Қазақстандықтар картопқа қарағанда етті көп жейді

Статистика комитетінің мәліметі бойынша, Қазақстанда ет тұтыну бір жыл ішінде 5,8%-ға өсті. 2018 жылы республиканың орташа статистикалық тұрғыны 77,1 кг ет пен ет өнімдерін тұтынды. Тек қазан-желтоқсан айларында республиканың әр тұрғыны орташа есеппен 20,1 кг-нан ет тұтынды — бұл зерттеу жүргізген барлық уақыт ішіндегі ең жоғарғы тоқсандық мән (2011 жылдың басынан бастап).

Жалпы алғанда, қазақстандықтар көп тамақ тұтынатын болған — бұл өнімдердің барлық негізгі түрлеріне қатысты. Атап айтқанда, 2018 жылдың қорытындысы бойынша:

• нан өнімдері мен жармаларды тұтыну жылына бір адамға 4,7%-ға — 140 кг-ға дейін өсті;
• балық және теңіз өнімдері – 22,6%-ға (13,1 кг-ға дейін);
• сүт және сүт өнімдері — 9,5%-ға (260,4 кг-ға дейін);
• жұмыртқа — 13,5% (191,3 данаға дейін);
• жемістер — 16,1%-ға (75 кг-ға дейін);
• картоп — 3,1%-ға (48,3 кг-ға дейін);
• көкөніс (картопсыз) — 6,1%-ға (94 кг-ға дейін);
• қант, бал, шоколад, кондитерлік өнімдер және т.б. – 10,7%-ға (45,8 кг-ға дейін).

Жалғыз ерекшелік – майлар мен сары май, оларды тұтыну 2017 жылмен салыстырғанда 5,9%-ға төмендеді және жылына орташа 18,4 кг-ды құрады.

Неліктен ет картопты жеңді?

Бірақ республиканың әр аймағында рацион айтарлықтай ерекшеленеді. Мысал үшін сол ет пен ет өнімдерін алуға болады. 2018 жылдың 4 тоқсанында республиканың әрбір тұрғыны орташа есеппен 20,1 кг тұтынды.

Ең жоғары көрсеткіштер Ақмола облысында (23,1 кг), Алматы (23 кг) және Атырауда (22,9 кг).

Етті ең аз тұтынғандар қызылордалықтар (16,2 кг), Түркістан (16,5 кг) облысындағылар, сондай-ақ Нұр-Сұлтандықтар — 17,1 кг.

Астананың етті аз тұтынатын өңірлердің тізіміне кіруі күтпеген жағдай. Мұнда республикадағы ең жоғары жалақылардың бірі, ал кіріс рационға тікелей әсер етеді. Статистика комитетінің мәліметтері бойынша, жағдайы жақсы қазақстандықтардың 10%-ы 2018 жылдың қазан-желтоқсанында ет пен ет өнімдерін 3,6 есе артық жеді.

Осылайша, Ақмола облысында бір тоқсанда Қызылорда облысына қарағанда етті 42,6%-ға артық жеген.

Картопты тұтынуда да осындай теңгерімсіздік. 2018 жылдың қазан-желтоқсанында орташа қазақстандық 12,7 кг картоп тұтынды – бұл етке қарағанда 60%-ға аз.

Рацион аймаққа қалай тәуелді?

Ең көп және ең аз тұтынылатын өнімдердің басқа түрлері бойынша өңірлер арасындағы айырмашылық одан да көп. Бұл әсіресе балық және теңіз өнімдеріне қатысты. 2018 жылдың 4 тоқсанында Солтүстік Қазақстан облысында орташа жан басына шаққандағы тұтыну шамамен 5,2 кг құрады, Нұр-Сұлтанда — 2,1 кг. Бірақ, соңғылары жеміс тұтыну бойынша көш бастап тұр – тоқсанның қорытындысы бойынша бір тұрғынға орта есеппен 23,1 кг. Бұл көршілес Атырау облысына (12,1 кг) қарағанда 90%-ға артық.

Егер өнімнің басқа түрлері туралы айтатын болсақ, онда:

• 2018 жылдың 4 тоқсанында халықтың жан басына шаққанда ең көп нан мен жарма Түркістан облысында тұтынылды – 46,6 кг;
• ең көп сүт және сүт өнімдерін тұтыну Алматыда (77,5 кг), ең аз – Қызылорда облысында (47,1 кг);
• 2017 жылдың қазан-желтоқсанында Ақмола облысының орташа тұрғыны 5,7 кг май мен сары май жеді. Нұр-Сұлтанда — 3,4 кг-ға кем;
• Алматы облысында бір тоқсанда көкөністерді тұтыну (картопсыз) 28,2 кг құрады — Ақтөбе облысына қарағанда үштен екіге көп (17,2 кг);
• Қант, бал және шайға тәттілерді Шымкентте (тоқсан бойынша 13,7 кг), ең аз – Нұр Сұлтанда (8,7 кг) жейді.

Алматыда тамақтану сапасы ең жоғары

Жалпы елорда көрсеткіштері таңқаларлық:

негізгі 10 азық-түлік өнімдерінің бесінің жан басына шаққандағы тұтыну көрсеткіші республика бойынша ең төменгі деңгейде

Сонымен қатар, 2018 жылдың 4 тоқсанының қорытындысы бойынша сүт, сүт өнімдері мен жұмыртқа тұтыну орташа республикалық деңгейден жоғары.

Осындай көрсеткіштерді Жамбыл, Түркістан және Қостанай облыстары көрсетті. Ақтөбе облысында қазан-желтоқсан айларында тұтыну Қазақстан бойынша орташа көрсеткіштен төмен болды.

Екінші жағынан, Алматы мен Қарағанды облысының тұрғындары бәрінен жақсы тамақтанады. Бұл өңірлерде тек нан мен жарма тұтыну орташа республикалық деңгейден төмен деңгейде. Қалғандары Қазақстан бойынша орташа көлеммен салыстырғанда көп көлемде тұтынылады.