Экономика шытынағанда теңге бағамын ұстап тұрудың мәні жоқ – сарапшылар

Төлем балансына қысым

Сонымен қатар, “ЦентрКредит Банкінің” Басқарма Төрағасы Ғалым Хусаиновтың пікірінше, Қазақстандағы негізгі проблема инфляцияны үкіметтің өзі ойластырылмаған әрекеттермен үдетуде. Ал теңге бағамының құлдырауы — соның салдары.

— Біздегі жағдай қандай? Мемлекет тарататын арзан несиелер. Негізінен қосылған құнды қалдырмайтын кәсіпорындарға несие беріледі.

Бірақ кез-келген экономистің айтатыны: егер біз субсидиялау әсерін қолданғымыз келсе, елде қосымша құн жасайтын компанияларға несие берілуі керек. Біз импортқа қатысты барлық нәрсені несиелейміз

Тиісінше, импорт өскен кезде бұл инфляцияға және теңгенің әлсіреуіне әкеледі, өйткені төлем балансына қысым жасалады. Бірақ біз экономикада қалатын қағидаттар бойынша емес, экономикалық салада экономиканың негізі болмайтын әдемі картиналар жасау принциптері бойынша экономикамыз несиеленуі үшін бәрін аямай жасаймыз.

Экономикадағы бұрмаланулар

— Соңғы 30 жылда біз Қазақстанда экономикалық әлеуеті кем дегенде 10 млрд доллар болатын және энергетика саласынан емес бірде-бір ірі кәсіпорын құрмадық. Біз МӨЗ-ді қайта құруға тырыстық, бірақ оны аяқтамадық.

15 жыл бойы біз мұнай зауыттарын қайда құрудамыз. Мұның бәрі дұрыс шешім қабылдамағаннан болып отыр, — деп есептейді Хусаинов.

Ол экономикада бұрмалаушылықтар көп болған сайын, инфляция да соғұрлым жоғары болатынына сенімді.

— Теңгені ұстап тұрудан ештеңе ұтпаймыз, тек теңгерімсіздік артады. Түбірдегі мәселелерді шешу қажет. Олар теңге бағамымен мүлдем байланысты емес. Теңге бағамы — экономикамыздың салдары

Даму бойынша негізгі күш-жігерді біздің негізіміз болып табылатын шикізат саласына және ауыл шаруашылығына жұмсауымыз керек, – деп есептейді ол.

Тиімсіз шешімдер

Онымен бизнесмен Еркін Тәтішев келіседі. Оның бақылауынша, мемлекеттік басқару жүйесінде барлық деңгейлерде теріс селекция жүргізілді.

— Біз бизнесте қандай командалар жеңетіні туралы сөйлескенде, артықшылығы технология немесе сандық шешімдер жағында емес екенін көреміз. Адами капиталдың сапасы бірінші кезекте. Сондай-ақ, басқаруда — шынымен мықты командалар жеңеді.

Өкінішке орай, мемлекеттік басқару мен квазимемлекеттік сектордағы кадр деңгейі нашар. Шын мәнінде, қазір үкіметте жеке секторда жұмыс таба алмағандар жұмыс істейді. Қазір біз әртүрлі салалардағы диспаритет туралы айта аламыз, бірақ жүйе қисық салынған кезде, диспаритет барлық жерде болады

Және ол белгілі бір дәрежеде жүйенің өзіне тән. Ал экономика үкіметте қабылданған шешімдердің көрінісі ғана. Айналада не болып жатқандығы адам шешімдерінің сапасына байланысты. Бірақ, өкінішке орай, бізде меритократия қағидаттары қолданылмайды, — дейді ол.

Инфляцияны қалай жеңуге болады?

Экономист Алмас Чукин: инфляцияны төмендету үшін тауарлардың артық болуы керек деп санайды. Ал тауарлар тек екі көзден — отандық өндіріс пен импорттан келеді.

— Парадокс мынада, егер бізге қазір Ресейден арзан импорт келсе, инфляция уақытша төмендейді. Бірақ сонымен бірге біздің отандық өндірушілер де “құлайды”

Содан кейін отандық өндірушілер үшін жұмыс істеген адамдар ақшасыз қалады және олардың инфляцияда шаруасы болмайды”, – дейді ол.

Оның айтуынша, дағдарысқа қарсы шара ретінде мемлекеттің инфляцияға қарсы процестерге белсенді қатысуы болуы мүмкін.

— Ең бастысы, бұл белгілі ҮИИДМБ (Қазақстан Республикасын үдемелі индустриялық-инновациялық дамытудың мемлекеттік бағдарламасы) сияқты болмауы керек: мұндай бағдарламаның біріншісіне 15 миллиард, ал екіншісіне одан да ақша далаға кеткен, — деп түйіндеді ол.