Инфляция, теңге бағамы және экономика: Дүниежүзілік банк Қазақстан туралы

Біршама жақсару бар

ДБ сарапшылары атап өткендей

Қазақстан экономикасы 2020 жылдың екінші жартысында қалпына келе бастады, ал 2021 жылдың бірінші тоқсанында жалғастырды

Бірақ, ковидке дейінгі көрсеткіштерге әлі шыққан жоқ.

Жалпы әлемдік экономиканың жақсаруы да оң әсерін тигізді. Нәтижесінде қазақстандық экспорттың құны 2020 жылғы 4 тоқсанмен салыстырғанда 2021 жылғы 1 тоқсанда шамамен 5,8%-ға өсті. Сонымен қатар, ОПЕК+ мұнай өндіру квотасы әлсіреп, әлемдік сұраныс қалпына келгеннен кейін

2021 жылдың 1 тоқсанында мұнай өндірісі 6%-ға артты

Алайда, ДБ сарапшылары бұл көрсеткішті 2020 жылдың 3-тоқсанымен салыстырды, ал ол рекордтық деңгейде төмен болатын.

– Қысқа мерзімді экономикалық көрсеткіштер ішкі экономикалық қызметтің, оның ішінде қызмет көрсету секторының да біршама жақсарғанын көрсетеді. Бөлшек сауда және жүк тасымалы салаларындағы құлдырау біртіндеп төмендеді. Құрылыс саласы, оның ішінде

тұрғын үй жылжымайтын мүлігіне инвестиция салу жөніндегі мемлекеттік бағдарлама мен зейнетақы жинақтарын ішінара пайдалануға рұқсат берген

саясат шараларының арқасында тұрақты өсуді көрсетіп отыр, – делінген талдаушылардың баяндамасында.

Алайда, 2021 жылдың 1-тоқсанында нақты ЖІӨ 2020 жылмен салыстырғанда 1,5%-ға төмен болды.

Дүниежүзілік банкте 2021 жылдың қорытындысы бойынша Қазақстан экономикасы шамамен 3,2%-ға өседі деп күтілуде. Егер инфляцияны ұстап тұру мүмкін болса, өсу қарқыны артады. Жылжымайтын мүлікке инвестицияларды мемлекеттік қолдау шаралары ішінара көмектеседі. Олар басқа салалардағы инвестициялардың төмен деңгейін өтеуі тиіс.

Білім беруге қауіп төнді

Бірақ жағдайдың одан әрі нашарлау қаупі бар. Жағдайға жағымсыз әсер етуі мүмкін факторлардың арасында:

• COVID-19-дың жаңа толқыны және онымен байланысты шектеулер
• әлемдік қаржылық жағдайлардың қатаюына әкелуі мүмкін инфляцияның өсу қаупі
• бюджеттік қолдау тоқтатылған жағдайда ШОБ-тың қаржылық жағдайының ықтимал нашарлауы

– Мұның бәрі өсу перспективаларына теріс әсер етуі мүмкін факторлар. COVID-19 пандемиясының барысы тепе-теңдік пен қалпына келтіру жылдамдығына әсер етуі мүмкін. Сондай-ақ экономика үшін ұзақ мерзімді салдары болуы мүмкін. Қалпына келтіру біркелкі емес –

өнеркәсіп салалары қызмет көрсету секторына қарағанда тезірек қалпына келеді. Атап айтқанда, ол халықтың көп бөлігін жұмыс орындарымен қамтамасыз етеді

тағы да басқа салалар пандемиядан зардап шекті, – дейді баяндама авторлары.

Сонымен қатар, пандемиялық шектеулер білім беру сапасының нашарлауына әкелуі мүмкін. Болашақта бұл бүгінгі студенттер мен мектеп оқушыларының табысын төмендетуі мүмкін. Бұл әсіресе әл-ауқаты төмен әлеуметтік-экономикалық топтарға қатысты.

Көп нәрсе құрылымдық реформаларға байланысты.

– 2021 жылғы Бюджет денсаулық сақтауға, білім беруге, инфрақұрылымға, шағын және орта бизнесті (ШОБ) қолдауға және әлеуметтік көмекке ЖІӨ-нің 1,7%-ы көлемінде қосымша шығыстарды қоса отырып түзетілді.

Жиынтық сұранысты және экономиканың қалпына келу серпінін қолдау үшін Үкімет келесі жылы бюджет тапшылығының күрт қысқаруын болдырмауы қажет. Жеке сектор мен білім беру мекемелерінің қызметін қалпына келтіруді қолдау үшін халыққа COVID-19 вакцинациясын қаламауды жеңуге көмектесу үшін қосымша күш қажет”, — дейді авторлар.

Көрсеткіштер әлі де жеткіліксіз

Жалпы, 2020 жылы Қазақстанның нақты ЖІӨ 2,6%-ға қысқарды. Қазір қалпына келтіру қарқыны біркелкі емес. Соңғы ресми деректер көрсеткендей, іскерлік белсенділік 2021 жылдың қаңтарынан мамырына дейін 1,6%-ға өсті. Бұл ретте бірінші тоқсанда

жеке тұтынудың қысқаруы 2020 жылмен салыстырғанда 1,2%-ға дейін төмендеді

Мұның себебі әлі де бөлшек сауда көрсеткішінің төмендігі. Сол кезеңде инвестициялар 9,6%-ға төмендеді, негізінен тікелей шетелдік инвестициялардың күрт төмендеуіне байланысты. Бұл жерде 2021 жылдың 1-тоқсанында тұрғын үйге салынған инвестициялардың қарыштап өсуі аздап көмектесті.

– Өндіріске келетін болсақ, 2020 жылдың сәуір-маусым айларындағы үлкен құлдыраудан кейін, шектеу шараларының күшейген тұсында сауда және көлік қызметтері секторы 2021 жылдың 1 тоқсанында қалпына келе бастады.

Бірақ өсу деңгейі пандемияға дейінгі жұмыс деңгейінен төмен болды

Бұған қарағанда, өнеркәсіптік өндіріс пен құрылыс мемлекеттік қолдаудың маңызды шараларының арқасында өсуді жалғастырды, – деп жазады авторлар.

Жалғасы бар