Дүниежүзі қазақтарының құрылтайында Назарбаев шетелдегі қандастарымыздың саны 5 млн-нан асып жығылғанын айтқан.
Қиырдағы қазақтар әртүрлі әліпбиде хат таныды. Орыс та, латын да, араб графикасы да бар мұның ішінде.
Латын әліпбиіне өтуіміз алыстағы ағайынмен ара-қатынасымызды алыстатып жібермей ме?
Жалпы бұл өзгеріс елдегі орыс тілінің орны мен рөліне қаншалықты әсер етеді? Осы сауалдың төңірегінде ой өрбіткіміз келіп отыр.
Қазақтар қиналған жоқ, бірақ. Мұның тарихи, әлеуметтік себептері бар, иә. Ал шетелдіктер мен Қытайдан, Еуропадан келген қандастарымыз үшін орыс тілі алынбас қамал. Игерілуі қиын. Түсінбейді. Қолдана алмайды. Арап әліпбиі туралы да осыны айтар едік. Оны да меңгеру оңай емес, анығында. Үйренбеген адамға араб тілінде жазу мүлдем мүмкін емес. Себебі, бұл әліпбиде әрбір әріп сөздегі орналасуына қарай әр кезде әртүрлі жазылады. Ал
латын әліпбиі, соңғы он жылда өзінің технология тілі бола алатынын әрі қолданысқа ыңғайлы екенін дәлелдей алды.
Негізінде бұл әліпбиді Ресей мен Қытай да жиі қолданады. Сондықтан біздің латынға өтуіміз асығыстық емес, прагматикалық тұрғыдан ойлағанда өте орынды шешім.
Бұған қатысты Назарбаев өткен жолы ғана айтып кетті. “Тіл реформасы орыс тіліне қатысы жоқ” деді ол. Орыс тілі кириллицада қалады. Бірақ, бір мәселе бар.
Жаңа әліпби орыс тілінің қолданыс аясын тарылтып жібермей ме?
Назарбаевтың айтуынша, бұған алаңдайтындай ештеңе жоқ. Орыс тілі өз алдына, латын әліпбиі өз алдына. Былайша айтқанда, бұл екеуінің жолдары түйіспейді. Сорпасы қосылмайды. Өзгерістер орыс тілін айналып өтеді.
сондықтан да жаңа әліпбиді ендіргесін орыс тілінің қолданыс аясы тарылады деу қисынға келмейді.
Тоқ етерін айтқанда, осы. Үкімет тілге келгенде орыс тілі мен ағылшын тіліне қатысты көзқарасын әлдеқашан анықтап қойған.