Ұн экспорты жарты миллиард доллар әкелді

Бұл ретте жеткізілімдердің нақты көлемі әлдеқайда аз — 9,5%-ға өсті. Егер 2019 жылдың 11 айында экспортқа 1 млн 413,8 мың тонна ұн кетсе, бір жылдан кейін – 1 млн 548,4 мың тонна. Бұл сатылатын ұнның орташа құнының тоннасына 229,3 доллардан 280,4 долларға дейін өскенін білдіреді.

Отандық ұн тартушылар үшін негізгі өткізу нарығы Ауғанстан болып табылады. Бұл жаққа 2020 жылдың қаңтар-қарашасында жалпы сомасы 293,3 млн доллар (67,6%) болатын барлық экспорттың 65,5%-ы өтті. Бұл ретте Ауған бағытына тәуелділік өсуде: бір жыл ішінде мәмілелер көлемі 48,1%-ға ұлғайды.

Жалғыз маңызды альтернатива Өзбекстан болып отыр. 11 айда сатудың жалпы көлемі 77,7 млн долларға 309,5 мың тоннаны құрады. Бұл ретте Оңтүстік көршіге жеткізілімнің нақты көлемі 11,5% -ға төмендеді, бірақ одан түскен табыс 15% -ға өсті.

Өсім бар, оң нәтиже жоқ

Экспорттың өсуі іс жүзінде өндірістің тоқырауы аясында жүріп жатыр. Ресми деректер бойынша, 2020 жылы республикада 3 млн 322,6 мың тонна ұн өндірілген. Бұл 2019 жылғы деңгейден 1,6% -ға немесе 50,8 мың тоннаға артық. Мұны табыс деп айту қиын, әсіресе өткен жылдармен салыстырғанда. Сонымен,

• 2018 жылы 4 млн 036,5 мың тонна ұн өндірілді
• 2017 – 4 млн 009,8 мың тонна
• 2016 – 4 млн 033,5 мың тонна
• 2015 – 3 млн 741,2 мың тонна
• 2014 – 3 млн 848,5 мың тонна
• 2013 – 3 млн 880,6 мың тонна

Өткен жылдың шілде айында өндіріс көлемі 222,2 мың тонна ұнды құрады. Бұл ең аз мән, кем дегенде 2013 жылдың басынан бастап. Өндірістің ең жоғары көрсеткіші қазан айында болды – 308,1 мың тонна. Соңғы 8 жылда бірде-бір рет ең жоғары айлық қуат соншалықты төмен болған жоқ.

Шикізат көбірек табыс әкеледі

11 айда бидай экспорты жалпы сомасы 999,9 млн долларға 4,8 млн тоннаны құрады. Ақшалай мәнде өткен жылмен салыстырғанда өсім — 8,9%. Бұл ретте сатылған бидайдың нақты көлемі 1,2% -ға төмендеді.

Негізгі өткізу нарықтары Өзбекстан ($535,4 млн, +57,7%) және Тәжікстан ($218 млн, +19,1%) болып отыр. Бұл ретте Түркіменстанға (40,4-тен 10,5 млн долларға дейін), Қытайға (84,1-ден 47,8 млн-ға дейін) және Түркияға (36,8-ден 2,3 млн-ға дейін) экспорттың төмендеуі байқалады.

Арпа экспорты 41,8% -ға төмендеді. Егер 2019 жылы қаңтар-қарашада шетелдік сатудан түскен табыс 259,1 млн долларды құраса, бір жылдан кейін – 150,7 млн. Физикалық көлем 1,4 млн тоннадан 848,1 мыңға дейін төмендеді.

Негізгі себеп – Иранға сатылымның төмендеуі, ол 2019-да экспорттық арпаның 90%-ын сатып алды. Бір жыл ішінде мәмілелер көлемі 229,2-ден 97,6 млн долларға дейін төмендеді. Бұл төмендеуді ішінара Қытай есебінен толтыруға мүмкіндік туды: осы бағыттағы сату 5,9 млн доллардан 32,9 млн долларға дейін ұлғайды.