Нұр-Сұлтан
Қазір
-9
Ертең
8
USD
490
+1.25
EUR
534
+3.36
RUB
4.99
-0.02

Зейнетақы ақшасы бизнесмендерге тыныштық бермей жатыр — сарапшы

145

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев жұртшылықтың қысымымен БЖЗҚ салымшыларына өз жинақтарын мерзімінен бұрын пайдалануға мүмкіндік беруге келіскеннен кейін экономистер мен қаржыгерлер бұл идеяның ақылға қонымсыздығы туралы бірден айтты.

“Бұл зейнетақы жинақтау стратегиясына қайшы келеді”, – деді олар.

Бірақ тұрғын үй проблемаларын шешудің балама көзінің кенеттен пайда болуына қуанғандар да болды. Мысалы, құрылыс бизнесі. Жаңа жылдың басынан бастап, іс жүзінде мерзімінен бұрын алу басталған кезде, ірі қалалардағы тұрғын үй нарығындағы бағалар кем дегенде 15%-ға өсті. “Жаңа мүмкіндіктер – жаңа бағалар!”,- деп құрылыс секторын қуанышқа бөлеп, өз ұсыныстарын да түзетті. Ал негізінде шаршы метрдің болашақ құнын олар жобалық жұмыстар кезінде-ақ белгілеп қоятын.

Ешқашан болмаған, енді міне

Жақында Денсаулық сақтау министрлігі зейнетақы ақшасына алуға болатын медициналық қызметтердің тізімін бекітті:

  • орфандық (сирек кездесетін) ауруларды дәрі-дәрмекпен қамтамасыз етуді қоса алғанда емдеу, сондай-ақ емдеу тактикасын айқындауға арналған диагностикалық зерттеулер;
  • стоматологиялық қызметтер (тістерді протездеу, имплантация);
  • операциядан кейінгі тыртықтар мен туа біткен ақауларды түзету мақсатында, сондай-ақ мастэктомиядан кейін реконструктивті және қалпына келтіру операциялары (пластикалық);
  • радионуклидтік және радиойодтерапия;
  • радиохирургиялық емдеу (гамма-пышақ, киберпышақ);
  • Протон терапиясы;
  • офтальмологиялық қызметтер (мүйізді коллагенді кросслинг, лазермен түзету).

Тұрғын үй мен денсаулық әр адамның ажырамас қажеттіліктері екендігінде күмән жоқ. Бірақ 16 ақпанда бизнесмен Нұрлан Смағұлов автокөлік сатып алуға да БЖЗҚ-дан мерзімінен бұрын алуға рұқсат беру жақсы болар еді деп мәлімдеді.

Оның айтуынша,

Қазақстандық автобизнес қауымдастығы Индустрия және инфрақұрылымдық даму министрлігіне автокөлік сатып алуға зейнетақы қаражатын пайдалану ұсынысымен жүгінді

Өз кезегінде ИИДМ бұл бастаманы Ұлттық экономика министрлігінің қарауына жіберді.

“БЖЗҚ ақшасы тек пәтер сатып алуға ғана емес, сонымен қатар Қазақстанда жасалған автокөліктерді сатып алуға да бағытталуы тиіс. Әрине, пәтер ең қажеттісі, бірақ бұл қазақстандықтар үшін көлікті жаңарту мүмкіндігі болар еді. Машина жасаушылар мен автокомпанияларға мұндай идея қызықты болады”, – деп түсіндірді Смағұлов.

Әрине, болады. Бұған дейін Смағұлов мырзаның бизнесіне БЖЗҚ активтері инвестицияланған болатын. Атап айтқанда, 2017 жылы кезекті “Мега” құрылысына.

Алайда сынның астында қалған ол енді зейнетақы ақшасымен жұмыс істегісі келмейтінін мәлімдеген

Үш жылдан кейін Нұрлан Смағұлов тағы да БЖЗҚ салымшыларының жинақтары туралы айта бастады.

Нан сұрамайды ғой

Әлеуметтік желілердегі қаржылық кеңесші Өркен Дінасылов салымшылардың ақшасын мерзімінен бұрын алу шешімін қатты сынға алды.

– Өркен, біздің болашақ зейнетақымыздың шығындар аясының кеңеюі неге әкеледі? 5 жылдан кейін БЖЗҚ арқылы донер ала бастаймыз ба?

– Мұның неге әкелетінін білмеймін. Елестетіп көріңізші, экономикада бос ақша болған жоқ, олар шоттарда жатты және оларды жеке дара пайдаланбады. Содан кейін олар көп мөлшерде пайда бола бастады. БЖЗҚ-дан мерзімінен бұрын алу түрінде 2,5 трлн теңге шығарылады. Барлық кәсіпкер осы ақшаға дәмеленіп қалды.

– Бірінші болып құрылысшылар бір бөлігін тістеді…

– Меніңше, жалпы осы құрылыс жобалары мен қаржы индустриясы осы ақшаға сүйеніп салынғандай. Енді автоөндірушілер бастады. Мұның неге әкелетінін ешкім білмейді, себебі ешкім есептемеген.

Буды басу үшін шешім қабылданды. Енді талқылауға тақырып табылды, адамдар енді нан сұрамайды, көрініс онсыз да бар

Бұл мерзімінен бұрын алу арқылы шешілетін жалғыз міндет. Ал елдің болашағы мен оның халқы үшін бұл апатты нәрсе.

— Шешім зейнетақы ақшасын басқарушы — Ұлттық банкпен талқылаусыз қабылданды деп ойлайсыз ба?

— Он рет талқыласаң да, белгілі бір әрекеттің болжамды әсерін есептеу керек. Мерзімінен бұрын алудың экономикаға, кіріске, қарттыққа қандай әсері болатыны пайызына дейін белгілі болуы тиіс. Мен мұндай есептеулерді еш жерден көрген жоқпын.

Қосылған құн — экономиканы құтқару

— Есептеулер бар болса да бізге олар туралы айтар ма еді?

— Мұндай шешімді дені сау адам қабылдамайды, себебі әсер ету көрсеткіштері алдын-ала теріс. Тек бизнес — құрылысшылар, қаржыгерлер, автокөлік жүргізушілері немесе сол сияқтылар пайда көреді.

– Әзірге автобизнес тек сұрап отыр. Үкімет келіседі деп ойлайсыз ба? Сіздің болжамды сценарийіңіз қандай?

— Білмеймін. Егер мен үкіметте болсам, мен мұндай идеямен тіпті табалдырықты аттатырмас едім. Бірақ үкімет қалай ойлайды, мен білмеймін.

– Жақсы жақтарын қарастырайық. Қазақстандық машина өндірісіне оң нәтиже береді. Адамдар жаңа автокөліктер сатып ала алады, елдің автопаркі жаңартылады.

– Одан не пайда? Қазақстандықтар жоғары сапалы машиналарды шетелден де сатып ала алады, кедендік баждармен мәселелерді шешсе жеткілікті.

Қазақстанда машина жинақтағаннан экономикамыз дамып кетті ме?

Бұл бизнеске тұтынушылар есебінен жақсы. Сонымен қатар, мемлекет үнемі субсидиялар, салық жеңілдіктерімен машина жасауға көмектеседі. Ал экономикға бұған не пайда? Қосымша қосылатын құн нөлге тең. Мәні неде?

– Зейнетақы ақшасы да босқа жатты ғой, экономикаға ешқандай пайда әкелмеді.

– Неліктен олар экономикаға пайда әкелуі керек? Зейнетақы ақшасының нақты міндеті бар — зейнеткерлерді қамтамасыз ету. Олардың істеп жатқаны қор мәселесі емес, басқарушылар мәселесі. Ол мұны істей алмайды.

Қате салым

– БЖЗҚ портфелінің басым бөлігі ұлттық бағалы қағаздарға инвестицияланады. Атап айтқанда, Қаржы министрлігінің. Яғни біздің шоттарымызға инвестициялық кіріс салық төлеушілер есебінен қамтамасыз етіледі.

– Иә, солай.

— Сонда бұл ақша қалай көбейеді?

– Қосымша құнды мемлекет немесе банктер емес, бизнес қалыптастырады. Кез-келген гаджет өндірушісін алыңыз. Оның иелігінде ештеңе тұрмайтын пластмассалар, темірлер, шынылар бар. Олар технологияны қосып, гаджеттерді жинайды да, қымбатқа сатады. Міне, қосылған құн. Ал зейнетақы ақшасының немесе банктердің қосымша құны қайда? Ол — жоқ.

– Зейнетақы қорында триллиондар жоқ деп көптен бері айтып жүрген адамдардың пікірі дұрыс шығар?

— Шындығында, біз елестеткендей онда ақша жоқ. Әлемнің бірде-бір зейнетақы қорында ақша жоқ. Себебі олардың барлығы бағалы қағаздар мен банктерге орналастырылған.

Бірақ бұл қарыздар. Біздің ақшамызды оларға қарызға берді. Сондай-ақ үлестік активтер бар — зейнетақы қоры қосымша құн құратын кәсіпорынның бір бөлігін, квазимемлекеттік мекемелерді сатып алған кезде. Бұл KEGOC немесе “Қазақтелеком” болсын.

Ал ақша бизнеске қарызға берілген кезде, егер ол бойынша пайыз бизнестің табыстылығынан жоғары болса, бірде-бір бизнес қарызға алмайтынын білу керек

Тиісінше, кез-келген борыштық қағаздарда бизнестің маржасы бар. Егер үлесті алуға болатын болса, неге борыштық активтерді алу керек? Өкінішке орай, бізде неге бұлай жасайтынымызды білмеймін. Не білмейді, не қаламайды.

Серіктестер жаңалықтары
© «365 Info», 2014–2024 info@365info.kz, +7 (727) 350-61-36
050013, ҚР, Алматы қ., «Керемет» ықшамауданы, 7 үй, 39 корпус, 472 кеңсе
Қате байқасаңыз, оны белгілеп Ctrl+Enter басыңыз