Қазақстан санкциялар соғысынан пайда көре алады — Наурызбаев

Біз экономист Әсет Наурызбаевтан Қазақстанға санкциялар соғысынан тағы қандай пайда алуға болатынын сұрадық.

Өндіріс үшін тиімді болуы мүмкін

— Сіздің ойыңызша, авиациядан көріп отырған айына бір жарым миллион доллар — бұл жалғыз “қосымша табыс” па? Әлде басқа да артықшылықтар бола ма?

— Қазақстанның қаржы саласында көптеген қосымша мүмкіндіктер болады деп ойлаймын. Ресейге қарсы қабылданған қаржылық шектеулер елордадағы “офшорға” айтарлықтай әсер етеді. Яғни, ол әлдеқайда тартымды болады.

— АХҚО-ны айтып тұрсыз ба?

— Иә. Жалпы, бұл барлық транзиттік операцияларға қатысты, барлығынан комиссия ала аламыз. Алайда, санкциялар көлемі әлі белгісіз. Олар әлі аяқталған жоқ, тағы қандай санкциялар болатынын білмейміз.

— Егер аяқталды деп елестетсек, басқа ештеңе болмайды — осы жағдайға сүйене отырып, қандай қорытынды жасауға болады?

— Біздің еншілес банктеріміз белсенді бола бастайды, өйткені олардың мүддесі үшін есептеулерді Қазақстанда жүргізу маңызды болады. Оның ішінде қолма-қол ақшаны олар біз арқылы ала алады.

Бәлкім өндіріс саламызды жақсарта алармыз. Мысалы, автомобиль өндірісі бізге ауысады. Оларды Қазақстанда ЕАЭО аясында жинаймыз. Айтпақшы, бұған дейін де олар бізге мұны уәде еткен.

Бірақ санкцияларды енгізген елдер оны шынымен біздің өндірісіміз деп тануы үшін мұқият құқықтық жұмыс қажет,

ресейлік компанияларға бұл санкцияларды айналып өтуге көмектесу әрекеті емес. Өйткені, теріс салдары өндірісті ауыстырудың барлық ықтимал пайдасынан әлдеқайда көп болуы мүмкін.

Логистика пайда әкелуі мүмкін

— Біздің негізгі экспортымыз — көмірсутек шикізаты. Оны ұлғайта аламыз ба? Егер Батыс, мысалы, ресейлік мұнайдан бас тартса, оған балама табу қажет болады. Өзіміздікін сатып Аламыз, өз сатуға?

— Тұтастай алғанда нарық солай жұмыс істей бастайды. Қалай болғанда да, көлік ағыны болады. Ресей өз мұнайын Қытайға бағыттайды, олар өз кезегінде Еуропа арқылы келетін мұнайды тұтынуды азайтады — және т.б.

Нәтижесінде ЕО-да біздің мұнайға сұраныс артады, бірақ Қытайда төмендейді

— Яғни, нәтижесінде біз ештеңе ұтыпаймыз ба?

— Логистиканың қайта бөлінуі бізге теориялық тұрғыдан тиімді болуы керек, өйткені біз де “құбырларда отырмыз”. Бірақ тиімділігі, мысалы, күніне миллион баррель сатқандай зор емес, өйткені мұнайдың жалпы балансы сақталуы мүмкін.

Бірақ кем дегенде логистика үшін комиссия түрінде, яғни біздің аумақ арқылы транзит түрінде қандай да бір пайда болу керек

Ресейге қарсы мұндай санкциялар енгізілді делік, ол өзінің мұнайы мен газын ешқайда сата алмайды делік — онда, әрине, нарықта тапшылық болады. Бірақ бұл санкцияларды қабылдаған елдердің өздері мұндай тапшылыққа мүдделі емес.

Олар санкцияларды өте шектеулі, кезең-кезеңмен енгізеді. Мұнай мен газдың балама жолдары дайын болуына қарай оларды күшейтетін болады.

Егер барлық заңды фишкаларды дұрыс орналастырса, Қазақстан пайда табушылардың бірі бола алады

Жалпы комиссия есебінен табыс табатын боламыз. Мүмкін Беларуссия да “жабылады”, содан кейін біз арқылы реэкспорт басталуы мүмкін. Яғни, біз мұнда әкелеміз, содан кейін кедендік кеңістік ішінде біз логистикалық бағыттаймыз және комиссия аламыз. Бірақ өндіріске келетін болсақ, әлемдегі жалпы көлем өзгермейді, тек ағындар қайта бағытталады.