Мөлшерлемесі нөл пайыз ипотека — бұл мүмкін бе?

Тұрғын үй сатып алу бойынша мемлекеттік бағдарламалар орташа табысы бар адамдар үшін ғана қолжетімді, деп есептейді мәжіліс депутаттарының тобы. Халықтың осал топтары үшін олар пайдасыз. Сонымен қатар, елде жарты миллионға жуық толық емес отбасы бар,

олар әлеуметтік қолдауды қажет ететіндер санатына жатпайды, бірақ олар да қиындықтарға тап келуде

Депутаттар бейімделген талаптары бар тұрғын үй бағдарламасын әзірлеуді ұсынды. Мысалы, нөлдік пайыздық мөлшерлеме. Сондай-ақ бірқатар жәрдемақыларды қайта қарау керек.

Жазасын өтеп жатқандарға қарағанда балаға қаражат аз бөлінеді

Дүниежүзілік банктің бағалауы бойынша Қазақстанда 2,6 млн кедей азамат бар. ЮНИСЕФ-тің бағалауы бойынша кедей балалар саны шамамен 1 млн.

— Біз еліміздің барлық азаматы сияқты мемлекеттің қолдауын көріп отырмыз. Бірақ, біріншіден, оны жеткіліксіз деп санаймыз, екіншіден, ертең елдің толыққанды дамуына қауіп төндіретін осы саладағы проблемаларға назар аударуды өзіміздің міндетіміз деп санаймыз, – деді мәжілісмендер.

Бұдан әрі олар ана мен бала мәселелерінде пысықталуға жататын бірнеше маңызды факторларды бөліп көрсетті.

Бірінші фактор – бала күтімі бойынша жәрдемақы жеткіліксіз!

Жұмыс істемейтін әйелдер үшін бала күтімі бойынша ай сайынғы жәрдемақы:

• бірінші балаға — 16 802 теңге
• екінші балаға – 19 865
• үшінші балаға — 22 898
• төртінші және одан көп балаға – 25 961

Бұл бір күнге

балаға 560 теңгеден 865 теңгеге дейін, ал жазасын өтеп жатқан бір адамның тамағына 1 018 теңге жұмсалады

2021 жылдың І тоқсанында бір қызметкердің орташа айлық атаулы жалақысы 231 мың теңгені құрады. Медиан көрсеткіш әлдеқайда төмен. Егер ерлі-зайыптылардың біреуі ғана жұмыс істесе, ал отбасында үш бала болса, әрқайсысына 46 мың теңгеден беріледі. Бұл өте аз.

Депутаттар жәрдемақыны еселеп көбейту керек деп есептейді.

— Жәрдемақыларға қатысты рәсімдердің көптігі мен оларды әкімшілендірудің күрделілігі сыбайлас жемқорлық схемаларын тудырады деп айту керек. Сондай-ақ азаматтарды заңсыз әрекеттерге итермелейді — мысалы, АӘК жағдайында адамдар көбінесе отбасының кірісін азайту үшін ата-аналардың жалған ажырасуы және т.б. сияқты жәрдемақы алу схемаларына жүгінеді”, – деп толықтырды қол қоюшылар.

Толық емес отбасылар да қолдауды қажет етеді

Екінші фактор – Қазақстанның осал азаматтары үшін тұрғын үй қолжетімсіз!

— Мұнда иезуит тәжірибесі қалыптасты: алдымен бағдарламаға кіру үшін адамдар кедей болуы керек. Ал ипотеканы растау немесе растамау шешімін қабылдарда олардың қандай да бір қаражаты болуы тиіс, — делінген депутаттық сауалда.

Тек Алматыда ғана тұрғын үй алу кезегінде 26 мыңнан астам отбасы тұр. Ипотекалық бағдарламалар іске қосылған кезде әкімдіктерге кезекке қоюға өтінімдер ағыны ұлғаюда. Тұрғын үйді күтудің ең аз мерзімі 10 жылдан асады. Бұл аз қамтылған отбасыларды қаржылай қолдау жүйесін толығымен жоққа шығарады.

Мәжілісмендердің пікірінше, мемлекеттік бағдарламалар орташа табысы бар адамдарға арналған. Халықтың осал топтары үшін олар тиімсіз.

— Сонымен қатар, толық емес отбасылардың проблемалық мәселелері өте өзекті, мұнда балаларды тәрбиелеудің барлық ауыртпалығын ата-аналардың біреуі ғана көтереді. Шындық мынада, бір, екі немесе үш баланы тәрбиелеп отырған жалғызбасты ана немесе әке,

сондай-ақ қиындықтарға тап болады, бірақ әлеуметтік қолдауға мұқтаждар санатына жатпайды

Зерттеу мәліметтеріне сәйкес, мұндай отбасылардың 500 мыңнан астамы болуы мүмкін. Оларға барынша жеңілдікті жағдайлары бар және біздің отандастарымыздың осы санатына тән қиындықтарды ескеретін жеке бағдарлама қажет, — деп атап өтілген сауалда.

Мысалы, ипотекаға пәтер сатып алу немесе мемлекеттен тұрғын үйді жалға алу үшін бағдарламаға қатысушының соңғы үш жылдан кем емес уақытта тұрақты тіркеуі болуы керек.

Егер отбасында тұрғын үй мен тұрақтылық болмаса, оның ішінде табыс та қарастырылады, онда нақты қиындықтар туындайды,

осал қазақстандықтар үшін бұл талапты қайта қарауды ұсынылып отыр

Жағдайды түзету үшін бес ұсыныс

Үшінші фактор – адамдар өздеріне көмектесе алады, бірақ біз оларға осындай мүмкіндік беруіміз керек!

Тұрғын үйге тек қалаларда ғана емес, ауылдарда да мұқтаж. Бұл мәселені адамдарға үй салуға мүмкіндік беру арқылы шешуге болады.

— Ол үшін әр отбасына 20 сотық жер бөлу керек. Мұны ауылдық жерлерде бірінші кезекте осал санаттар – көп балалы, толық емес, аз қамтылған отбасылар, сондай-ақ мүгедек балалары бар отбасылар үшін жасау керек. Бүгінде оларға жер телімін алу мүмкін емес! – дейді депутаттар.

Жалпы, олар келесі шаралар тізімін ұсынды:

1. Жәрдемақылар мен төлемдердің барлық түрлері жойылсын және Қазақстан Республикасының туу және азаматтығы құқығы бойынша барлық балаларға орташа жалақы сомасында тағайындалатын 18 жасқа дейінгі әрбір балаға бір әмбебап жеткілікті жәрдемақы енгізілсін. Жәрдемақы баланың қажеттіліктерін біздің партия ұсынған нәресте тұтыну қоржынына және бала күтімі кезеңіндегі ананың қажеттіліктеріне сәйкес жабуы керек

2. Бала күтімі мерзімін 3 жылға дейін ұзарту

3. Азаматтардың осы санаттарына бейімделген талаптармен тұрғын үй бағдарламасын әзірлеу. Нөлдік пайыздық мөлшерлемемен, бастапқы жарнасыз, әлеуетті қатысушылардың үш жылдық тұру фактісін жеңілдетілген растаумен. Мысалы, уақытша тіркеу және осы кезеңде балалардың балабақшаға немесе мектепке баруы туралы анықтама.

4. Мүгедек балалар тәрбиелеп отырған отбасыларға сатып алу құқығымен жалға берілетін тұрғын үй беру бағдарламасын қайтару.

5. Ауылдық жерлерде көлік қолжетімділігін, инженерлік инфрақұрылымның және әлеуметтік инфрақұрылым объектілерінің болуын ескере отырып, басым тәртіппен көп балалы және толық емес отбасыларға, сондай-ақ мүгедек балаларды тәрбиелеп отырған отбасыларға 20 сотық мөлшерінде жер учаскелерін бөлу.