Коронавирус әлемдік саясатқа қалай әсер етті? – зерттеу

Зерттеумен толық МНКА сайтында танысуға болады.

Пандемияға кім кінәлі?

Сарапшы бірнеше айдан бері

АҚШ Қытайды COVID-19 дәл сол жерден шықты деп айыптайды

деген пікір айтады.

2020 жылдың 18 желтоқсанында АҚШ мемлекеттік хатшысы Майк Помпео: “Қытай Коммунистік партиясы әлі де вирус туралы жалған ақпарат таратуда және ДДҰ-ның оның пайда болуы мен таралуына қатысты тергеуіне кедергі келтіруде” деді.

Жауап ретінде, 2021 жылдың 2 қаңтарында Қытай СІМ басшысы Ван И пандемия бүкіл планетада жекелеген індеттерден туындады деп мәлімдеді.

“Қытайға белгісіз коронавирус келгенде, ол дереу эпидемиологиялық тергеу, патогенді анықтау және вирустың геномын ретке келтіруді қоса, негізгі ақпаратты жариялау үшін шаралар қабылдады”, — дейді сарапшы.

Ванг сонымен қатар коронавирус туралы алғашқы хабарлаған Қытай екенін атап өтті.

Алайда 3 қаңтарда АҚШ президентінің Ұлттық қауіпсіздік жөніндегі кеңесшісінің орынбасары Мэтью Поттингер COVID-19 пайда болуының ең ықтимал нұсқасы Уханьдағы Қытай зертханасынан ағып кету деп мәлімдейді.

12 қаңтарда АҚШ Ұлттық қарсы барлау және қауіпсіздік орталығының директоры Билл Эванина Ресей мен Қытай АҚШ-тағы COVID-19 вакцинациялау процесін бұзуы мүмкін деп мәлімдеді.

16 қаңтарда АҚШ Мемлекеттік хатшысы Майк Помпео Қытайды жаңа коронавирус туралы мәліметтерді жасыруды жалғастыруда деп тағы бір рет айыптады. Ол тағы да Пекинді ДДҰ қорытынды есебінің дұрыстығын қамтамасыз ету үшін вирус үлгілеріне, зертханалық құжаттар мен қызметкерлерге, куәгерлер мен дабылдарға шексіз қол жетімділікті қамтамасыз етуге шақырды.

Қауіпсіздік саласындағы АҚШ-Қытай қатынастары

Екі державаның ұлттық мүдделері әлемнің көптеген аймағында қиылысады:

• Азия-Тынық мұхит аймағы (АТР)
• Оңтүстік Қытай теңізі
• Үнді мұхиты
• Таяу Шығыста
• Арктикалық аймақта және басқалары

2018 жылы Трамп әкімшілігі Үнді-Тынық мұхиты стратегиясын жүзеге асыруды бастады. 2021 жылдың 13 қаңтарында ол құпиясыздандырылды.

Стратегия, ең алдымен, Қытайға қарсы тұруға, Қытайдың “анти-либералды ықпал ету салаларын” құру әрекеттерін тоқтатуға арналған»,

Үндістандағы өсуді жеделдетуге ықпал ету де бар. Сондай-ақ, “АҚШ-тың стратегиялық біріншілігін” Үнді-Тынық мұхиты аймағында сақтауға арналған.

2020 жылы – 2021 жылдың басында

АҚШ Қытайдың ірі компанияларына бірнеше мәрте санкциялар енгізді. Оларды Қытаймен ӘӨК байланысы бар деп айыптады.

2020 жылдың 13 қарашасында Трамп қытайлық әскери компанияларға инвестиция салуға тыйым салды. 2021 жылдың 1 қаңтарында Нью-Йорк қор биржасы (NYSE) Қытайдың үш ірі телекоммуникациялық компанияларының бағалы қағаздарын алып тастау процедурасын бастады. Алайда, 5 қаңтарда ол “реттеуші органдармен консультациялардың жалғасуына” сілтеме жасай отырып, акцияларды сауда-саттықтан шығарудан бас тартты.

2021 жылдың 14 қаңтарында АҚШ-тың қара тізіміне Қытай ӘӨК-мен байланысы бар деген күдікпен 9 қытайлық компания қосылды. Америкалық инвесторлар2021 жылдың 11 қарашасына дейін осы компаниялардың активтерінен арылуға міндетті. Сонымен қатар, 2021 жылдың 14 қаңтарында АҚШ Сауда департаменті бұл туралы хабарлады.

Ресей Қорғаныс министрлігінің GRU-ға тауарлар мен технологиялардың жеткізілуіне бақылауды күшейтеді,

сондай-ақ Қытай, Иран, Куба, Венесуэла, Сирия және Солтүстік Кореяның әскери барлаулары бар.

Жаңа ереже 2021 жылғы 16 наурызда күшіне енуі тиіс.

Сонымен қатар, АҚШ-тың жеке және заңды тұлғаларына

Ресей, Қытай, Иранның әскери барлаушыларына американдық емес тауарларды жеткізу кезінде делдалдыққа тыйым салынады

сондай-ақ олар жабдықты жөндеу және техникалық қызмет көрсету бойынша қызметтер көрсетуден бас тартуы керек.

Тайваньға не үшін зымырандар сатылады?

2021 жылдың 15 қаңтарында ҚХР СІМ өкілі Чжао Лицян Трамп әкімшілігінің әрекеттерін сынға алды.

– Қытай тарапы барлық қажетті шараларды қабылдайды

Қытай кәсіпорындарының заңды құқықтары мен мүдделерін батыл қорғау және

заңға сәйкес өз құқықтары мен мүдделерін қорғауға ұмтылуда қолдау көрсету, — деп уәде берді ол.

Тағы бір ескі мәселе — Тайвань. Қытай оны өз аумағы деп санайды, бірақ Вашингтон бұл пікірмен келіспейді.

2020 жылдың 20 мамырында Пентагон Тайваньға шамамен 180 миллион доллар көлемінде түрлі қару-жарақ жеткізуге ниет білдірді.

6 қазанда Пентагон хабарлама жасады:

АҚШ Мемлекеттік департаменті Тайваньға Harpoon жағалауындағы круиздік зымырандардың 100 жиынтығын сатуды мақұлдады

Мәміле құны 2,37 миллиард долларды құрауы мүмкін.

2021 жылдың 8 қаңтарында АҚШ Мемлекеттік хатшысы Майк Помпео АҚШ-тың БҰҰ-дағы Елшісі Келли Крафттың Тайваньға алдағы сапарын жариялады. Осыған байланысты ҚХР СІМ қатты наразылық білдірді.

9 қаңтарда Майк Помпео АҚШ пен Тайвань арасындағы қатынастардан “ерікті шектеулерді” алып тастады.

Келли Крафттың Тайваньға сапары жасалмады. Ресми себеп Джозеф Байденнің инаугурациясы қарсаңында дипломаттардың кез-келген шетелдік сапарларының тоқтатылуы болды.

Гонконг Қытай мен АҚШ арасындағы ұрыс алаңы ретінде

Сянган (Гонконг) АҚШ пен Қытай арасындағы ақпараттық шайқастардың тағы бір тармағы болды.

“Сарапшылар атап өткендей, 2019 жылы Гонконгтағы жаппай наразылықтардың басталуы Гонконг әкімшілігінің жергілікті заң шығару жиналысына Қытай азаматтарын егер оларға Қытай мен Тайвань билігі айып тақса континенталды Қытай мен Тайваньға экстрадициялауға мүмкіндік беретін заң жобасын енгізуі болды. Экстрадициялау туралы заң жобасының қарсыластары

экстрадициялаушылардың арасында ҚХР-да саяси сенімдері үшін қудаланған адамдар болуы мүмкін», – деп жазады зерттеуші.

Кейіннен наразылық білдірушілердің ұрандарына Гонконг Үкіметінің реформалары мен отставкаға кетуі қосылды. Гонконг әкімшілігінің басшысы Кэрри Лам сынға ілікті.

2019 жылғы 27 қарашада АҚШ президенті Дональд Трамп “Гонконгта демократияны қолдау және адам құқықтарын қорғау туралы” заң жобасына қол қойды. Ол АҚШ Мемлекеттік департаментін жылына кемінде бір рет Конгреске қатысуға міндеттейді.

Гонконгтың АҚШ-пен сауданың жеңілдікті шарттарын сақтау үшін жеткілікті автономияға ие екендігі туралы есеп.

Сондай-ақ, құжат адам құқықтарын бұзатын адамдарға қарсы санкциялар мүмкіндігін қарастырады. Тағы бір заң АҚШ-тан Гонконгқа полицияның белгілі бір түрлерін, соның ішінде көзден жас ағызатын газды, резеңке оқтарды және мылтықтарды экспорттауға тыйым салды.

Гонконгтықтар азаматтық соғыс босқындарымен теңестірілді

2020 жылғы 30 маусымда Қытай “Гонконгтың құқықтық жүйесі мен құқық қолдану тетігін жетілдіру туралы” Заң қабылдады. Ол Гонконгтың филиалына бағытталған қызметі үшін қылмыстық жауапкершілікті енгізеді,

сондай-ақ “қажетсіз шетелдік ұйымдармен ынтымақтасуы” бар.

Батыс жаңа заңды сынға алды. Майк Помпео: “Қытай Гонконг тұрғындарына 50 жылға бостандық берудің орнына тек 23-ін берді” деді.

2020 жылдың желтоқсанында АҚШ Конгресінің төменгі палатасы “Гонконг халқының бостандығы мен таңдауы туралы” заң жобасын қабылдады. Қазір Гонконг тұрғындары АҚШ-та ерекше құқықтық мәртебеге ие. Олар “уақытша қорғалған адамдар” болады,

оларға ҚХР-ның басқа азаматтарымен салыстырғанда Америкаға көшуге басым құқық беріледі

“Уақытша қорғалған адамдар” мәртебесі босқын мәртебесіне ұқсас, бірақ жасыл карта, яғни тұруға рұқсат алу мүмкін емес. АҚШ-та ол ұрыс жүріп жатқан немесе табиғи апаттар болған елдердің азаматтарына тағайындалады. Мысалы, Америкада тұратын сириялықтар “уақытша қорғалған адамдардың” көптеген санатының біріне жатады. Осылайша гонконгтықтар азаматтық соғысқа қатысқан елдердің тұрғындарымен теңестірілді.

– Ең бастысы, “Гонконг халқының бостандығы мен таңдауы туралы” заң жобасын Президент Дональд Трамп бастамаған, бірақ сайланған президент Джозеф Байденмен пікірлес конгрессмен – демократ Том Малиновский бастаған.

Соңы бар