Нұр-Сұлтан
Қазір
2
Ертең
-3
USD
447
-1.37
EUR
482
-1.65
RUB
4.84
-0.02

Экономиканы мұнай, сауда және құрылыс жандандырады – үкімет неден үмітті

Ұлттық экономика министрлігі Қазақстан экономикасының 2021 жылғы өсімі 2,8-ден 3,1%-ға дейін болады деп болжады. Номиналды ЖІӨ 77,8 трлн теңге көлемінде бағаланды. Макрокөрсеткіштерді нақтылау кезінде

мұнайдың орташа жылдық бағасы бұрын күтілгендей $35 орнына барреліне 50 доллар деңгейінде анықталды,

Құрылыстағы болжам 17 млн шаршы метр тұрғын үйді пайдалануға беруге байланысты 2,5-тен 5%-ға дейін жақсарды.

Ұлттық банктің болжамы бойынша экспорт 10,8 млрд долларға — 52,2 млрд долларға дейін артады

Импорт 37,1 млрд долларды құрайды. Бюджет тапшылығы ЖІӨ-ге қатысты 3,5% деңгейінде болжануда. Ұлттық қордан кепілдендірілген трансферт өзгермейді және 2,7 трлн теңге мөлшерінде сақталды. Ұлттық қордан берілетін мақсатты трансферт 1 трлн-нан 1,85 трлн теңгеге дейін ұлғайтылады.

Жағдай экономиканың пайдасына

Экономист Әсет Наурызбаев қазір болып жатқан мұнайдың қымбаттауы жақын болашақта экономиканың өсуіне ықпал етеді деп санайды. Сондықтан жаңа болжам толығымен негізделген.

– Екінші драйвер бар, бірақ оның біздк қалай жұмыс істейтіні  түсініксіз. Шамасы, бәрі “ковидтік” шектеулерді алып тастайды деп үміттенеді

Бірақ мұнай факторы әрине күштірек. Біз көбірек ақша табамыз, бұл ЖІӨ-нің өсуіне ықпал етеді. Мұнай ғана емес, сонымен бірге біз сататын металдар, газ және астықты қоса алғанда, басқа да тауарлар (тауар биржаларында белгіленген стандартты шикізаттық тауарлар — ред.) қымбаттайды. Бұл экспортқа оң және импортқа теріс әсер береді, — дейді экономист.

Әсет Наурызбаев

Ол құрылыс саласындағы оң өзгерістер уақытша екендігіне сенімді.

– Триллион теңге зейнетақы жинақтарынан алынды, бұл ақша құрылыс саласына құйылып, ЖІӨ-ге қосылады. Бірақ мен одан ұзақ мерзімді әсер болады деп ойламаймын. Биыл әсері болады, ал әрі қарай ше? Егер зейнетақы ақшасын жылжымайтын мүлікке құямыз деп шешпесе. Бірақ ондай болса, біз зейнетақы реформасын түбегейлі жоямыз, – деп есептейді ол.

Бюджет тапшылығын қалай азайтуға болады?

Ұлттық қордан берілетін мақсатты трансферттердің ұлғаюын Наурызбаев пандемиямен күресумен байланыстырады. Ал кепілдендірілген трансферт – бұл, әдеттегідей, әртүрлі қажеттіліктерге бөлінетін бюджет қаражаты.

– Бюджет арқылы қаржыландырудың барлық тәсілдері бар. Олардың арасында АӘК (атаулы әлеуметтік көмек — ред.) және т.б. төлемдерді атауға болады. Менің ойымша, ЖІӨ-ге қатысты бюджет тапшылығы 3,5% – қазіргі жағдайда қалыпты көрсеткіш.

Парадокс мынадай, экономика бізде қалыпты жұмыс істей бастағанда, бюджет оңтайлы болмайды

Сондықтан, бюджеттің кірісі күрт өскен кезде, одан шығатын шығындар күрт өспеуі тиіс. Тәбетті бақылау керек. Сол қиын-қыстау жылдары көп ақша таба алатындай, шығын шығармайтындай болуымыз керек – дейді Наурызбаев.

Сауда анықтайды

TeleTrade ақпараттық-талдау орталығының басшысы Сергей Лысаков пандемияға қарамастан, көктемнің басынан бастап Қазақстандағы экономикалық жағдай айтарлықтай жақсарғанын атап өтті.

 – Қаңтар-наурызда бөлшек сауда көлемі өткен жылдың деңгейіне қарағанда 1,2%-ға ғана төмендеген және бұл қаңтар-ақпандағы 3%-ға төмендегенге қарағанда айтарлықтай аз.

Қазақстанның өнеркәсіптік өсу индексі үш айдың қорытындысы бойынша, қаңтар айында 4,1% төмендегенін есепке алғанда, оң нәтиже көрсетті

ЕАЭО елдеріне экспорт көлемі өсуде. Қаңтар-ақпан айларының қорытындысы бойынша ол 9,1%-ға өсіп, импорт 1,7%-ға қысқарды, – деп атап өтті ол.

Бірақ Қазақстан экономикасы бұрынғысынша Ресейге қатты тәуелді, оның ЕАЭО аясындағы тауар айналымы 92%-дан асады.

Сергей ЛысаковСергей Лысаков

Тауар айналымының жалпы құрылымында Ресейге 22,5%-дан астамы тиесілі. Қытайдың саудадағы үлесі күрт өсті. Өткен жылдың қорытындысы бойынша ол 19,6%-дан асты.

– Сондықтан Ресей де, Қытай да Қазақстан экономикасының дамуына айтарлықтай ықпал ететін болады

Қытай экономикасы өте қарқынды дамуда. Бірінші тоқсанда ол 18,3%-ға өскенін көрсетіп, іс жүзінде пандемия кезінде де сауда артқанын көрсетті. Бұл ретте Қытайдың ЖІӨ-нің 2021 және 2022 жылдары 8%-ға өсетіні жөнінде жасалған болжамдар нақты болып отыр, – деп санайды Лысаков.

ЖІӨ жоғары болуы мүмкін

Лысаковтың пікірінше, Қазақстанның ЖІӨ-нің 3,1%-ға өсу болжамына келетін болсақ, бұл айтарлықтай консервативті бағалау.

— Еске сала кету керек,

Қазақстан Ұлттық Банкі қаңтар-ақпан айларының қорытындысы бойынша ЖІӨ-нің жылдық өсімін 3,4-3,7% деп болжады. Көріп отырғанымыздай, наурыз айында жағдай біршама жақсарған

Мұнайдың орташа жылдық бағасы барреліне 50 доллар – сценарий өте нақты. Қазір Brent маркалы мұнайдың маусым айына жасалған келісім-шарт бойынша бағасы $67,9 деңгейінде. 2021 жылдың басынан бастап осы кезге дейін бір баррель үшін 50 доллардан төмен болған жоқ. Халықаралық институттар мен банктердің түрлі бағалауларына сәйкес, Brent-тің ағымдағы жылғы орташа бағасы баррель үшін 60-63 долларды құрайды.

Citi сарапшылары 2021 жылдың екінші жартыжылдығында Brent мұнайының бағасы 74 долларға дейін көтеріледі және одан да жоғары болады деп болжайды”, — дейді сарапшы.

Тұрғын үй нарығы драйвер тәрізді

Құрылыс секторына келетін болсақ, оның пікірінше, ҚР ҰЭМ белгілеген қарқын айтарлықтай ширақ.

– Жалпы алғанда, 2021 жылы 17 млн шаршы метр жаңа тұрғын үй пайдалануға берілуі мүмкін. Бұл 2020 жылы пайдалануға берілгеннен 1,7 млн шаршы метрге артық. Бұл ретте өсу қарқыны 16,8%-ды құрады. Алғашқы үш айда 2,9 млн шаршы метр пайдалануға берілді, бұл 2020 жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 8,6%-ға артық.

Айтарлықтай дәрежеде импортталатын құрылыс материалдары құнының өсуі шектеуші фактор болуы мүмкін

Алайда, тұрғын үйге сұраныстың өсуін және екінші деңгейлі тұрғын үй бағасының өсу қарқынын ескерсек, жаңа ғимараттар сұранысқа ие болады”, — деді ол.

Инфляция жоғары болады

ЖІӨ-нің 3,5%-ында республикалық бюджет тапшылығы болуы Сергей Лысаковтың күмәнін тудырады.

– 2021 жылы шығыстар көлемінің ұлғайғанына қарамастан, бюджет тапшылығын шығыстар бойынша жоспар сақталған және қарыз алу өспеген жағдайда ғана ЖІӨ-нің 3%-ы шеңберінде ұстап қалуға болады.

Бұл 2021 жылы мұнай өндірудің артуын ескере отырып, оның бағасының жоғары болуы және экспортынан бюджетке түсетін қосымша түсімдер сақталған жағдай мүмкін болады

Сондай-ақ, қосымша кірістер “инфляциялық салық” есебінен қамтамасыз етіледі, ол ҚР ҰЭМ болжаған 6%-ға сәйкес келмеуі мүмкін. Инфляцияның өсуіне азық-түлік пен отынның, оның ішінде жанармайдың қымбаттауының жоғары қарқыны ықпал етеді”, – дейді сарапшы.

Уақыт көрсетеді

Қаржыгер Расул Рысмамбетов, өз кезегінде, мұнай бағасының өсуі аясында Қазақстан экономикасы қазіргі уақытта, яғни қазіргі жағдай сақталса, 3% және одан да көп өсуі мүмкін деп санайды.

– Алайда, бұл параметрді растау үшін мұнайдың орташа жылдық бағасы барреліне 50 доллар және одан жоғары болуы керек. Әзірге  орташа жылдық баға бұл деңгейде қалыптасқан жоқ. Сондықтан, бұл тек болжам және оған қатысты белгілі бір күмән бар – 4 тоқсанды күту керек.

Теңгенің долларға шаққандағы бағамы бір доллар үшін 430-440 деңгейінде сақталған жағдайда номиналды ЖІӨ 77,8 трлн теңгені құрауы мүмкін

Бағам әлсіреген жағдайда номиналды теңгелік ЖІӨ өседі. Қазақстан қалаларында бақылаусыз салынып жатқан құрылыс өз мақсаттарына жетіп, ЖІӨ-ні арттыруы мүмкін деп санаймын.

Расул Рысмамбетов, дереккөзі: kapital.kz

Қазірдің өзінде құрылыс көлемі өте үлкен екені көрініп тұр, демек, құрылысқа байланысты ЖІӨ айтарлықтай өседі, — деп есептейді Рысмамбетов.

Оның пікірінше, бюджет шығындарын оңтайландыру кезінде бюджет тапшылығы төмен болуы да мүмкін. Алайда, үкімет олай істей алмайды, өйткені мемлекеттік бағдарламалар мен жоспарлар үкіметтен де мықтырақ.

Серіктестер жаңалықтары
© «365 Info», 2014–2024 info@365info.kz, +7 (727) 350-61-36
050013, ҚР, Алматы қ., «Керемет» ықшамауданы, 7 үй, 39 корпус, 472 кеңсе
Қате байқасаңыз, оны белгілеп Ctrl+Enter басыңыз