Қаңтар бүлігінен кейін теңге бағамы әлсірейді — экономист

Зияны өте жоғары

– Тонау нәтижесінде Қазақстан бизнесіне шамамен келтірілген залал 93,7 млрд теңгеден (213 миллион доллардан астам) асты. Бұл ұлттық кәсіпкерлер палатасының соңғы мәліметтері. Бірақ келтірілген залал бірнеше есе көп деп ойлаймын.

Сондай-ақ, қалпына келтіру жүріп жатқан кезде көптеген нысандар тоқтап қалатынын ескеру қажет. Бюджет салық түсімдерін алмайды. Имиджге келетін залалды қосыңыз.

Соңғы уақытта елімізге шетелдік инвестициялар тұрақты құйылды. Бірақ болған оқиғалар бәрін жояды – инвестициялар қысқа мерзімде төмендейді.

Ішкі бизнес нарығына бағытталған инвесторлар қазір экономикасы мен саяси жағдайы тұрақсыз елге ақша аударуды қауіпті санайды. Сонымен қатар, мұндай оқиғалардың қайталануы мүмкін екенін де ескеру керек, — дейді ол.

Байғановтың пікірінше, Қазақстанның кредиттік рейтингі де төмендейді. Бұл сыртқы қарыздардың қымбаттауына әкеледі, несиелер қымбаттайды. Базалық мөлшерлемені көтеру қажет болуы мүмкін.

— Бұл жағдайдың бәрі маятник сияқты Қазақстан экономикасын дүр сілкіндіруде. Бұл ретте Үкімет теріс макроэкономикалық жағдайды ескере отырып, теңге бағамын девальвациялай алмайды, өйткені халық толқуларының қайталануынан қорқатын болады.

Бұл ретте инфляция жоғары деңгейде қалып отыр. Бұл өнімнің өзіндік құны да өте жоғары екенін білдіреді. Біздің тауарлар көрші елдердің тауарларымен салыстырғанда бәсекеге қабілетсіз болып қалады

Нәтижесінде біздің нарық импорттық тауарлармен толығып, ал біздің өндірушілер ұтылады”, — дейді ол.

Реформалар салдарды реттеуге көмектеседі

Байғанов қазіргі жағдайда теңгені 5-10% – ға девальвациялау қажет деп есептейді.

– Алайда сапалы экономикалық реформалар жүргізе отырып, ахуалды тұрақтандыруға қол жеткізуге болады. Атап айтқанда: көлеңкелі экономиканы қысқарту және сыбайлас жемқорлықты жою — біз сыбайлас жемқорлықпен ұсталып жатқандар туралы үнемі оқимыз. Алысқа барудың қажеті жоқ.

Жақында біз ауыл шаруашылығында кейбір шенеуніктер бірнеше жыл бойы субсидияларды ұрлап, қаржыландыруға тартылған компаниялар пара алғанын білдік

Сыбайлас жемқорлық — елдегі азық-түлік бағасының өсу себептерінің бірі. Себебі мемлекеттік қолдаудың барлық сомасы ауылшаруашылық тауар өндірушілеріне жетпейді. Егер ештеңені өзгертпесеңіз, инфляция бәсеңдемейді, ал теңгенің девальвациясы болмай қоймайды, — деп есептейді Арман Байғанов.

Экономистің болжамына сәйкес, болашақта кейбір бизнес нысандары жабылуы мүмкін — қаңтардағы оқиғалар көпшілікті қатты таң қалдырды. Кейбір шетелдік инвесторлар Қазақстаннан кетеді. Көші-қон көңіл-күйі де күшейеді. Дарынды білімді жастар елден кетіп қалды, енді бұл процесс күшейеді.