Саясаткер Мұхтар Тайжан қалың қазақтың көкейінде жүрген дүниені көтерген екен. Ешкім бұл туралы ашып айта алмаған, алайда.
Тайжанның жазбасын оқып отырып, белгілі тарихшы Радик Темірғалиевтың мына бір сөзі еске түсті.
“Сталиндік және тұтастай алғанда, кеңестік жүйенің қуғын-сүргінінен кейінгі қазақтар мүлде басқа ұлт,”
– дейді ол.
Рас, бір жағынан.
Тайжан осы дүниені тура айтыпты.
“Ендеше, қазақты құтқаратын не? Ол – қазақылық”,
– дейді саясаткер.
– Мен бұл қорытындыға баяғыда келдім. Былай қарасаңыздар, жер мәселесі жайлы құрылған комиссия – ол да қазақ дәстүрі. Жалпы, ұлттық дау – жер дауы – пайда болғандықтан, қазақ халқы құрылтай құрды. Бүкіл елді аралап, халықтың пікірін біліп, шешім қабылдап жатырмыз. Ел аралап жүргендердің дерлігі – елге танымал тұлғалар, – дейді Тайжан.
Міне, Мұхтар Тайжан осындай ұстанымда. Неге?
Себебі,
қазақтар ғасырлар бойы демократиямен өмір сүрді. Хандарымызды сайладық, билеріміз тәуелсіз сот жұмысын атқарды. Ақындар халықтың сөзін сөйлеп билікке сын айтты.
“Бас кеспек болса да тіл кеспек жоқ,” – деген заң болған. Мемлекеттің ең маңызды мәселелерін жалпы ұлттық құрылтайда талқыға салатын бабаларымыз.
Яғни, мемлекетемізде қазақылық жеңсе,Қазақстанда демократия мен сөз еркіндігі деген ұғымдар күшейетін болады, ал жемқорлық жоғалады. Елімізде қазақылық жеңсе, ақсақалдар әдемі қартаяды, қыздар мен жігіттер абыройларын сақтап жүреді, қарасақалдар ел тірегі болып, еңбек атқарады. Билік халықтың қалауымен мемлекетті реттейді.
“Қазір біз Ресей империясының заңдары бойынша өмір сүріп жатырмыз”, – дейді Тайжан.
Бұған дәлел бар ма? Бар?
– Адал сайлау мен демократия жоқ, ақындардың тіпті, айтыста ауыздарын жауып жатыр. Сөз еркіндігі жойылып кетті, жемқорлық гүлденіп тұр. Бұл – қазаққа жат қоғамдық дәстүрлер, бұл – Ресей империясының дәстүрлері –
халықты құл (крепостной) санау, халықтың пікірін менсінбеу.
Мұхтар Тайжан халық Жер комиссиясының әр отырысын асыға күтеді деген сенімде. Себебі, бұл билік пен халықтың арасындағы әзіргі күнгі жалғыз көпір деп санайды. Мұнымен де келісеміз. Тайжан өзінің тұжырымын тұздықтай түсіпті.
– Айталық, Мәслихатта отырған депутаттарды кім біледі, кім таниды? Олар халықпен кездесіп жүр ме өзі? Әкімдер ше? Жоқ! Өткізіп жатса, тып-тыныш отыратын бюджет қызметкерлерін жинап, жиын өткізеді. Негізі билік халықтан алыстап кетті. Алайда бұл қазақылыққа жатпайды, бұл да бізге Ресейден жұққан.
Саясаткердің пікірінше, қазіргі Қазақстандағы жалғыз демократиялық орын ол – Жер комиссиясы.
– Иә, дәл солай. Себебі, ол қазақ тілінде және қазақы құрылтайдың дәстүрі бойынша өтіп жатыр. Ешкім ешкімнің сөзін бөлмейді, пікірталас ашық, халыққа айқын өтуде. Ақсақалдарды сыйлап отырмыз. Бұл кездейсоқ емес. Мәселен,
қазақ тілі – демократияның тілі, сөз еркіндігінің тілі, ал қазақ жиыны – ол демократияның жиыны.
Демократия, сөз еркіндігін күшейту үшін біз елімізде, әсіресе, билігімізде қазақылықты күшейткеніміз жөн, – деп түйіндейді Тайжан.
Оқырман сіз қалай ойлайсыз? Бұрынғы бабаларымызды ұмытпай арадағы байланысымызды қайта жалғау үшін не істеуіміз керек? Тұщымды пікір күтеміз.