілімдер. Неліктен банктер қауымдастығы үндемеді? Себебі Ұлттық банкпен дауласқысы келмеді. Барлығы қорқып отыра берсе, біздің елде демократия болмайды