Коронавирус мутацияға ұшырады: бұл адамзат үшін қаншалықты қауіпті?

— Кәдімгі пневмония кезінде адамда дене температурасы жоғарылап, жөтел және тыныс алудың бұзылуы (ентігу) туралы шағымдар пайда болады, олар медициналық көмекке жүгінеді. Коронавирустың себебінен болған пневмония диагнозын қою үшін жоғарыда аталған белгілер жеткіліксіз. Бұл жағдайда белгілер пневмонияның белгілеріне ұқсамай, тіпті денсаулыққа қатысты қандай да бір шағымдар болмауы мүмкін. Бұл факт ауруға уақтылы диагноз қою мәселесін қиындатады. Тек өкпенің компьютерлік томографиясын (КТ) жүргізу кезінде айқын клиникалық белгілері жоқ пациенттерде әртүрлі ауырлықтағы пневмонияға тән өкпенің зақымдану белгілері анықталады, — деп түсіндірді ол.

Оның айтуынша, COVID-19-дың ерекшелігі оның мультисистемалық зақымдануды тудырады. Өкпенің екі жақты зақымдану процесі, пневмонияға жедел тыныс жетіспеушілігі қосылып, науқастың жағдайы асқынып кетеді. Дамып келе жатқан пневмонияның клиникалық белгілерінің болмауын ескере отырып,

оны ерте кезеңдерде емдеу мүмкін емес, бұл аурудың ағымын ауырлатады

Жақында коронавирустың мутацияланғаны белгілі болды. Еуропадағы жаңа жағдайлардың 80%-ы мутацияланған коронавируспен байланысты, бұл бүкіл әлемді жайлаған  осы көктемдегі вирусқа ұқсамайды. Жаңа түріне 20A.EU1 атауы берілді. Жұқпалы аурулар дәрігері адамзат үшін қаншалықты қауіпті болуы мүмкін екенін түсіндірді.

— Вирус жасушасыз бөлшек, ол табиғатта басқа біреудің жасушасынсыз өмір сүре алмайды. Басқа біреудің жасушасына еніп, онда өмір сүру үшін вирус үнемі өзгеріп отыруға және осылайша әртүрлі кедергілерге бейімделуге мәжбүр болады. Бейімделу процесінде вирус геномын өзгертеді, яғни мутацияға ұшырайды. Өзгерістер вирустың геномында ғана емес, сонымен қатар оның бетінде де пайда болуы мүмкін, бұл оның адам ағзасына енуін және патологиялық процестің дамуын қамтамасыз етеді. Вирустар өте көп. Олар өте тез көбейеді және өзгереді (бір вирустық бөлшек миллиондаған вирустарды шығара алады — тек бір репликация (бөліну) циклінде ұрпақтар, нәтижесінде сол вирустың көптеген түрлері пайда болады). Бұл табиғи процесс. Бұл коронавирусқа да қатысты, — деп түсіндірді Кнаус.

Профессор атап өткендей, әдетте вирустардың мутациясы олардың адамның иммундық жүйесінің жасушаларына көрінбеуіне және (немесе) вирусқа қарсы препараттарға сезімтал болмауына мүмкіндік береді. SARS-CoV-2-20A.EU1 вирусының жаңа түрін зерттеген испан және швейцариялық ғалымдар тобы вирустың басқа біреудің жасушасына кедергісіз енуін қамтамасыз ететін мутацияны атап өтеді. Бұл факт бұл вирус науқас адамнан сау адамға тез ауыса алатындығын білдіреді.

— Қазақ ұлттық зерттеу университеті жанындағы Халықаралық Вакцинология орталығының ғылыми қызметкерлерінің зерттеулері вирустың мутациясы оның жоғарғы тыныс жолдарының зақымдануын қамтамасыз ететін өзгерістерге әкелгенін көрсетті (мұрын қуысы, жұтқыншақтың мұрын бөлігі, жұтқыншақтың ауыз бөлігі), бұл аурудың көрінуінің клиникалық көрінісінің өзгеруін болжайды: мұрынмен тыныс алудың болмауы, мұрынның бітелуі, мұрыннан мол бөліну пайда болуы. Өкпеге тікелей әсер етіп, дереу пневмония дамитын вирустың бірінші нұсқасынан айырмашылығы да осында, — дейді дәрігер.

SARS-CoV-2 мутациясына байланысты соңғы ғылыми деректерді ескере отырып, инфекционист дәрігердің айтуынша, сақ болу керек, жоғарыда аталған белгілерге назар аудару керек және олар пайда болған кезде коронавирус инфекциясына тексеруден өту керек.

— Қазіргі уақытта түрлі елдегі ғылыми зерттеулер мен бақылаулардың нәтижелері жаңа штамм адамдар үшін қауіпті емес екенін көрсетті. Мутацияланған вирус барлық жағдайда бірдей ауыр болмайды. Бірақ адам ағзасындағы вирустың екі немесе одан да көп түрлерінің үйлесуі аурудың ауыр ағымын асқындыруы мүмкін, — деді Кнаус.

Осыған байланысты, бірінші кезекте адамдар денсаулығын күтуі керек, сол кезде вирус ағзаға түссе де, оның қорғаныс механизмдері жұмыс істеп, тезірек айығуға болады.  Дәрігер атап өткендей, вирустық инфекциялармен күресудің тиімді әдісі вакцинация. Вакцинаның көмегімен вирустық инфекциялармен ауруды толық бақылауға қол жеткізуге болады.

— Вирустың ағзаға түсуін адамға берілу жолдарын бұзу бойынша алдын алу шараларының көмегімен бақылауға болады. Медициналық масканы қолдану және әлеуметтік қашықтықты сақтау вирустың ауа тамшыларын тоқтатуға ықпал етеді. Қолғапты қолдану, қолды жуу, үй-жайларды дымқыл тазалау және дезинфекциялық құралдармен емдеу вирустың контактілі-тұрмыстық жолын тоқтатады. Сондай-ақ, тамақ өнімдерін механикалық тазарту және термиялық өңдеу тамақ беру жолын үзеді, — деп түсіндірді Кнаус.

Дәрігер вирус адам ағзасына еніп, аурудың дамуымен вирустармен күрес антибиотиктермен емес, вирусқа қарсы препараттармен жүргізілетінін еске салды.