Өзбекстан көрші елдерді халықаралық рейтингтерде басып озуға ниетті

Мемлекет басшысы Олий Мажлиске Жолдауында оны нығайтудың маңыздылығын атап өтті. Бұл әлемдік қоғамдастықтың Өзбекстанмен ынтымақтастық орнатуға, атап айтқанда, шетелдік инвестицияларды тартуға мүдделілігін арттыруға қызмет етуі тиіс.

Осыған байланысты ел үшін халықаралық рейтингтер мен индекстерде жоғары позицияларға қол жеткізу маңызды. Реформалар мен экономикалық саясаттың жетістіктерінің критерийлері ретінде бүгінде олар тек сараптамалық деңгейде ғана емес, мемлекеттік деңгейде де кеңінен қолданылады.

Бұл келесі рейтингтер туралы:

• БҰҰ адамзаттық даму индексі (Human Development Index),
• Дүниежүзілік экономикалық форумның Жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексі (Global Competitiveness Index),
• бизнес жүргізу бойынша Дүниежүзілік банктің рейтингі (Doing Business)

және тағы басқа. Олар Өзбекстанды қоса алғанда, көптеген елде түрлі бағдарламаларды әзірлеуге басшылық болып табылады.

Өр мақсаттар

Халықаралық әлеуметтік-экономикалық рейтингтер арасында ең алдымен Дүниежүзілік банктің “Бизнес жүргізу” рейтингін атап өту қажет. Ол 190 елдің 10 көрсеткіші бойынша бизнестің өміршеңдігін бағалайтын жыл сайынғы сауалнамалардың нәтижесі болып табылады.

Бұл рейтингте

Өзбекстан соңғы 5 жылда ең үздік реформатор елдердің ондығына кірді,

бизнеске қолайлы кәсіпкерлік орта құрған (166 орыннан (2012 ж.) 74 орынға (2017 ж.) дейін көтерілді).

Бүгінгі таңда 2022 жылға дейін Өзбекстан рейтингтің топ-20 елінің қатарына енуіне мүмкіндік беретін іскерлік климат орнату міндеті белгіленген. Бұл “дүниежүзілік банк пен “бизнесті жүргізу” халықаралық қаржы корпорациясының 2019 жылғы 5 ақпандағы жыл сайынғы есебінде Өзбекстан Республикасының рейтингін жақсарту жөніндегі қосымша шаралар туралы Өзбекстан президентінің қаулысында белгіленген.

Кедергілер

Алайда, тиісті бағыттарда ұлттық рейтингтерді жүргізуге көмектесе алатын халықаралық стандарттар мен өлшемдерге сәйкестікті бағалаудың кешенді жүйесінің жоқтығынан ел әлі күнге дейін Халықаралық рейтингтерде төмен орында тұрғанын ескеру қажет.

Мысалы, өмір сүру деңгейін, сауаттылықты, білім мен өмір сүру ұзақтығын бағалауды қамтитын адмзаттың даму индексінде Өзбекстан 2018 жылы 189 елдің ішінде 105-орынды иеленді (Ресей — 49 позиция, Қазақстан — 59).

2016 жылғы “Мұра қорының” экономикалық еркіндік индексінде

Өзбекстан 178 елдің 166-ші орында болды және еркін экономикасы жоқ мемлекет деп танылды

Дүниежүзілік экономикалық форумның жаһандық бәсекеге қабілеттілік индексінде ол мүлдем жоқ.

Үздіктер қатарына кіру стратегиясы

Инвестициялық ағындардың проблемаларын шешудің, институционалдық және іскерлік ортаны жақсартудың неғұрлым тиімді әдістерінің бірі елдің жалпыға танылған халықаралық рейтингтерге белсенді қатысуын қамтамасыз ету және жақсы позицияларға қол жеткізу болып табылады.

Бұл Өзбекстанға деген сенімді арттыруда ғана емес, сондай-ақ маңызды проблемаларды анықтау және жою арқылы үздік халықаралық практикалар негізінде бизнесті дамыту мен инновацияларды енгізуде табыс факторы болады.

Осыған байланысты 2017-2021 жылдары Өзбекстан Республикасын дамытудың бес басым бағыты бойынша іс-қимыл стратегиясы Республиканың халықаралық беделін нығайтуды және елде жүргізіліп жатқан реформалар туралы объективті ақпаратты халықаралық қоғамдастыққа жеткізуді көздейді.

Жақында Шавкат Мирзиеев қол қойған “Өзбекстан Республикасының рейтингін жақсарту жөніндегі қосымша шаралар туралы Дүниежүзілік банк пен “бизнесті жүргізу” халықаралық қаржы корпорациясының жыл сайынғы есебінде аталған бағыттағы реформалардың жаңа кезеңі басталды.

Құжатқа сәйкес,

халықаралық рейтингтердегі ӨР позициясын бақылау мен бағалаудың Ұлттық жүйесі құрылатын болады

Бастапқы кезең ретінде жекелеген халықаралық рейтингтер бекітілетін зерттеу институттары,

• халықаралық рейтингтердің әдіснамалық және басқа да компоненттерін айқындайтын болады,
• қолданыстағы заңнамаға оларды имплементациялау және халықаралық рейтингтерде Өзбекстанның төмен позициясына алып келетін негізгі факторларды анықтау бойынша жұмыс жүргізу.

Сонымен қатар, 2019 жылдың 1 сәуіріне дейін “Өзбекстан Халықаралық рейтингтерде” деген бірыңғай порталын іске қосу жоспарланған. Онда тиісті бағыттардағы ахуалды жақсарту жөніндегі халықаралық ұйымдар мен сарапшылардың ұсыныстары ұсынылатын болады. Халықаралық рейтингтер туралы жыл сайынғы есептерді қоса алғанда.

Өзбекстанның ұлттық мүдделерін негізге ала отырып, Халықаралық рейтингтерде елдің ұстанымын жақсарту үшін жыл сайынғы “Жол карталарын” әзірлеуге шет елдердің оң тәжірибесіне негізделген рейтингтердің әдіснамасы бекітілетін болады. Тиісті институттардың деректері мен зерттеу нәтижелерін қоса алғанда.

Елдің халықаралық аренадағы имиджін арттыру — сауда, экономика, инвестициялар және әлеуметтік даму үлгілерін дамытудың, жетекші халықаралық талдау және зерттеу институттарымен, сондай-ақ бүкіл әлем бойынша бизнес-қауымдастықтармен байланысты нығайтудың аса өзекті мәселелерінің бірі.

Осыған байланысты:

• тиімді және кең насихаттау жұмысын ұйымдастыру,
• ұлттық туристік бренд құру,
• шетелдік ҮЕҰ және БАҚ-пен өзара тиімді келісімдерге қол жеткізу,
• елде болып жатқан трансформациялармен танысу үшін халықаралық ұйымдардың өкілдерін шақыру маңызды.

Бұл және басқа да шаралар Өзбекстанның әлемде алға жылжуы, халықаралық рейтингтер мен индекстердегі елдің ұстанымын жақсарту үшін қажет. Ол халықтың әл-ауқатын арттыруға, республиканың орнықты дамуына және мемлекеттің қуатын нығайтуға қызмет етеді.