Мәжілісмендер жоғары оқу орындарының бәсекеге қабілеттілігінің бес белгісін ұсынды.
Бұл туралы көптен бері айтылып келеді, жағдайды бақылауға алу әдістерін де қарастырылған. Дегенмен практикалық нәтижелер әлі байқалмайды.
Мәжілісмендер тобы премьер-министрдің орынбасары Ералы Тоғжановтың атына жолдаған сауалында өз ұсыныстарын баяндады.
Бірінші кезекте депутаттар жоғары білім беру сапасының проблемасы бізде ерекше өткір екенін атап өтті.
— ЖОО-лар академиялық еркіндікке ие болып, оның шеңберінде ғылыми-білім беру бағдарламаларын дербес қалыптастырып, даму моделін анықтай алатындарына қарамастан,
олардың бәсекеге қабілеттілік деңгейі әлі де күмән тудырады,
– делінген сұрауда.
Қазақстандықтардың шетелдік жоғары оқу орындарына кетуі 90 мыңнан асты
2020 жылы Ұлттық кеңестің отырысында бәсекеге қабілеттілікті дамыту үшін ЖОО-ларды ранжирлеу және оларды лигаларға бөлу туралы ұсыныс айтылды. Бұл идеяны Қасым-Жомарт Тоқаев қолдады.
Кейінірек жалпы тақырыпқа әртүрлі толықтырулар айтылды. Жалпы, лигаларға бөліну идеясы келесідей:
— Олар үшін алғашқы үш лигаға кіруге қажетті қайта реттеу дәрежесін алу, мақсатты қаржылық қолдау, ҚР БҒМ алдын алу тексерулерінен босату және университет миссияларын іске асыру шеңберінде кешенді дамыту уәждемесі болуы тиіс, – деп атап өтті депутаттар.
Мәжілісмендер барлық лигалар үшін бәсекеге қабілеттіліктің бес ортақ өлшемін енгізу туралы өз ұсыныстарын айтты. Олар бойынша жоғары оқу орындарының қызметі бағаланатын болады.
Критерий 1. Бизнес-үдерістер мен жобаларды, сондай-ақ білім беру сапасын корпоративтік, стратегиялық және операциялық басқарудың тиімділігі. Ол үшін қол жетімділік қажет:
Критерий 2. Ғылыммен және экономиканың нақты секторымен интеграция.
Білім беру сапасының басты көрсеткіштерінің бірі — ғылымға және экономиканың нақты секторына деген сұраныс. Бұл тек түлектер туралы ғана емес, сонымен қатар университеттермен бірлескен зерттеулер туралы.
— Жаңа технологиялар түріндегі қолданбалы зерттеулер нәтижелерінің трансфері, сондай-ақ оларды экономиканың нақты секторында коммерцияландыру
іргелі ғылымның елдің инновациялық даму практикасымен байланысы үшін жағдайлар жасайды,
отандық өнімге сұраныстың артуы, жұмыс уақытының өнімділігі және жалпы өндірістің тиімділігі, — деп санайды қол қоюшылар.
Критерий 3. Ғылыми және инновациялық әлеуетті дамыту.
Жоғары оқу орындарының ғылыми зертханалары болуы және оларға ғылыми басшылар мен қызметкерлер ретінде көрнекті ғалымдарды, оның ішінде шетелдік ғалымдарды тартуы тиіс.
Сонымен қатар:
Критерий 4. ЖОО-ның қоғамға және экономикаға әсері (импакт). Бұған тек мамандарды даярлау ғана емес, сонымен қатар белгілі бір өңір, аймақ және сала үшін сараптамалық және ресурстық көмек кіреді.
— ЖОО-ның зерттеулері мен консалтингінің әсерін, оның қызметтерінің инклюзивтілігін (оның ішінде географиялық), пайдалы студенттік белсенділікті, азаматтық қоғамға, қоршаған ортаға және кәсіпкерліктің дамуына әсерін өлшеу қажет, – делінген сұрауда.
Критерий 5. Бастамаларды интернационалдандыру.
Әңгіме өзара халықаралық ынтымақтастық туралы болып отыр. Мысалы, “студенттер мен профессорлық-оқытушылық құрамның ғылыми және білім беру мақсаттарындағы академиялық ұтқырлығы”, білім беру бағдарламаларының өзара әрекеттестігі (оның ішінде қос диплом түрінде). Сондай-ақ бірлескен ғылыми зерттеулер.
— ЖОО-ның жаһандық және халықаралық рейтингтерге (институционалдық және мамандандырылған/пәндік) қатысуы талапкерлер, жұмыс берушілер, инвесторлар және мемлекет үшін қысқа мерзімді және ұзақ мерзімді перспективалардағы бәсекелестік табысының көрсеткіші болып табылады.
ЖОО-ның жаһандық деңгейдегі жоғары позициялары оны сарапшылық ресурстармен, қосымша субсидиялармен және тұрақты халықаралық беделмен қамтамасыз етеді,
– дейді депутаттар.