“Назарбаев айтып еді…”. “Түк көрмегендердің” кім екенін білесіз бе?

7 қыркүйек 2017, 11:15

379

Шынымен сондаймыз ба? Түк көрмегендіктің кесірінен осындай күйге түспедік пе өзі?

Билік берсе – тонауға әзір тұратынымыз, той жасасақ – төгіп-шашылатынымыз осы түк көрмегендіктің белгісі емес пе?

Байлық біз үшін қолдың кірі болудан қашан қалады? Біз неге мақтаншақпыз? Біз неге оны басқаларға дәлелдегіміз келеді? Біз неге қарапайым бола алмаймыз? Кедей – бай, бай құдай болып көрінгісі келетіні неліктен? Түк көрмегендіктен…

Біз қарапайым бола алмаймыз. Қарапайым болып көрінуден қорқамыз. Біз бай екенімізді басқаларға дәлелдеуіміз керек, алдымен. Оның жалғыз жолы – той. Тойға таймен кіру, көлікпен кіру, тікұшақтан түсу. Тағы не қалды? Тойға тағы қандай тәжірибе жасауға болады? Жалыққан жоқ па осыдан? Түптеп келгенде мұның түкке де тұрмайтынын түсінген жоқ па, той жасайтын адам? Бәлкім, бұдан өсу керек шығар. Өзгеру керек шығар.

Тойды қойшы…

Билік берсе – тонау. Назарбаев биліктегі кез-келгенді қолынан жетектеп сот алдына апара алатынын айтқан.

Ол біледі. Ол олардың қалай байығанын біледі. Мұны да айтқан Назарбаевтың өзі.

Тонаушылардың қаншамасы құрықталды да. Таусылар түрі көрінбейді, бірақ. Күнде біреуі торға түседі. Тағы да сол жабайы түсінік. Тонау. Жеу. Берілген мүмкіндікті өз қолайына пайдалану. Басып қалу. Қарпып қалу. Бұл не? Бұл да түк көрмегендік.

Түк көрмегендердің талайы билікте отыр. Қорқынышты. Олар әлі тойған жоқ.

Байқағанамыз, қарапайымдылық аз қоғамда, дөрекілік көп болады. Мақтаншақтық мәдениетсіздікке ұласады. Дарақылық қалыпты дүние ретінде қабылданады.

Түк көрмегендерге түсіндіру қиын мұны. Тыңдамайды. Түсіндіруге қорқасың да. Түк көрмеген ғой, себебі…

Байлық – басты өлшем олар үшін. Байлығы барларға барлығы рұқсат етілген біздің елде. Барлығы.

Түк көрмегендіктен арылмайынша елді тонау да тоқтамайды, белгілісі. Осы өткеніміз өткен, осы кеткеніміз кеткен.

Қытай ойшылы Лао Цзының мынадай сөзі бар.

«Адам ұрыға айналмауы үшін құнды, бағалы заттарға назар аудармауы, көңіл бөлмеуі керек. Жүрегіңізді жаулаған, жаныңызды жегідей жеген затқа қызығушылық азайғанда адаспайсыз…»,

дейді.

Түк көрмегендерге түсіндіру қиын мұны. Тыңдамайды. Түсіндіруге қорқасың да. Түк көрмеген ғой, себебі…

Орта ғасырлардың өлшемімен ойлайтындар

Бұл мақаланы жазуымызға әуелде Финляндия себеп болды. Финдер. Осы елде бірнеше жыл тұрған блогер олар туралы былай депті.

Біріншісі. Финдер байлыққа қызықпайды. Байлық олар үшін қолдың кірі. Орта ғасырлардың өлшемімен пайымдайтындардың ермегі бұл. ХХІ ғасырда алтын унитазға дәрет сындыру тек сондайлардың ғана қолынан келеді.

Екіншісі. Өз халқының есебінен күн көру, халқының есебінен отбасын жарылқау, халыққа тиесілі байлықты үрім-бұтағына үлестіріп беру – өз халқына қастық ойлаған (жаны ашығаны өз алдына) адамның қылығы. Финдер жақсы біледі мұны.

Үшіншісі. Бюджеттің, халықтың ақшасын жеу – бүгінгі және ертеңгі ұрпақты болашағынан айыру.

Төртіншісі. «Ұрының арты қуыс», – дейді финндер. Ол үнемі қорқынышта өмір сүреді. Мұндай адамда еркіндік жоқ. Еркін бола да алмайды. Себебі, арты қуыс. Бұрынғы және қазіргі былықтары ел алдында әшкере болғаннан, масқара болғаннан өлердей қорқады. Мұндай адамда ұйқы жоқ. Ұйықтай да алмайды…

Финндердің айтуынша, үрім-бұтағыңды жақсы қызметке, жоғары лауазымға орналастыру өз тамырыңа өзің балта шапқанмен тең. Сен осы арқылы осы адам болу мүмкіндігінен айырдың. Адам белгілі бір межеге, мақсатқа маңдай тер, адал еңбегімен жетпесе, ендеше ол бұл орынға, бұл қызметке лайықты емес.

Думан БЫҚАЙ