Шарманов: Қазақстандық вакцина күрделі технологияға байланысты қымбат болады

Денсаулық сақтау министрлігі Медициналық және фармацевтикалық бақылау комитеті төрағасының орынбасарының міндетін атқарушы Нұрлыбек Асылбековтың айтуынша, ведомство қазақстандықтар үшін әлемде мақұлданған барлық вакциналардың қолжетімді болуы үшін жұмыс істеуде. Бірақ ең сенімді қол жетімдісі жоғары дайындық деңгейіндегі kazcovid-in және ресейлік “Спутник V” вакцинасы бар деп атап өтті Асылбеков.

Қаңтар айының басында Денсаулық сақтау министрі Алексей Цой Pfizer/BioNTech вакцинасы Қазақстанда 2021 жылдың екінші жартыжылдығында пайда болуы мүмкін екенін хабарлады. 2020 жылдың желтоқсанындағы жағдай бойынша әртүрлі медициналық мекемелер мен фармацевтикалық компаниялар 200-ден астам ықтимал вакциналарды әзірлеуде. 63 препаратқа арналған адам сынақтары басталды.

Сынақтардың үшінші кезеңі

Иммунолог, Профилактикалық медицина академиясының президенті Алмаз Шарманов әзірге қазақстандық вакцинаны жаппай өндірудің қауіпсіздігі мен мерзімі туралы айту қиын дейді. Бұл KazCOVID-in туралы толық ақпараттың тапшылығына байланысты:

— Бұл инактивацияланған вакцина түріне жатады. Бұл сыналған технология. Ол басқа вакциналарды жасау үшін жиі қолданылды. KazCOVID-in клиникалық сынақтардың бірінші және екінші кезеңдерінен өтті. Қазір 3 мың еріктіде үшінші кезең өткізілуде. Егер бәрі ойдағыдай болса, вакцина шамамен 2021 жылдың наурыз-сәуір айларында дайын болады.

— Вакцинаның бағасы қандай болады. Кейбір тексерілмеген мәліметтерге сәйкес, “Спутник V” вакцинасының бір дозасы $10, Pfizer компаниясының вакцинасы — €15, Moderna — $25-37 шамасында болады дейді. Сіздің ойыңызша, қазақстандық вакцина қанша тұруы мүмкін?

— Міне, сіз басқа вакциналардың нақты бағаларын өзіңізде атай алмайсыз. Мен де kazcovid-in бағасын нақты айта алмаймын. Мен тек оны өндірудің қымбат екенін ғана айта аламын. Бұл немен байланысты? Өндірушілер алдымен тірі вакцинамен жұмыс істеуі керек, содан кейін оны инактивациялауы керек. Технология күрделі болғандықтан ол көп қаражатты қажет етеді, түпкілікті өнім арзан бола алмайды.

Вакцинаны уақытша тіркеу

— Біздің денсаулық сақтау министрлігі қазақстандық вакцинаны уақытша тіркеді. Көптеген оқырмандарда бұның не екені туралы сұрақ пайда болды? 

— KazCOVID-in вакцинасының уақытша тіркеуіне келетін болсақ, бұл қалыпты жағдай. Вакциналар бірден тіркелмейді. Әдетте, ол жедел қолдану үшін ғана беріледі. Белгілі бір уақыттан кейін оларға ұзақ мерзімді тіркеу беріледі. Бұл әдеттегі әлемдік тәжірибе. АҚШ мемлекеті Pfizer вакцинасын шұғыл пайдалану үшін уақытша тіркеуді берді.

Біздің вакцина ресей вакцинасынан қалай ерекшеленеді

— “Спутник V” Қарағандыда жаппай өндірілетіні туралы ақпарат болды. Ресейлік вакцинаның қазақстандық вакцинадан несімен ерекшеленетінін түсіндіре аласыз ба?

— Ол векторлық вакцина. Аденовирус тасымалдаушы ретінде қолданылады. Ағзаға түскеннен кейін ол аурудың белгілерін тудырады. Онда генетикалық модификация жүреді, жасушалар коронавируспен күресу үшін антиденелер шығара бастайды. Бұл салыстырмалы түрде жаңа технология. Бұл технология Эбола вакцинасын жасау кезінде қолданылған.

— “Спутник V” бойынша сұрақтар қалған жоқ деп айтуға бола ма?

— Вакцинаның клиникалық сынақтарының нәтижелері The Lancet мамандандырылған журналында жарияланды. Бұл әлемдегі ең беделді журналдардың бірі екенін атап өткім келеді. Бірақ, басқа елдердің ғалымдарының арасында шағымдар болды. Олар бұл жарияланымның транспарентты екеніне күмән келтірді. Дегенмен, вакцинаны жасаушылар оның тиімділігін 90% – дан жоғары бағалайды және қауіпсіз деп санайды. Мен басқа ештеңе қоса алмаймын.

Вакцинацияның тиімділігі туралы

— Сіз өзіңіз вакцинациялауға барасыз ба?

— Жаппай вакцинация мәселесі өте күрделі. Бүкіл әлемдегі сияқты, Қазақстанда да кез келген вакцинацияны қабылдамайтын антивакс қозғалысы бар. Онымен де санасуға тура келеді. Бірақ, мен халықтың көп бөлігі вакцина салдыратынына сенгім келеді.

Мен мұндай мүмкіндік бар екенін білген кезде міндетті түрде вакцина аламын.

Вакцинациядан кейін ғана пайда болатын ұжымдық иммунитет болмаса, ауруды жеңу мүмкін емес. Бұл менің түйген түйінім.

— Вакциналардың қайсысын ең тиімді деп санайсыз?

— Жеке тұлға ретінде жауап берейін. Менің ойымша, ең тиімдісі — Pfizer және Moderna компанияларының вакциналары. Біріншісі сынақтар кезінде 95% тиімділікті көрсетті. Екіншісінде қарапайым логистика бар. Оны Pfizer вакцинасы сияқты қатты мұздатудың қажеті жоқ.

Коронавирус суықтың жеңіл түріне айналады

— Адамдардың пандемияға реакциясын белгілі бір кезеңдерге бөлуге болады. Басында ешкім ештеңеден қорықпады және ковидке сенбеушілер көп болды. Содан кейін адамдар оның не екенін түсіне алмайтын кезең келді. Бүгінде бәрі бәрінен қорқады, әсіресе ковидтен. Осы кезде Британдық штаммның пайда болуы аздап дүрбелең тудырды…

— Вирус үнемі өзгеріп отырады. Ол өте тұрақсыз және әлеуметтік ортада өмір сүруге тырысады. Түсінікті болу үшін: вирус — бұл генетикалық материалдың бір бөлігі, атап айтқанда РНҚ молекуласы. Мутация процесінде ол өзінің қасиеттерін өзгертеді. Бірақ жаппай вакцинациямен вирустар дами бастайды және әлсіреуі мүмкін. Проблемалар олардың жұқпалы деңгейінің жоғарылауымен туындауы мүмкін. Дәл қазір Британдық штамммен осындай жағдай туындап отыр. Адамдардың жұқтыру көптеп болуы мүмкін, бірақ адам өлімі аз болады деп үміттенемін.

— Қазіргі бар вакциналар Британдық штаммға қарсы жұмыс істей ме?

— Әрине, істейтін болады. Жақында Pfizer вакцинасы Британдық мутантқа қарсы өзінің тиімділігін сақтайды деген жазба жарияланды. Басқа вакциналарда жарамды болады деп сенемін. Негізінде, вирус мутацияға ұшырады, бірақ ол өзінің негізгі ақуыздық құраушысын толығымен өзгерте алған жоқ.

— Болашақта коронавируспен не болады?

— Жаппай вакцинациядан кейін ол әдеттегі маусымдық инфекцияға айналады. Шамамен қазіргі тұмау сияқты болады.

Бұл балаларда суық тию түрінде жиі кездесуі мүмкін.

Бұрын әртүрлі вирустармен солай болған. Коронавирус, әрине, ерекшелік емес.