Қазақстанда инфляция жылдың соңына қарай 24%-ға жетуі мүмкін — экономист

Ұлттық банктің қазіргі өсуі бүкіл әлемде геосаяси тәуекелдердің іске асырылуы мен бағаның өсуі аясында қарқынды дамып келе жатқан инфляцияны еңсеру ниетімен түсіндіріледі

Бизнеске соққы

Экономист Арман Байғановтың пікірінше, базалық мөлшерлеменің тіпті 0,5%-ға артуы Қазақстанда инфляцияның өте жоғары екенін және оның құлдырауы күтілмейтінін білдіреді.

Егер қол қусырып отыратын болсақ немесе, керісінше, үкімет қалағандай базалық мөлшерлемені төмендетсе, ұлттық валютаның девальвациясы болуы мүмкін

Себебі теңгелік салымдар тиімсіз болады және клиенттер шетел валютасындағы депозиттерді таңдайтын болады. Бұл жағдай Түркияда 2021 жылы, базалық мөлшерлеме төмендегеннен кейін лира төмендеген кезде болды. Оның айтуынша, Ұлттық Банктің шарасы — бұл екі ұшы бар таяқ.

— Бір жағынан, нарықта ақшалай өтімділік аз болады және адамдар депозиттерде қаражатты көп сақтайды. Екінші жағынан, жеңілдетілген несиеге қол жеткізе алмайтын бизнес-компаниялар зардап шегеді.

Мұндай жағдайда қазақстандық компаниялардың бәсекеге қабілеттілігін жақсарту қиын, ал бұл инфляцияны төмендететін факторлардың бірі

Егер инфляцияға қатысты жағдай жақсармаса, базалық мөлшерлеме әлі де көтерілуі мүмкін деп ойлаймын. Сондай-ақ, жақсы жаққа өзгерту үшін Үкімет жұмысының тиімділігін барлық бағыттар бойынша жақсарту қажет, — деп сенеді ол.

Инфляцияны ұстап тұру мүмкін емес

Экономист Арман Бейсембаев қазіргі базалық мөлшерлеме 14% болған кезде бюджет ақшасын пайдалана отырып, 3-7%-бен қаржыландырудың жеңілдікті мемлекеттік бағдарламаларының болуы инфляцияны одан әрі ілгерілетеді деп санайды. Демек, базалық мөлшерлемені көтеру тиімсіз болады.

— Мұның салдары — бизнеске арналған несиелер тиімсіз болады. Қазір бизнес несие алмауға, өз күштерімен шығуға тырысуда. Алса да көп мөлшерде емес.  Инфляцияға келетін болсақ, 2022 жылдың қаңтар айының соңында ол 12% болды және бұл тек бастамасы.

Менің ойымша, жыл соңына дейін инфляция 22%, тіпті 24% жетуі мүмкін. Осыған байланысты базалық мөлшерлеме осы деңгейден жоғары болу үшін кезең-кезеңмен көтерілетін болады

Өйткені Ұлттық Банктің декларациясына сәйкес Ұлттық Банктің нақты базалық ставкасы оң аймақта болуы тиіс. Нақты базалық мөлшерлеме — бұл номиналды мөлшерлеме минус инфляция, әдетте ол 2-3% деңгейінде.

Қазір базалық мөлшерлемені 14%-ға дейін көтергендіктен, инфляция шамамен 12% деңгейінде тұр. Егер жыл соңына қарай ол іс жүзінде 20%-ға жетсе, Ұлттық Банктің ставкасы 22-23%-ға жетеді.

Бірақ егер нақты базалық мөлшерлеме теріс аймақта болады деп болжасақ, мысалы, егер 20% мөлшерлеме кезінде инфляция 22% болса, ақшаның сатып алу қабілеті төмендейді

Олар депозиттерде құнсызданатын болады. Жалпы, инфляцияға базалық мөлшерлеменің оң әсері нақты базалық мөлшерлеме оң болған жағдайда ғана көрінеді, — деп түйіндеді ол.