Қазақстан инфляцияны жеңе ала ма — 2022 жылға болжам

Биыл қазанда Қазақстанда өткен аймен салыстырғанда тұтыну бағалары 0,7%-ға өсті. Жыл басынан бері өсім — 7%. Бұл деректерді ҚР Стратегиялық жоспарлау және реформалар жөніндегі агенттігінің Ұлттық статистика бюросы берді. Оған сәйкес, азық-түлік тауарларының бағасы қазан айында 0,7%-ға (қаңтар-қазанда – 8,2%-ға), азық-түлік емес тауарлар — 1%-ға (жыл басынан бері — 6,8%-ға), ақылы қызметтер — 0,5 (5,6)%-ға өсті.

Осыған байланысты қисынды сұрақ туындайды: Қазақстанда инфляция 2022 жылы үдеуін жалғастыра ма?

Біз әлемдік кеңістіктің бір бөлігіміз

Қаржыгер Расул Рысмамбетовтың айтуынша, алғашқы сенімді болжамдарды 2022 жылдың бірінші тоқсанының нәтижелері бойынша ғана жасауға болады. Бүгінгі таңда Қазақстан экономикасы әлемдік конъюнктураға екі себеп бойынша тәуелді: кірістердегі экспорттың жоғары үлесі және тұтынудағы импорттың жоғары үлесі.

— Шын мәнінде, біз жабық тоған емеспіз, теңізге құятын өзенбіз. Сондықтан барлық сыртқы факторлар жаһандық экономикаға қалай әсер етсе, бізге де солай әсер етеді. Экономикамыз кішкентай болғандықтан, үлкен ашық кеңістіктерге қарағанда біз қатты сезінеміз. Бұл инфляциялық процестерге де қатысты.

Егер Қазақстан азық-түлік инфляциясын жеңе алмаса және Үкімет Ұлттық қор мен БЖЗҚ-дан көбірек қаражат тартуды жалғастырса, инфляция жоғары деңгейде сақталады деп күтуге болады

Егер үкімет тиімділікпен жұмыс істейтін болса, инфляция қалпына келеді деген үміт бар. Алайда, бұл бойынша жұмыс бір мезеттік хирургиялық операция емес, керісінше салауатты өмір салтын қолдау болып табылады, – деп сенеді Рысмамбетов.

Инфляцияны жалғастыру шарттары

Елдегі импорттың үлкен көлемін ескере отырып, Қазақстанға азық-түлік инфляциясын еңсеру оңай болмайды.

— Шетелдік тауарларды валютаға неғұрлым көп сатып алсақ, соғұрлым ұлттық валюта бағамының әлсіреуі үшін алғышарттар жасаймыз. Теңге құлдыраған сайын, баға да соғұрлым жоғары болады. Бірақ инфляция қазір жалпы әлемдік тренд екенін ұмытпауымыз керек: бүкіл әлем бойынша бағалар 30%-ға өсті.

Менің ойымша, келесі жылы бағаның өсуі жалғасады, бірақ бүгінгідей күшті болмайды

Меніңше, негізгі үдеу 2021 жылы болған сияқты, осы қарқын сақталады деп күтпеймін.

Екінші мәселе: менің ойымша, әлем пандемиядан шығып, жеткізілім тізбегі қалпына келеді. Ал бұл жалпы әлемдік инфляцияны да бәсеңдетеді, – деп пайымдайды қаржыгер.

Мұнай бағасы

Бүгінгі таңда әлемдік дағдарыс қызу жүріп жатыр, ірі экономикалар қайта бастау үшін миллиардтаған ақшаны басып шығаруда. Рысмамбетовтың байқауы бойынша, әлемдегі экономикалық өсімнің қайта жандануына деген үміт дереу шикізатты қымбаттатып жібереді. Осыған байланысты ол осы қыста шикізат бағасы өсіп, 2022 жылдың бірінші жартыжылдығы жоғары болады деп күтеді. Әрине, егер жаңа “жабайы” COVID-19 штамдары шықпаса.

— Қазақстан экспорттық пайданың басым бөлігін көмірсутектерден алады, сондықтан біз әлемдік экономиканың өсуін алғашқылардың бірі болып сезінеміз. Бірақ егер әлемдік өсу баяуласа, онда біз бірінші болып зардап шегеміз

Энергия ресурстарының бағасының өсуі бізге көп көмектеспейді, өйткені бізде проблемалар мемлекеттік кірістердің төмендігінен емес, тиімсіз мемлекеттік инвестициялар мен мемлекеттік қаржыны басқарудың нашарлығынан туындайды”, – деп атап өтті ол.

Теңгені не күтіп тұр?

Дегенмен, сауда балансының сальдосы, оның болжамдары бойынша, мұнай бағасына байланысты оң болады. Сондықтан

теңгенің қолайлы бағамын дәлізде ұстау қиын емес

— Сонымен қатар, егер Үкімет ішкі және сыртқы қарыз алуды жалғастырса және нақты экономиканың дамуын тағы да елемейтін болса, әрине, сальдо зардап шегеді. Біз шикізатты экспорттаймыз, ал көптеген дайын тауарлар мен өнімдерді импорттаймыз, — дейді қаржыгер.

Расул Рысмамбетовтың айтуынша: егер инфляция бәсеңдемесе, Ұлттық Банк мөлшерлемені екі таңбалы деңгейге дейін көтеруі мүмкін.

— Бізде АҚШ ФРЖ шешімдеріне тікелей тәуелділік жоқ. Алайда, егер доллар қатты нығаятын болса, бұған монетарлық шаралармен емес, нақты экономиканың дамуымен ғана жауап беруге болады.

Жалпы, монетарлық шаралар көбінесе қысқа мерзімді және қысқарып келе жатқан ұлттық қорымыз бен алтын-валюта резервтерімізбен шектеледі. Өнеркәсіпті, ауыл шаруашылығын дамыту жөніндегі шаралар және басқа да стратегиялық қадамдар ғана ұзақ мерзімді әсер етуі мүмкін, – деп түйіндеді ол.