Түркіменстанда билік бағаны төмендетуге мәжбүрлеуде, сөрелер бос қалуда – БАҚ шолуы

Лебап велаятының тұрғындары жаңа жыл мерекесі қарсаңында ет сатып ала алмайды. Барлық дерлік ет дүкендері жабылды. Қасапшылардың айтуынша,

мемлекет белгілеген баға – бір килограмм етке 30-35 манат, өзіндік құнынан да төмен

Олар үлкен шығындарға ұшырауда.

Кәсіпкерлердің пікірінше, еттің нақты бағасы өндіріс шығындарын ескере отырып, бір килограммы 150 манаттан төмен болмауы керек.

Марадағы кәсіпкерлер де шығынға ұшырауда және сауданы тоқтатуға мәжбүр.

24 желтоқсанда Азаттық тілшісі Мараға жем-шөп пен мал бағу бағасының өсуіне байланысты билік белгілеген ет бағасы оны өндіруге кететін шығындарды да өтемейтінін айтты. Бұл сатушыларды сауда жасаудан бас тартуға мәжбүр етуде, дүкендер мен супермаркеттердегі ет сөрелері бос қалуда.

Мемлекеттік БАҚ азық-түлік толы сөререлер мен бақытты сатып алушыларды көрсетуде

Лебап кәсіпкерлерінің айтуынша, вице-премьер Сердар Бердімұхамедовтың (президенттің ұлы) өңірге сапары қарсаңында ет сөрелерін толтыру үшін

ол барған базарларда сатушыларды ет бағасын килограмына 20 манаттан қоюға мәжбүрлеген

Президент ұлының Мараға сапары кезінде кафелер мен мейрамханаларға жұмыс істеуге тыйым салынды. Ұзақ уақыт бойы тамақты өзімен бірге алып кетуге сатумен айналысып келген жергілікті тамақтандыру мекемелері екі күн бойы жабық тұрған.

Елдің қаржы-экономикалық секторына жетекшілік ететін Түркіменстан президентінің ұлы Сердар Бердімұхамедов 20-23 желтоқсан аралығында Балқан, Дашогуз, Лебап, Мары велаяттарында болып, жергілікті базарларды аралады. Сапарды баяндаған мемлекеттік теледидар,

төмен бағамен сатылатын өнімдерге толы сауда қатарларын, сондай-ақ үкіметтің саясатын мақтаған сатушылар мен сатып алушыларды көрсетті

Балқан мен Дашогузден кейін Сердар Бердімұхамедов Лебап және Мары базарларына барды.

Азық-түлік саласы кіші Бердімұхамедовтың назарында. 2021 жылдың мамырында ол  азық-түлікке алуға тұрған адамдардың кезегі Президенттің имиджіне нұқсан келтіретінін мәлімдеді. Содан кейін Ашхабадта кезек жойылды. Бұл ретте елордада және жалпы ел бойынша азық-түлік тапшылығы шиеленісе түсуде.

Кәсіпкерлерге қазіргі қысым коронавирустық пандемияға байланысты шамамен төрт айға созылған қатаң шектеулерді жеңілдету аясында жалғасуда.

Мақта соғысы және құлдық еңбек

Халықаралық мақта науқаны (мақта кампаниясы) Еуропалық комиссияны Түркіменстанның мақта экспортына тыйым салуға шақырды. Ұйым ЕО Президенті Урсула фон дер Ляйенге хат жолдады.

“Түркіменстандағы жағдай импортқа шұғыл тыйым салуды талап ететіні анық. Түркіменстаннан келген мақта бар барлық өнімдер мәжбүрлі еңбектің өнімі. Жыл сайын мақта жинау кезінде Түркіменстан Үкіметі

он мыңдаған мемлекеттік сектор қызметкерлерін мақта жинауға мәжбүр етеді және мемлекеттік қызметкерлерден егін шығындарын төлеу үшін ақша алады

Үкімет мақта өндірісін толығымен бақылайды және фермерлер жазалау қаупінен, жерінен айырылудан қорыққандықтан, ресми өндірістік квоталарды ұстануы тиіс”, — делінген “Мақта науқаны” халықаралық коалициясының хатында.

Бұрын Turkmen.news басылымы хабарлағандай, Еуропарламенттің 300-ден астам депутаты “түрікмен және ұйғыр құлдығы нәтижесінде” өндірілген тауарларды Еуропалық Одаққа әкелуге тыйым салуға шақырды.

“Мәжбүрлі еңбек арқылы өндірілген өнімді Еуропа елдеріне әкелуге тыйым салатын заң Түркіменстан Үкіметіне мақта өндірісінде мәжбүрлі еңбекті пайдаланудың мемлекеттік жүйесін реформалау мақсатында қысым көрсету үшін өте маңызды”, – делінген халықаралық ұйымның хатында.

Сондай-ақ, хат авторлары Түркіменстанның өнімдеріне тыйым салу тез арада жүзеге асуы керек екенін атап өтті. Сондай-ақ, елде жағдайды ашық бағалайтын және қалыпты еңбек жағдайларын талап ете алатын азаматтық қоғам жоқ екендігі атап өтілді.

Түркімен мақтасы әлемдік нарықтарға Түркия арқылы енеді

Global Trade мәліметтері бойынша, 2020 жылы ЕО 7,5 миллион еуродан астам сомада мақта импорттады және басқа тәсілдермен экспортталатын түрікмен мақта өнімдерін есептемегенде, Түркіменстаннан тікелей 5 миллион еуро тоқыма өнімдерін экспорттады.

Хат авторлары атап өткендей, зерттеулердің көрсеткені

түрік тоқыма өндірісі – түрікмен мақтасынан жасалған өнімдердің бастапқы шлюзі болып табылады

“Бұл ЕО-да тоқыма және тоқыма компанияларының жеткізілім тізбегіне ерекше қауіп төндіреді, өйткені Түркия ЕО-да тоқыма өнімдерінің үшінші ірі жеткізушісі болып табылады. ЕО-ға түрік экспортының 20%-ы тоқыма бұйымдары болып табылады, бұл түрікмен мақта өнімдерін ЕО-да сатуға мүмкіндік береді және Түркіменстан Үкіметі мен мемлекеттің мәжбүрлі еңбек жүйесінің жазасыз қалуының қолайсыз деңгейін қамтамасыз етеді”.

Халықаралық ұйымдар бұған дейін Түркіменстанның ел ішінде өндірілген мақта мен мақта өнімдерін Түркия арқылы әлемдік нарықтарға экспорттайтынын хабарлаған болатын.

Адам құқықтары және құлдыққа қарсы жаһандық ұйым Anti-Slavery International жариялаған есепте, атап айтқанда 2019 жылы, Түркіменстан жыл сайын Түркияға 300 миллион доллардан астам мақта мен оның өнімдерін экспорттайды делінген.

2016 жылы H&M, Espirit, Adidas, IKEA және т.б. сияқты ірі әлемдік брендтер түрікмен мақтасын пайдаланудан бас тартты.

2018 жылдың мамыр айында АҚШ шекара және кеден қызметі Түркіменстанда өндірілген мақтаның барлық түрлерін, сондай-ақ осы елде өндірілген мақтадан жасалған кез-келген өнімді әкелуге тыйым салды. Тыйым әлі де күшінде.

Халықаралық құқық қорғау топтары Түркіменстанның мақта өнеркәсібінде мәжбүрлі еңбекті қолдануын үнемі сынға алады. Үкімет сынға ресми түрде түсініктеме бермейді.

Өлең жазбағаны дұрыс болар еді

Лебап уәлаятында мектептер, ауруханалар, денсаулық сақтау үйлері және ауылдық дәрігерлік пункттер өз қызметкерлеріне Президент Гурбангулы Бердімұхамедовтың жаңа өлеңі басылған плакаттар мен оның жаңа портреттерін сатып алуды міндеттеді. Ол үшін қызметкерлерден 40 манат жинап алады.

– Аркадаг өлең жазбаса дұрыс болар еді, енді біз Құдайдан осыны сұрап, дұға етеміз”, — дейді Лебап мұғалімі.

Президент пен оның жақын туыстарының жеке басы ұлықталған Түркіменстанда көптеген жылдардан бері бюджеттік ұйымдардың қызметкерлері Президенттің портреттері мен өзі жазған делінген кітаптарын сатып алуға мәжбүр болуда.

Кейде Бердімұхамедов кітаптарын сатудан түскен ақша есебінен қайырымдылық түскі ас ұйымдастырады.

Плакаттарды басып шығару үшін Түркіменабад типографиясы тәулік бойы жұмыс істейді.