Түркімен шежіресі: тағы да азық-түлік жетіспеуде, нан үшін жаға жыртысқан жұрт

Марыда нан алуға кезек таңертеңгі сағат төрттен бастап жинала бастайды, сатылымның басталуын бірнеше сағат күтуге тура келеді. Шаршаған әрі жаураған адамдар арасында бірін-бірі итеріп қысу мен төбелес те болып тұрады.

Бір күні таңғы сағат 6-да кезекте жүзден астам адам тұрды. Көп ұзамай басталған нан тез бітіп қалды.

Барлығы бір ғана наннан алса да, жартысы нан ала алмады

Бұл наразылық тудырды және соңы төбелеске ұласты.

Нан сатып алған сатып алушылар бір манат тұратын бір наннан алды. Бірнеше күн бұрын екі наннан, әрқайсысын 0,5 Манаттан сатқан болатын.

– Көбісі ашулана бастады, бір-бірін кінәлады және кім бұрын келгенін айтып дауласты. Кезекті бұзды деген айып тақты. Содан кейін адамдар дүкенге кіріп, сатушыны соққыға жыққан.

Сатушы дүкенге 60 нан ғана келгенін, сол сатылғанын айтып ақталуға тырысты

Ол денсаулығына байланысты кезекте тұра алмайтын егде жастағы зейнеткерлерге бес нан қалдырғанын айтты”, — дейді куәгер.

Сатып алушылар дүкен басқа өнімдерді субсидияланған бағамен сатпайтынына наразылық білдірді. Ондай тауарларды сатып алу үшін тұрғындар тұрғылықты жері бойынша мемлекеттік дүкендерге баруы керек. Коммерциялық дүкендерде азық-түлік бағасы бірнеше есе жоғары.

Ашхабад гүлденген тәрізді көрінеді, бірақ тек сырттай ғана

Субсидияланған бағамен сатылатын азық-түлік тапшылығы көрші Лебап велаятында да сақталуда.

Желтоқсан айының басынан бастап жергілікті тұрғындар азық-түлік үлесін ала алмаған

Әдетте субсидияланған азық-түлік айдың бірінші онкүндігінде таратылатын. Билік кешіктіру себебін түсіндірмесе де, халық арасында азық-түлік мүлдем болмай ма деген алаңдаушылық бар.

Түркіменстанның астанасында азық-түлікпен қамтамасыз ету қолайлы болып көрінеді.

Өңірлерден айырмашылығы, Ашхабадта тұрғындар үйге әкелетін кезекті азық-түлік үлестерін алды

Дереккөздердің айтуынша, азық-түлік жиынтығы екі килограмм тауық етінен (төрт дана), бір бөтелке өсімдік майынан, бір килограмм қанттан және 20 жұмыртқадан тұрады. Тауарлар мемлекеттік баға бойынша сатылады, бірақ бұл жолы жиынтықтың құны бұрынғыға қарағанда әлдеқайда жоғары. Бұрын барлық азық-түлік бағасы 55-60 Манат болатын.

– Бағалар өскен жоқ, тек бәрін бірден берді. Жұмыртқалар азық-түлік жиынтығының қымбаттауына әсер етті. Бұған дейін олар он күн бұрын әкелінді, бірақ ол кезде жұмыртқалар болмады, олар кейінірек әкелінді”, — дейді дереккөз.

Ешкім әкелінген тауарларға түбіртектер мен чектер бермейді.

Ашхабадта субсидияланған өнімдерді үйге жеткізіп беру 2021 жылдың мамыр айында — Президенттің ұлы Сердар Бердімұхамедов дүкендердегі кезектер Президенттің имиджін бұзатынын айтқаннан кейін басталды.

Стандартты өнімдер жиынтығы бар азық-түлік әр пәтерге беріледі. Пәтерде тіркелген алты адамнан асатын отбасылар екі пайк алады.

Көп балалы отбасылар тек төлқұжаттарын ғана емес, сонымен қатар барлық тұрғындар тіркелген үй кітабының көшірмесін ұсынады

Үзінді көшірмені отбасының кез келген мүшесі ала алады, бірақ тіркеу белгісі бар төлқұжат қажет.

Азық-түлік алу үшін алдымен тұрмыстық химияны сатып алуы керек

Ашхабад базарларының бірінде кезекте тұрған ет сатып алушылар арасында төбелес орын алды.

Кезекте кемінде бірнеше жүз адам тұрған

Қала билігі мен базар басшылығы оқиғаға түсініктеме бермеді. Бірақ олар бұл жағдайға базарда субсидияланған бағамен сатуды тоқтату арқылы жауап берді. Кейін ол қайта басталды.

Кезекте тұрған куәгерлерінің айтуынша, полиция қызметкерлері: “Президент сендерге жақсылық жасап отыр, ал сендер ризашылық білдірудің орнына, кезекте тұрып, төбелес шығарасыңдар”, – деген. Полицейлердің айтуынша, дәл сол себепті базарда халық үшін қолжетімді, мемлекет субсидиялаған бағамен ет пен тауық етін сату тоқтатылды.

Сатып алушылар арасында дау-дамайға айналған сиыр еті мен тауық етінің бір килограмы 34 және 21 манаттан жеңілдікпен сатылған. Коммерциялық дүкендерде бір килограмм тауық етінің бағасы 55-тен 80 манатқа дейін.

Бірнеше күн бұрын Ашхабад базарларында бір килограм тауық етін 25 Манаттан, ал бір жұмыртқаны бір Манаттан сата бастады.

Оларды таңертең ертемен сата бастайды және таңғы 8-ге қарай аяқталады

Оған адамдардың үлкен кезегі жиналады.

Мемлекеттік бағада 1 манаттан жұмыртқалар кейбір коммерциялық дүкендерде де сатылады. Бірақ көбінесе қосымша басқа тауарларды сатып алуы керек. Сонымен бірге полиция дүкеннің алдындағы ұзын-сонар кезекті таратып жіберді.

– Көп адам жиналды, оларды полиция таратып жіберді. Жұмыртқа сатып алуға тұрған кезде, дүкен 50 манатқа басқа өнімдерді немесе тұрмыстық химикаттарды сатып алуы керектігін, сонда ғана 30 жұмыртқаны бір манаттан ала алатынын айтты. Көбісі кетіп қалды, – дейді оқиға куәгері.

Қолма-қол ақша да жетіспейді

Түркіменабад билігі (Лебап велаяттың әкімшілік орталығы) қала бойынша мемлекеттік мекемелер ғимараттарының алдына жаңа жылдық шыршалар орнатып, көшелерді электр гирляндаларымен безендіруде. Қала тұрғындары да мерекеге дайындалуда.

Көптеген адамдар жаңа жылдық дастарханға азық-түлік сатып алу үшін банкоматтарға асыққанымен, онда ақша жоқ екені анықталуда

Портал қазір Түркіменабадта банкоматтар тек банк ғимараттарында ғана жұмыс істеп тұрғанын мәлімдеді. Орталық банк филиалдарға қолма-қол ақшаны шектеулі мөлшерде бөледі. Банк картасынан бір уақытта 800 манаттан артық (Орталық банк бағамы бойынша $228,5 немесе қара нарық бағамы бойынша шамамен $34) алуға болмайды.

Пластикалық карталардан ақша алу мүмкіндігін күту бірнеше күнге созылуы мүмкін. Кезекке тұруға тілек білдірушілер тізімге жазылады және қайта жазылуға да мәжбүр. Банкноттар тез аяқталуда.

Орташа алғанда, әр банктің алдында 400-ге жуық адам жиналады, олардың тек 150-ден астамы ақшасын ала алады

Осылайша, 800 Манат алу үшін қала тұрғындары бірнеше күн кезекте тұруға мәжбүр.

Өткен жылдардан айырмашылығы, 2021 жылы жетіспейтін өнімдерді субсидияланған бағамен сатып алуға болатын мерекелік базарлар жоқ.

Түркіменстанда банкоматтарда қолма-қол ақшаның жетіспеушілігі азық-түлік тапшылығымен қатар шамамен үш жыл бұрын пайда болды. Осы кезеңде Коммуналдық қызметтерге жеңілдіктер алынып тасталды, жұмыс орындарын жаппай қысқарту жүргізілді, халыққа азық-түлік рационын сатуға шектеулер енгізілді.

Коронавирустық пандемия қиындықты одан әрі ушықтырды. Жаппай жұмыссыздық, жалақының, зейнетақы мен жәрдемақылардың кешіктірілуі және осының бәрі бағаның өсуі аясында халықтың әлеуметтік мәселелерін шиеленістіріп, азаматтардың өмір сүру деңгейінің күрт төмендеуіне әкелді.

Ел басшылығы экономикалық дағдарысты мойындамайды және халықтың басындағы қиындықтарға түсініктеме бермейді

3 желтоқсанда Түркіменстан президенті Гурбангулы Бердімұхамедов өзінің ұлы, вице-премьер Сердар Бердімұхамедов ұсынған “дағдарысқа қарсы бағдарламаны” бекітті.