Зейнетақы жинағын алу қызып жатыр: жанама әсерлері мен салдары

«Ештеңесіз қалудан» бас тартуға болады

30 қаңтарды қоса алғанда жалпы сомасы 212,6 млрд.теңгені құрайтын 38 507 өтінім мақұлданды және өңдеуге берілді.

— Зейнетақы жинақтарын бірнеше мәрте пайдалануға рұқсат берілді. Қазақстандықтар шекті мәннен асқан кез келген жинақтарын шешіп ала алады.

Яғни, зейнеткерлікке шыққан кезде салымшылардың шотында ең төменгі шекті сомаға тең жинақ болады

Өмір сүру ұзақтығының қазіргі деңгейінде бұл ақша аз, қалыпты және жайлы өмір сүру үшін бұл қаражат жеткіліксіз.

Әрине, көптеген зейнеткерлердің балалары мен туыстары бар, солар көмектесуі тиіс,  деп жалғастырды сарапшы:

— Алайда, әртүрлі жағдай болады. Зейнетке шыққанға дейін пайдаланылған қаражат қосымша табыс ретінде өсуі екіталай. Көбінесе, біздің отандастарымыз кәсіби инвесторлар емес, сондықтан олар ақшаны қажетіне жұмсайды. Зейнеткерлікке шыққаннан кейін мемлекеттен көмек күтпей, жинақтаған ақшасына жәйлі өмір сүргені жөн.

Қазақстандағы EXANTE халықаралық инвестициялық компаниясының сарапшысы Андрей Чеботарев әріптесімен келіседі:

— Ең төменгі шекті сома ең төменгі зейнетақымен есептелген. Көбісі зейнетке шыққанға дейінгі 20-30 жыл ішінде біраз қаражат жинап аламын деп үміттенеді. Мен осы үміттердің жүзеге асатынына және адамдар қаржылық сауатты болатынына және жыл сайын қосымша жинақтарын алып, қажеттіліктеріне жұмсап жібермейтініне сенгім келеді. Мұның соңы не болады?

Билік зейнетақы реформасын жасап, жүйені икемді және тиімді етеді, немесе біраз уақыттан кейін бұл бағдарлама тоқтатылады.

Бас тарту мүмкін емес ұсыныс

Адамдарды дүрбелеңге салмау үшін баламасын ұсыну жеткілікті. Соңғысы ретінде салықтық субсидияны қарастыруға болады.

Ғалым Хусаинов та дәл осындай тәсілді ұсынады:

— Адамдар өз табыстары есебінен тұрғын үй сатып алуға мүмкіндігі болуы тиіс. Мемлекет ресми түрде жұмыс істейтіндерді тұрғын үй сатып алуға салықтық субсидиямен марапаттай алады. Мысалы, пәтер құны 10 млн теңге тұрады делік, жалақысы айына ЖТС мен зейнетақы жарналарын ұстағанға дейін — 250 мың теңге болса, бұл жылына 3 млн теңге.

Қажетті сома жинақталғанға дейін мемлекет бұл ақшадан зейнетақы жарналарын ұстамайды.

Шын мәнінде, осы уақыт ішінде ол тұрғын үй құнының 1 млн теңгесін немесе 10%-ын субсидиялайды. Сондай-ақ, пайыздарды шегеру ұсынылады. Соңында тиімді мөлшерлеме 9%-ды құрайды.

Сарапшының пікірінше, бұл кез келген ресми түрде жұмыс істейтін азаматқа тұрғын үй сатып алу үшін жеңілдік алуға мүмкіндік береді:

— Бұл жылжымайтын мүлік бағасының өсуіне әсер етпейді және барлығына қолжетімді болады. Бұл әсіресе жастар үшін тиімді.

Чеботарев ұсынылған тәсілді назар аударуға тұрарлық деп бағалады:

— Әрине, қызықты мәселе. Рас, зейнетақы жинақтарын мерзімінен бұрын алудың іске қосылған тетігін онымен толық ауыстыруға болатынына күмәнім бар.

Ол сонымен қатар нарықты жандандыратын факторға тоқталды:

— Зейнетақы жинақтарын алуға рұқсат бердік, жылжымайтын мүлік сатып алуға арзан несие бердік. 2020 жылы орташа ипотекалық мөлшерлеме 8%-ды құрады – бұл Ұлттық банктің базалық пайызынан да төмен. Осылайша екінші деңгейлі тұрғын үй нарығы жандануда.

Сарапшы жеңілдіктерді айықтыру әдісі туралы да айтты:

— Әлемдегі жеңілдікпен несиелендіру бар жерлердің барлығында осындай механизм көзделіп отыр. Атап айтқанда, жеңілдік алғандар жылжымайтын мүлікті белгілі бір уақытқа дейін сата алмайды.

Бізде бес жыл. Салыстырмалы түрде айтсақ, Сингапурда жеңілдетілген баспана 99 жылға жалға беріледі

Осы уақыт ішінде адам мүлікті сату мүмкіндігінен айырылады және өзі сияқты жеңілдік алушыға бере алады.

Ақшаны беру уақытын соза тұрған дұрыс

Зейнетақы жинақтарын толық көлемде және бір мезгілде беруі дау туғызады.