Қор болған қазақ тілі немесе Қазақстан неге шала мемлекет?

Жарнамадағы қазақ тіліндегі сөйлем де орыс тілінен аударылмай, қазақша айтқысы келген дербес мағынасында жазылған жөн.

Айталық, әншейінде жаңадан ашылған дүкеннің төбесінде жазылып тұратын “Мы открылись” деген сөзді “қазақшаны жетік білеміз” дейтіндер “Біз ашылдық” деп аударады. Осы дұрыс па, қалай ойлайсыз? Жоқ, себебі орысшасынан тікелей мағынасында аударылып тұр. “Қош келдіңіздер!” деген екі ауыз сөз жеткілікті. Ашылғанын да, жұмыс істейтінін де айтып тұр.

Бірақ, бізді кім тыңдайды. Тыңдамағанның, қазақтілді ортадан оқшау өмір сүргеннің салдарынан Алматы және Қазақстанның басқа да қалаларындағы көшелерде “сақау” жарнама самсап тұр.

Қарап тұрып, күлкің келеді. Жылай-жылай жасымыз таусылған. Айта -айта аузымыз талған.

“2020 жылы қазақстандықтардың 95 пайызы қазақша сөйлеуі тиіс” деген тапсырма бар. Жарнамадағы мемлекеттік тілдің мүшкіл халіне қарап, халықтың 95 пайызы қазақша сөйлейді дегенге сенбейміз. Жоқ, рас.

Бұдан біраз бұрын еліміздегі әуе тасымалдаушының компанияның бірі “Приятного аппетита” деген орыстың сөзін “Сүйкімді тәбеттің” деп аударғанын көрдік. Қазақтілді ақпарат құралдары шу көтергесін ақыры түзетті. Біз айтпасақ, дәл бұлайша қашанға дейін жүретіні белгісіз еді. Сайып келгенде мәселе мұнда емес. Әлгі компанияда “Ау, мынауымыз қалай? Дұрыс емес қой?  “Ас дәмді болсын!” деген қазақтың сөзі бар емес пе?” дейтін мемлекеттік тілді меңгерген бір адам табылмаған. Сонда мұндай жерлерде кім істейді?

Бұдан нені байқаймыз? Билік қазақ тіліне емес, орыс тіліне мұтаждық туғызып отыр. Мемлекет мұны мойындамауы мүмкін, бірақ біз күнделікті өмірде мұны көріп те, біліп те, бастан өткеріп те жүрміз.

Анығын, қазіргі жарнамадағы қателіктердің барлығы “мазақ қылу”. “Мазақ қылатындар”  бұл үшін оларды ешкім жазаға тартпасын біледі.

“Жарымжан” жарнамаға жаза бар ма? Әр өңірдегі Тілдерді дамыту басқармасы мемлекеттік тілді және сол мемлекеттік тілде сөйлейтін алып аудиторияны мазақ қылып отырғандармен қандай күресіп жүргізіп жатыр? Белгісіз.

“Тәуелсіздік алған алғашқы жылдары Ресейден іргемізді аулақ салып үлгермегенімізді сылтаураттық. Ал, енді Тілдерді дамытудың 2010-2020 жылдарға арналған бағдарламасы қабылданған кезде, Тәуелсіздігіміздің төрінде жүріп кімге, не үшін мұңымызды шағамыз?!” дейді қазақтілді басылымдар. Рас айтады.

Мемлекеттік тілдегі қателіктерді көз көріп тұр. Оған сонда кімді кінәлаймыз? Жарнама агенттігін бе, әлде тапсырыс берушіні ме, әлде өзімізді ме?!