Теңге арзандай береді, бірақ соншалықты тез емес — экономистердің 2022 жылға болжамдары

Инфляцияны мақсатты дәлізге жеткізу мүмкін болмады

Авторлар 2021 жылдың қорытындысы бойынша экономика “пандемияға дейінгі деңгейден сенімді түрде асып түседі” деп мәлімдейді.

2021 жылдың ортасында ЖІӨ 2019 жылдың IV тоқсанының деңгейіне жетті. Агенттікте жалпы жыл қорытындысы бойынша ЖІӨ 3,8%-ға артады деп есептейді. Бірақ бұл 2,5 жылы 2020% құлағаннан кейін болады. Яғни, “төмен базаның әсері” бар.

Жыл ішінде тұтыну бағалары индексінің өсуі жеделдеді.

— Бұл көп жағдайда

тауар нарықтарындағы теңгерімсіздіктер, әлемдік көлік желілеріндегі іркілістер және ішінара өткен жылдың төмен базасының әсерінен

болып отыр.

2021 жылы азық-түліктің ішкі және сыртқы бағасы ауа-райының қолайсыздығына және халықаралық қозғалысқа шектеулерге байланысты өсті. Жаһандық нарықтарда іскерлік белсенділіктің қалпына келуі және ауа райының қолайсыздығы (ыстық жаз, ерте қыс) салдарынан энергия ресурстары қымбаттады, — деп санайды банк сарапшылары.

Ішкі бағаларға сауда серіктестері елдеріндегі инфляцияның өсуі де қысым көрсетуде. Сондай-ақ, темекі өнімдеріне акциздердің артуы, білім беру қызметтері құнының және коммуналдық қызметтер тарифтерінің өсуі ықпал етті.

Авторлар

2021 жылдың соңында инфляция жоғары базаның әсерінен баяулай бастайды және жыл қорытындысы бойынша 8,4% деңгейінде қалыптасады

деп болжайды.

Теңге біршама әлсіреді, бірақ әзірше берілмеуде

Отандық валюта аздап тұрақтанды. Дәлірек айтқанда, арзандау баяулады.

— Теңге 2021 жылы шетелдегі экономикалық белсенділіктің жақсаруы аясында қолдау тапты, – деп атап өтті авторлар.

Экспорттың өсуі импорт көрсеткіштерінен асып түсті, нәтижесінде 2021 жылғы қаңтар-тамызда сауданың оң сальдосы 12,1 млрд-қа дейін өсті (2020 жылғы 7,4 млрд АҚШ долларынан). Бұған әлемдік нарықтардағы металл мен өнім бағасының өсуі де ықпал етті. Авторлар

2021 жылдың IV тоқсанында экспорттың өсу қарқыны одан әрі өсуі мүмкін

деп санайды.

Бұған мұнай өндіру көлемін қалпына келтіру және әлемдегі энергия ресурстарының жалпы қымбаттауы ықпал етеді деген пікірде.

Сонымен қатар, Ұлттық қордан транштар да отандық валютаға қолдау болды.

Екінші жағынан, жаһандық қаржы нарықтарындағы ахуал, шетел валютасына ішкі сұраныстың өсуі және сауда серіктестерімен салыстырғанда инфляцияның жоғары болуы нығайтуға кедергі келтірді.

— Нәтижесінде теңге қараша айының ортасына қарай жыл басынан бері долларға қатысты 2,1%-ға әлсіреді (2020 жылы — 10,4%). Қарашаның ортасына дейін ҚР ҰБ валюталық интервенция жүргізген жоқ,

ал бір жыл бұрын ҚР ҰБ шетел валютасын таза сату көлемі 1,9 млн АҚШ долларын құрады,

— деп жазады авторлар.

Базалық мөлшерлеме 2021 жылы қазанда 0,25 п.т. — 9,75% – ға дейін өсті. Бұл жыл басынан бергі үшінші өсім. 2021 жылдың екінші жартысында инфляциялық тәуекелдер күшейе бастады, ал экономиканың өсуі орнықты сипат алды.

— Бұл жағдай Ұлттық Банктің дезинфляциялық ақша-кредит саясатын жүргізу кеңістігін ұлғайтты. Баға қысымы сыртқы және ішкі факторларға байланысты қалыптасады. Реттеушінің бағалауы бойынша инфляция 2021 жылы 7,5–8,5% болжамды диапазоннан асып түседі.

ҚР ҰБ өз болжамдарын қайта қарады және проинфляциялық факторлардың әсері ұзаққа созылады деп санайды,

– делінген баяндамада.

Бұл ретте авторлар 2021 жылы желтоқсанда базалық мөлшерлеме тағы да 0,25 п.т. — 10%-ға дейін көтерілуі мүмкін екенін жоққа шығармайды.

Бюджет тапшылығы біртіндеп төмендеуде

2021 жылдың тоғыз айының қорытындысы бойынша мемлекеттік бюджет тапшылығы 1,7 трлн теңгені құрады. Бұл 2020 жылдың сәйкес кезеңіндегі деңгейден 12,5%-ға аз. Іскерлік белсенділік пен экспорттық тауарлар бағасының өсуі нәтижесінде салық түсімдері де өсті.

Ұлттық қордан кірістердің номиналды өсуіне трансферттің салымы 2020 жылмен салыстырғанда төмендеді, бірақ 2019 жылғы қаңтар-қыркүйектегі деңгейден әлі де 1,3 есе жоғары.

2021 жылы шығыстардың номиналды өсу қарқыны 2,9 жылмен салыстырғанда 2020 есе баяулады.

— Үкімет жоспарына сәйкес,

биылдың қорытындысы бойынша бюджет тапшылығы ЖІӨ-нің 3,5%-ын құрайды, бұл 2020 жылдың көрсеткішінен ЖІӨ-нің 0,5%-на аз

Біздің бағалауымыз бойынша, салық-бюджет саясатының экономикалық өсуге қосқан үлесі 0,3 п.т. төмендейді, — деп санайды авторлар.

2021 жылғы 1 қазандағы жағдай бойынша мемлекеттік қарыз жыл басынан бері 4,6%-ға ұлғайып, 51,3 млрд АҚШ долларын құрады.

Жалғасы бар