Қазақстанда 40 жаста президенттікке үміткер болуға болады — сарапшы

Үлкен саясат әлеміне жол ашатын квота

2020 жылғы 25 мамырда Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаев

«Қазақстан Республикасындағы сайлау туралы» Қазақстан Республикасының Конституциялық заңына толықтырулар енгізу туралы»

Конституциялық заңға қол қойды

Нұрсұлтан Назарбаев Қоры жанындағы Әлемдік экономика және саясат институтының (ӘЭСИ) сарапшысы Айман Жүсіпованың айтуынша, Қазақстан халқының жартысынан көбі – әйелдер мен жастар.

Әлеуметтанушының пікірінше, саясатта әйелдер мен жастардың өкілдігін арттыру халықтың осы санатының проблемаларын талқылауға мүмкіндік береді.

Бүгінде Қазақстандағы Парламенттегі әйел депутаттардың үлесі 22%-ды құрайды, ал онда 29 жасқа дейінгі адамдар жоқ.

Мәслихаттар құрамының небәрі 2,4%-ы жастар және 20%-дан азы әйелдер. Кейбір облыстарда бұл көрсеткіш 5-7% деңгейінде.

Қазақстанда саяси партияларды тіркеу кезінде жастар мен әйелдердің үлесі нашар екені байқалады, дейді әлеуметтанушы.

Айман Жүсіпова

Жастар әртүрлі

— Айман, жастар қай жастан бастап саясатпен айналысуға құқылы? Біздің елде кімдер ресми түрде жастар болып саналады? Әлде бұл бекітілген әлемдік стандарттар ма?

— Түрлі кезеңде әр халықта «жастар» ұғымының жас шегі әртүрлі болған. Оның өзі әртүрлі компоненттерден анықталады. Бұл тек жас шеңбері ғана емес, сонымен қатар дәстүрге де байланысты. Әр ел түрлі тұжырымдамаларды қолданады.

Мысалы, Англия мен Нидерландыда жастар арнайы топқа бөлінбейді. Олар туылған сәттен бастап 25 жасқа дейінгі жас шеңберіндегі балалармен біріктіріледі.

Испанияда бұл 14 жастан 30 жасқа дейінгі адамдар. Көбіне 32-34 жасқа дейін созылады. Дәл осы жаста жас испандықтар еркін және экономикалық тәуелсіз өмір сүре бастайтынды.

Люксембургте жастар жасын анықтау үшін 15-25 жас аралығындағы шекаралар белгіленді.

Көптеген Еуропа елдерінде, АҚШ-та және Жапонияда қабылданған «жастар» ұғымының қазіргі жас шектері 13-14-тен 29-30 жасқа дейінгі аралықта анықталады.

Германияда жастарға нақты жас градациясы беріледі, өйткені заңдағы бірқатар баптар белгілі бір жас топтарына бағытталған.

Германияда келесі градация қолданылады:

• бала — 14 жасқа дейін,
• жасөспірім — 14 жастан 18 жасқа дейін,
• кәмелетке толған жас — 18 жастан 22 жасқа дейін,
• жас адам — 27 жасқа дейін.

Қазақстанда қалай?

Сарапшы

адам өзінің болашақ саяси мансабына саналы түрде инвестиция жасай отырып, кез келген жаста саясатпен айналыса алады

деп есептейді.

Егер саяси істерге қатысу мүмкіндігі туралы айтатын болсақ, Қазақстанда 20 жасында азамат аудандық немесе облыстық деңгейдегі мәслихаттың депутаты бола алады.

25 жасында жоғары білімі және белгілі бір жұмыс тәжірибесі болған жағдайда ол сот немесе Мәжіліс депутаты лауазымына үміткер бола алады.

30 жасында Сенатқа ұсынылатын мүмкіндігі бар. Әлеуметтанушы ол үшін алдымен маслихат депутаты болуы керегін еске салды.

40 жасында президент лауазымына ұмтыла алады.

Прагматизм идеализмге қарсы

Қазіргі 20-30 жастағы балалар 50 жастан асқан адамдарға қарағанда мүлдем басқа саяси және экономикалық жағдайда туып өсті.

— Бүгінгі жастарға прагматизм тән, олардың өмірге деген көзқарастары басқа. Олар қазіргі сәтте «жағалауда» тұрып, алдағы уақытта қандай жетістікке жететінін көргісі келеді.

Бұл тұрғыда олар өздерінен бұрынғы идеалист ұрпақтан ерекшеленеді.