Сақтандыру нарығы Ресейге қарсы санкцияларға байланысты қайта форматтауды талап етеді

Ресейге рейстер тоқтайтынын мемлекет бақылайтын басқа қазақстандық тасымалдаушы Qazaq Air де мәлімдеді. Алайда бұл авиакомпанияға Ресей аумағында өз ұшуларын сақтандыру мәселесін шешу үшін бір күн ғана қажет болды. Ал Ресейге рейстерді орындайтын SCAT жеке авиатасымалдаушысы сақтандырумен байланысты мәселелер туындағаны туралы жақ ашпады.

Санкциялық авианарықтың осал жері

Алайда, шетелдік БАҚ-тың хабарлауынша, мұндай проблема әлі де бар. Мысалы, батыстың қатаң қаржылық санкциялары енгізілгеннен кейін толыққанды авиациялық сақтандыру мен қайта сақтандырудан туындаған қиындықтарға байланысты Әзірбайжан авиакомпаниялары Ресейге ұшуды тоқтата тұратыны белгілі болды.

Ресейлік талдаушылар атап өткендей, Халықаралық қайта сақтандыру Батыс санкциялары енгізілгеннен кейін Ресей сақтандырушылары үшін осал тұсына айналды. Нәтижесі Ресей Банкі мен ол бақылайтын “Ресей ұлттық қайта сақтандыру компаниясының” қолдауымен көршілес елдің барлық қайта сақтандыру нарығын толық қайта форматтау жасалуы мүмкін.

Халықаралық рейстердегі әуе тасымалдаушыларының жауапкершілігі негізінен халықаралық конвенциялармен қарастырылған — 1929 жылғы Варшава ИКАО, 1952 жылғы Римдік және 1999 жылғы Монреальдық.

Шетелге ұшқан кезде авиатасымалдаушының азаматтық жауапкершілігін сақтандыру міндетті болып табылады, ал сақтандыру сомалары долларлық баламада елеулі соманы құрайтындықтан, ұлттық сақтандырушыларға тәуекелдерді халықаралық қайта сақтандыруға тура келеді.

Аса қиындықсыз?

Қаржы реттеушісі — Қаржы нарығын дамыту және реттеу агенттігінің (ҚНДжРА) деректеріне қарағанда, Қазақстанның сақтандыру нарығының қазіргі жағдайы туралы отандық сақтандырушылар тәуекелдерді шетелдік әріптестерінде қайта сақтандыру кезінде ерекше проблемаларға тап болған жоқ.

Өткен жылдың қорытындысы бойынша қайта сақтандыруға берілген сақтандыру сыйлықақыларының көлемі 107 млрд 157 млн теңгені немесе жиналған сақтандыру сыйлықақыларының жиынтық көлемінің 15,3%-ын құрады. Бұл ретте Қазақстанның бейрезиденттеріне қайта сақтандыруға берілген сақтандыру сыйлықақыларының 91,6%-ы қайта сақтандыруға берілді.

Қайта сақтандыру шарттары бойынша сақтандыру (қайта сақтандыру) ұйымдары қабылдаған сақтандыру сыйлықақыларының жалпы сомасы 69 млрд 321 млн теңгені құрады. Бұл ретте Қазақстанның резидент еместерінен қайта сақтандыруға қабылданған сақтандыру сыйлықақыларының сомасы 60 млрд 695 млн теңгені, ал қайта сақтандыруға берілген тәуекелдер бойынша шығыстарды өтеу 6 млрд 724 млн теңгені немесе жиынтық сақтандыру төлемдерінің 5,3%-ын құрады.

Қайта сақтандыруға берілген сақтандыру сыйлықақыларының және қайта сақтандырушыдан өтеудің құрылымы

Қайта сақтандыруға және қайта сақтандырушыдан өтеуге берілген сақтандыру сыйлықақыларының басым бөлігі 2021 жылы “жалпы сақтандыру” саласына тиесілі болды — 2020 жылға қарай 16,9% өсіммен 102 млрд 228 млн теңге.

Бұл қосындыдан резидент еместерге 96 млрд 356 млн (94,3%), ал отандық сақтандырушыларға – 5 млрд 872 млн теңге (5,7%) тиесілі болды. Алайда, бұл ретте біріншісінде 14,6%-ға, ал екіншісінде — 73,1%-ға өсім қалыптасты. Осы саладағы қайта сақтандыру шарттары бойынша алынған тәуекелдер бойынша өтем күрт төмендеді: 7,7 есеге — 5 млрд 674 млн теңгеге дейін.

“Өмірді сақтандыру” саласы бойынша қайта сақтандыруға 2020 жылға қарай 21,1%-ға төмендеумен 4 млрд 930 млн көлемінде сақтандыру сыйлықақылары берілді, оның ішінде ҚР бейрезиденттеріне – 1 млрд 758 млн, резиденттерге — 3 млрд 172 млн.

Қайта сақтандыруға берілген сақтандыру сыйлықақыларының және “жалпы сақтандыру” саласы бойынша қайта сақтандырушыдан өтеудің құрылымы

Географиялық тұрғыдан алғанда, қайта сақтандыруға берілген сақтандыру сыйлықақыларының негізгі бөлігі Батыс Еуропаға келді, ол осы бағытта, оның ішінде қазақстандық және ресейлік рейстерді орындайтын авиакомпанияларды қайта сақтандыруда да өз бағытын белгілейді.

2021 жылдың қорытындысы бойынша Ұлыбританияның үлесі 41,4%-ды, Швейцарияныкі – 7,3%-ды, Словенияныкі – 3%-ды, Германияныкі – 4,1%-ды құрады, бұл 55,8%-ды құрайды. Тағы 5%-ы АҚШ-та қайта сақтандыруға, 6,3%-ы Қытайға келді.

Көріп отырғанымыздай, қайта сақтандырудың географиялық құрылымы Батыстың Ресейге қатысты соңғы санкцияларына байланысты өскен тәуекелдерді ескере отырып, қазақстандық авиатасымалдаушыларды қажетті сақтандыру өтемесімен қамтамасыз етуге мүмкіндік береді.

Елдер бойынша қайта сақтандыруға берілген сақтандыру сыйлықақыларының үлесі, %

Биылғы жыл да қайта сақтандыру нарығы үшін жұмыс режимінде басталды. ҚНДжРА мәліметтері бойынша, қаңтар айында қайта сақтандыруға 25,7 млрд теңге сомасына немесе олардың жиынтық көлемінің 29,9% сақтандыру сыйлықақылары берілді.

Сақтандыру сыйлықақыларының негізгі бөлігі ҚР бейрезиденттеріне қайта сақтандыруға берілді — 73% немесе 18,8 млрд теңге. Бұл ретте негізгі көлем Швейцария мен Қытайға тиесілі болды.

Қайта сақтандыру шарттары бойынша қазақстандық сақтандырушылар қаңтар айында 10 млрд теңге сомаға сақтандыру сыйлықақыларын қабылдады, оның ішінде ҚР бейрезиденттерінен — 8,2 млрд. Қайта сақтандыруға берілген тәуекелдер бойынша шығыстарды өтеу 0,09 млрд теңгені немесе осы кезеңдегі жиынтық сақтандыру төлемдерінің 1%-ын құрады.