Доллар көшбасшылық позицияларын жоғалта бастады, оның орнына юань келе ме? — зерттеу

Шикізаттық мемлекеттердің валюталары қиын жағдайға тап болады

Профессор қазір «орталық банктер ұлттық экономика мәселелерін ақша эмиссиялары мен активтерді сатып алу арқылы шешуге тырысып» жатқанын еске салды.

— Бірақ экономикалық шығындарды ақша эмиссиясы мен ынталандыру шараларының пакеттері есебінен дамыған елдер ғана өтей алады. Олардың валюталары резервтік болып саналады және күрт девальвацияға жол бермеу үшін активтері жеткілікті, — деп жазады автор.

Шикізат мемлекеттері дамыған нарықтарға қол жеткізу үшін бәсекелесуге мәжбүр. Егер сәтті болса, олар өз экономикаларын қайта бастайды, қарыздарына қызмет көрсетуге және/немесе қайта қаржыландыруға мүмкіндік алады. Бұдан басқа, әлемдік қаржыны өңірлендіру үрдісі артуда.

Коронавирус пандемиясы жаһандық саясатқа үлкен өзгерістер енгізеді

— Қалыптасып жатқан макроөңірлер долларлық өтімділік проблемалары жағдайында есеп айырысуды қолдауға қабілетті өңірлік төлем жүйелеріне аса мұқтаж, — деп атап өтті Шайхутдинов.

Доллардың гегемониясы сақтала ма?

Қазір доллардың әлемдегі негізгі резервтік валюта ретіндегі үстемдігінің өзі күмәнді. Бұл туралы АҚШ-та да айтылуда.

— Атап айтқанда, 28 жылдың 2020 шілдесінде Foreign Affairs атты беделді америкалық басылымы Америка доллардың гегемониясынан өз еркімен бас тартуы мүмкін деп мәлімдеді,

«бұрынғы қаржылық тәртіптің ішкі экономикалық және саяси шығындары мемлекет үшін өте ауқымды болып кетті»,

— дейді сарапшы.

Автор аталған шығындарды атап көрсетті:

Біріншіден, доллардың гегемониясы ішкі бөлуге әсер етеді: банктер пайдаға кенеліп,  кәсіпорындар мен жұмысшылар шығынға ұшырайды. Долларға деген сұраныс оның құнын арттырады, АҚШ экспорты қымбаттайды. Жұмыс орындары шетелге кетеді, кедейлік күшейеді.

Екіншіден, ҚХР экономикасы өсіп келеді, ал АҚШ-тың әлемдік экономикадағы үлесі төмендеуде. Сонымен бірге, АҚШ-қа түсетін капитал ағыны экономикасының көлеміне тікелей қатысты. Бұл доллардың гегемониясына әсер етуі мүмкін. АҚШ-тың қаржылық делдалдарының пайдасы артқан сайын АҚШ-тың өндірістік базасына зиян келеді.

Үшіншіден, Штаттар сырттан әлемдік капиталдың артығын тартудың орталығы бола отырып, теңгерімді өсуді қамтамасыз етуі қиындай түсуде. Бір сәтте капитал импортын шектеуге тура келеді,

бұл доллар үстемдігінен резервтік валюта ретінде бас тартуды білдіреді

Доллар Американың әлсіреуінің символына айналуда

Кейбір сарапшылар еуроның рөлі айтарлықтай артуы мүмкін деп санайды. Алайда, «экономиканы қалпына келтіру қорын құра отырып, Еуропалық Одақ мемлекеттің немесе жоғары қаржы органының атрибуттарына ие болмай қарыз алды» деген пікір бар. Ал Германия өз бюджетіне сәйкес келмейтін ақшаға кепіл болды.

— Сонымен қатар, Atlantico (Франция) басылымы дағдарыс Еуропалық банк бизнесі үшін капитал мен пайда деңгейінде ауыр зардаптарға әкелетінін атап өтті, — дейді автор.

Егер Қытай өзінің қаржы секторын одан да ашық етсе,

юань әлемдегі резервтік валютаның рөліне үміткер бола алады

Қытайдың ресми мәліметтеріне сәйкес, екі жыл ішінде юань төлемдері мен түсімдерінің пайызы 19-дан 37%- ға дейін өсті. Bloomberg сарапшылары ҚХР компанияларының осы уақыт ішінде трансшекаралық операцияларда доллардың қолдануы 70-тен 56%-ға дейін қысқарғанын айтады.

2020 жылдың 1-тоқсанының қорытындысы бойынша доллар алғаш рет Ресей Федерациясы мен ҚХР арасындағы есеп айырысулардың тек 46%-ына ие болды. 54%-ына юань (17%), еуро (30%) және рубль (7%) валютасысмен жасалды.

—Deutsche Wirtschafts Nachrichten бұл фактіні «американдық валютаға тағы бір соққы» деп санайды. Француз Le Monde долларды «Американың әлсіреуінің символы» деп атады, — деп жазады автор.

Газға қарағанда алтын маңыздырақ

2020 дағдарысының маңызды ерекшелігі алтын бағасының өсуі болды. 2020 жылдың  27 шілдесінде Нью-Йорк биржасындағы алтын бағасы алғаш рет 2011 жылдың қыркүйегінен бастап троя унциясы үшін 1 900 доллардан асты. 4 тамызда Нью-Йорк биржасындағы сауда-саттықта COMEX алтын тарихи рекордты жаңартты, бір унция үшін 2 мың доллардан асты.

Басқа қымбат металдар қарқынды қымбаттады:

• 2020 жылдың 21-26 шілде  күміс бағасы 27%-ға, бір унция үшін 24,57 долларға дейін өсті (2013 жылдың тамызынан бастап);
• платина – 13%-ға, бір унция үшін 947 долларға дейін (2020 жылдың ақпан айының аяғынан бастап);
• палладий – 15%-ға, бір унция үшін 2329,4 долларға дейін ((2020 жылдыңсәуір айынан бастап максимум).

Қымбат металдар бағасының тұрақты өсуіне:

• COVID-19 екінші толқынына қатысты көптеген елдердің алаңдаушылығы;
• АҚШ пен Қытай арасындағы шиеленістің үздіксіз өсуі;
• сандық жұмсарту және негізгі ставкаларды төмендету бағдарламалары (қымбат металдар инфляция мен девальвациядан қорғайды);
• доллардың әлсіреуі (Қытай сарапшысы Чжан Вэй АҚШ доллары «күшінен айрылды»  және жұмыс істемейді деп атап өтті);
• АҚШ қазынашылық облигацияларының және басқа да сенімді егеменді облигациялардың нақты кірістілігін төмендету және т. б.

— Сарапшылар көптеген мемлекеттің алтын қорын тұрақты түрде жинайтынына назар аударады, ал

Ресей Федерациясының оны сатудан түскен кірісі алғаш рет газ экспортынан түскен кірістен асып түсті

2020 жылдың сәуір-мамыр айларында Ресей Федерациясы 65,4 тонна алтынды 3,58 миллиард долларға сатты, ал Газпром газ үшін 2,4 миллиард доллар алды, — деді Шайхутдинов.

Дағдарыстың салдарынан криптовалюталар дами бастады

2020 жылдың 2 тамызында Bitcoin курсы 2019 жылдың тамызынан бастап алғаш рет $12 мыңнан асты, бірақ содан кейін $10,5 мыңға дейін төмендеді. XRP белгісі 60%-ға қымбаттады және $0,32 тұрады. Әлемде сандық активтерді сатуға арналған жүздеген криптоквалюталық платформа бар.

– Бұл платформаларға Visa, PayPal, Western Union және т.б. төлем нарығының ірі ойыншылары қызығушылық танытуда. Үкімет криптокарталарға сенуге бейім емес, бірақ біртіндеп криптонарықты реттейтін заңнамалық базаны қалыптастыруда, — дейді автор.

Сондай-ақ,

жеке верификация, есеп айырысу және клиринг жүйесі бар мемлекеттік электрондық ақша құру мәселесі өзектілігі артты,

ол операцияларды жүргізуге, шоттарды толықтыруға және негізгі банктік шоттың көмегінсіз сатып алуға мүмкіндік береді. Бұл цифрлық сауданы мемлекет пен қарапайым азаматтар үшін өте ыңғайлы және қауіпсіз етеді.

– Сандық валюталар SWIFT жүйесін айналып өтіп, сандық юань криптовалюталар мен долларға қарсы тұра алады.

Сарапшылар сандық юаньді «биткоинді өлтіруші» және «долларға қиындық тудырушы» деп атайды»

Finance Magnates мәліметтері бойынша, Қытай Халық банкі сандық юань (DCEP) негізінде төлем жүйесін сынау үшін 20-дан астам компаниямен серіктестік орнатты, — деп атап өтті автор.

Біраз уақыттан кейін бұл топқа бірқатар ірі компаниялар, соның ішінде банктер қосылды. Қатысушылар орталық банктің депозиттерінің бір бөлігін сандық валютаға (CBDC) айырбастады және оны жылжытатын экономика секторларын анықтады.

Сандық валюта деген не?

Жауап ретінде G20 оған кіретін 19 ел мен ЕО сандық төлемдер үшін нормативтік база құратынын айтты. Алғашқы шаралар 2020 қазанында күшіне енеді. Бастаманың өзі қараша айында Эр-Риядтағы саммитке дейін жүзеге асырылады.

— АҚШ заң шығарушылары цифрлық доллардың даму перспективаларын да белсенді талқылауда. АҚШ-тың ФРЖ «жасыл» банктерге криптовалюталарды сақтау қызметтерін ұсыну құқығын берді. 2020 жылдың 31 шілдесінде Владимир Путин Сандық қаржы активтері (CFA) және сандық валюта туралы Заңға қол қойды. Осы құжатқа сәйкес,

2021 жылдан бастап криптовалютамен мәмілелер жасауға болады, бірақ оларды төлем құралы ретінде пайдалануға тыйым салынады,

— деді ол.

— Жаңа геосаяси және геоэкономикалық жағдайларда финтех және банк саласы сапа жағынан өзгереді. Қаржы саласындағы инновациялардың құндылығы да, қате шешімдердің бағасы да артады. Негізгі экономикалық пайданы өздерінің қаржылық технологияларын құратын және қаржы саласындағы ұлттық мүдделерін нақты қорғайтын мемлекеттер ғана алады, — дейді автор.